قداست دوستی

دوست باید ظاهر و باطنش یکسان باشد این بدان معناست که دوستی باید حقیقی و برخاسته از دل باشد و دوست در سختی ها و مصائب ما را رها نکند و اگر می تواند کاری برای ما انجام دهد از آن دریغ نورزد

دوست باید ظاهر و باطنش یکسان باشد؛ این بدان معناست که دوستی باید حقیقی و برخاسته از دل باشد و دوست در سختی‌ها و مصائب ما را رها نکند و اگر می‌تواند کاری برای ما انجام دهد از آن دریغ نورزد. دوستی همانقدر که نیاز به حق‌شناسی و عدالت و داد و دهش دارد به پیشدستی و احسان نیز محتاج است، زیرا دوستی درختی است که در فضای احسان بیش از زمینه عدل رشد می‌کند. امام زین العابدین(ع) می‌فرماید: اما حق دوست آن است که تا آنجا که می‌توانی با او به فضل رفتار کنی (یعنی هر نیکویی که از او به تو رسد تو نیز افزونتر و بهتر از آن انجام دهی و اگر نتوانستی دست‌کم با او به انصاف و داد رفتار نمایی؛ همچنان که تو را گرامی می‌دارد تو نیز گرامی اش داری. او را نگه داری همچنان که او تو را نگاه‌دار است، در مقام دوستی کوتاهی نورزی و همواره خیرخواه و یاور او باشی و در اطاعت پروردگارش وی را یاری رسانی و اگر خواست معصیت خدایش کند او را بر ترک آن کمک کنی و همواره بر او رحمت باشی نه عذاب.

مال و دارایی از آن انسان نیست، بلکه مالک حقیقی خداوند بزرگ است و مالک‌الملک است. با توجه به این نکته چگونه است که اندیشه برخی بر محور انانیت‌ها و خودخواهی‌ها می‌چرخد و در حالی که میلیون‌‌ها نفر در بینوایی، گرسنگی و محرومیت جان می‌سپارند می‌اندیشد که باید ثروتمند و آسوده خاطر زندگی کند؟!فضل و عنایت خداوند به آدمی در این نیست که او را مال فراوان دهد بلکه در این است که در ثروت وی خیر و برکتی قرار دهد که میان نیازمندان تقسیم شود و مردم از آن استفاده کنند. در دعای امام سجاد آمده است: خداوندا خیر را با دستان من به مردم برسان. خیر و خوبی بالاخره باید با دست کسی به دیگران برسد پس سعی کن آن کس تو باشی. فکر نکن اگر ما این کار را نکردیم کس دیگری نیز آن را انجام نخواهد داد.

اگر بینوایی را کمک نکردیم و اگر حقی را یاری نرساندیم قطعا کسانی یافت خواهند شد که بینوا را کمک یا حق را یاری رسانند. این سنت خداوند است که نسل‌های فعال و پر تحرک را جانشین نسل‌هایی کند که از مسئولیت شانه خالی می‌کنند. خداوند می‌فرماید:‌ای کسانی که ایمان آورده اید هر که از شما از دینش بازگردد چه باک؟ زودا که خدا مردمی را بیاورد که دوستشان بدارد و دوستش بدارند، در برابر مومنان فروتنند و در برابر کافران سرکش؛ در راه خدا جهاد می‌کنند و از ملامت هیچ ملامتگری نمی‌هراسند. این فضل خداست که به هر کس خواهد ارزانی دارد و خداوند گشایشگر و داناست.اگر نتوانستیم در فضل و احسان به دوستان و اطرافیان پیشگام باشیم البته مانعی ندرد چرا که خداوند هر کسی را جز به قدر توانش تکلیف نمی‌کند. اما دست کم با او به انعطاف و داد رفتار کن و به تعبیر امام سجاد(ع) همچنان که او تو را گرامی می‌دارد تو نیز او را گرامی دار و همچنان که او از تو نگاه داری می‌کند تو نیز نگاه دار باشد و نگذار که در کار نیک و احساس نسبت به تو از تو پیشی گیرد. اگر دوستمان در احسان به ما پیشدستی کرد سزاوار است که بی‌درنگ احسانش را به نیکی پاسخ گویی ... برترین احسان و نیکی آن است که به دوستی پایبند باشی خیرخواه دوست باشی، او را نگهبان باشی، بر اطاعت از خدا یاریش رسانی و اگر خواست معصیت و نافرمانی خدایش کند کمک کنی که دامن بدان نیالاید.

علاوه بر اینها اسلام از مومن می‌خواهد که لوح دل خود را از کینه ورزی نسبت به برادرش بزداید. گاه ممکن است که ما به دلیلی بر دوست خود خشم گیریم. در اینجا لازم است که برای زدودن کینه و دشمنی پیشدستی کنیم. نباید فقط به فرونشاندن خشم خود بسنده کرد، بلکه باید با پوزش خواهی از دوست خشنودی او را نیز به دست آورد.احترام گذاشتن به عواطف و احساسات مردم و زدودن کینه‌‌ها از دل ضامن تحکیم روابط همکاری و برادری میان آدمیان است. پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: خوشرویی کینه را از بین می‌برد.همانطور که اسلام از دوستان می‌خواهد تا به دیگران بخشش کنند خواهان آن است که وقتی آدمی به چیزی احتیاج دارد خجالت نکشد و آن را از دوستش بخواهد.

برآوردن نیاز مومن مستحب است. خداوند در قرآن می‌فرماید: باکی نیست که از خانه‌های خود و پدران خود و مادرانتان و برادران، خواهران و عمو و عمه و دایی و خاله خویش غذا تناول کنید یا آنکه از هر خانه که کلید آن در دست شماست یا خانه رفیق خود باکی نیست که از مجموع یا هر یک از این خانه‌‌ها طعامی می‌خورید. دوست باید حسن و خوبی ما را، خوبی خودش به شمار آورد و عیب ما را عیب خودش بداند. اگر ناراحتی به ما رسید یا در هدف و برنامه‌ای شکست خوردیم خوشحال نشود و اگر به موفقیتی دست یافتیم حسادت نورزد. مال و فرزند نباید او را تغییر دهد. بسیاری از مردم هستند که وقتی به ثروتی دست می‌یابند غرور و سرمستی آنان را فرا می‌گیرد و در نتیجه یاران گذشته خود را از یاد می‌برند اینان دوستان حقیقی و راستین نیستند.