سالمندان و موسیقی درمانی

‏در همه جوامع بشری، سالمندان تعداد قابل توجهی از جمعیت را شامل می‌شوند. بنابراین در صورتی که شرایط مساعد برای سالمند فراهم باشد تا بتواند مستقل و امیدوار زندگی کند، مشکلات …

‏در همه جوامع بشری، سالمندان تعداد قابل توجهی از جمعیت را شامل می‌شوند. بنابراین در صورتی که شرایط مساعد برای سالمند فراهم باشد تا بتواند مستقل و امیدوار زندگی کند، مشکلات اجتماعی کاهش می‌یابد و مشکلات خانواده نیز کمتر می‌شود. یکی از راه‌های مناسب برای بهتر شدن زندگی سالمند و کاهش وابستگی او به دارو و درمان که هزینه قابل توجهی را بر او تحمیل می‌کند، موسیقی است.

موسیقی درمانی بیش از هر تکنیک درمانی دیگر با زندگی روزمره مردم آمیخته و با نیاز و احساس آنان آمیخته شده است. علت گرایش و علاقه مردم به موسیقی، طبیعت و فطرت آدمی است که مجذوب موسیقی است. ذات محرک و موزون موسیقی با فطرت وحدت طلب آدمی پیوند ناگسستنی دارد.

شنیدن و خواندن، رایج‌ترین شیوه موسیقی درمانی است که در همه شرایط گوناگون زندگی به سادگی از آن سود می‌جوییم و حال و احوال خود را دستخوش آرامش و سبکی یا سرزندگی می‌کنیم و به انرژی و هیجان درونی توان می‌بخشیم. هرکس که در شرایط سالمی باشد، هر از گاهی با شنیدن و خواندن، احساسات خود را بیان می‌کند و انرژی کسل و یا نگران و سرگردان درونی را به سمت حالت و احساسی مطلوب هدایت می‌کند. این شیوه درمانگری ساده همیشه و همه وقت مورد استفاده مردم بوده است.

برای سالمندانی که دنیای ذهنی پراکنده‌ای دارند، نظم موسیقی تجربه سازمان‌یافته مطلوبی است که می‌تواند آنان را از آشفتگی احساس دور کند تا توانایی پیش‌بینی کردن فعالیت وارتباط با موسیقی را به دست آورند.

پیش از آن که هر فردی بتواند در اجتماع رابطه مناسب و موفقیت آمیزی داشته باشد، باید ابتدا با خود احساس راحتی کند. موسیقی می‌تواند ابزار «خودبیانی» را فراهم سازد و احساس «خودارزشمندی» را تقویت کند. به این ترتیب به میزان قابل توجهی مراجعه افراد به مراکز درمانی کم می‌شود و مصرف دارو به حداقل می‌رسد.

موسیقی سبب می‌شود آستانه تحمل درد در فرد سالمند بالا برود. تپش قلب، اضطراب و افسردگی کم می‌شود. بسیاری از سالمندان برای برطرف کردن این مشکلات به مقدار زیادی دارو نیاز دارند. اگر سالمند خود نوازنده ساز باشد اثر مفید آن چندین برابر خواهد شد. در روزگار پیری که چشم خوب نمی‌بیند و مطالعه مشکل می‌شود و بسیاری از سرگرمی‌ها جایگاه خود را از دست می‌دهند، استفاده از موسیقی بسیار مفید است. چون مشکلات چندگانه سالمندان را کاهش می‌دهد.

بسیاری از سالمندان در زمینه تقویت کارکرد جسمی نیازهایی دارند. این نیازها ممکن است شامل تقویت حرکتی در مفصل‌های گوناگون، افزایش توان و تحمل بدن و تقویت قدرت عضلانی بعد از شکستگی یا بیماری باشد. با موسیقی می‌توان راه‌های سرگرم‌کننده و لذت بخش برای رسیدن به این گونه اهداف تقویتی پیدا کرد. به عنوان مثال با موسیقی همراه با تمرین‌های ورزشی روزانه می‌توان احساس دردی را که غالباً همراه با این ورزش‌ها است، از ذهن دور کرد و محرک لازم را برای شرکت در انجام این گونه ورزش‌ها و فعالیت‌های حرکتی فراهم آورد. دست زدن نشاط‌انگیز و موسیقی ریتمیک می‌تواند ورم مفاصل انگشتان را کم کند. فعالیت‌هایی چون حرکات ورزشی موزون یا رژه می‌تواند احساس اطمینان، شادی و امنیت را برای انجام حرکات مستقل در سالمند بهبود بخشد. ضربه زدن به زمین و پایکوبی همراه با موسیقی سبب خم شدن و کشش عضلات بدن می‌شود که در تنظیم جریان خون، تقویت عضلات و توان بدنی مؤثر است. گوش دادن به موسیقی نه به اندازه نواختن ساز ولی کمتر از آن، اثر مفید دارد و با توجه به این که بسیار کم هزینه است و سالمند می‌تواند در موقع انجام کارهای روزانه و استراحت به آن بپردازد، بسیار با اهمیت است.

پژوهش‌های گوناگون نشان داده‌اند که بیشترین اثر موسیقی روی بی‌قراری، گیجی، تنش و آلزایمر است. موسیقی، توانایی فرد را افزایش می‌دهد، افسردگی را کم می‌کند و یا از بین می‌برد و با توجه به این که یکی از مشکلات سالمندان افسردگی است و باید هزینه‌ای را صرف درمان و بستری کردن سالمند کرد، می‌توان به این موضوع توجه دقیق داشت.

به طور کلی موسیقی درمانی درکاهش احساس تنهایی، ترس از آینده، مشکلات جسمی، مشکلات روحی و روانی، احساس طرد از خانواده، اضطراب، اندوه، مشکلات تغذیه‌ای، وابستگی به دیگران و وابستگی دارویی سالمندان نقش بسزایی دارد. همچنین با افزایش اعتماد به نفس، نشاط، استفاده بهینه از توانایی‌ها و ورزش ارتباط معناداری دارد.

مؤسسه خیریه سالمندان استان مرکزی