دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
مجله ویستا

آلبوم هایی از پس غبار زمانه


آلبوم هایی از پس غبار زمانه

شكی نیست كه آثار جدید موسیقی ایران هرچقدر هم قوی باشد, به پای آثار قدما نخواهد رسید, در دوره ما موسیقی با عمق زیاد تولید نمی شود, اولویت با پول است و شهرت و اگر باز هم اثری خاص تولید شود محور پولی دارد اما در آن زمان اصلاً محور مادی نبوده

همه شب نالم چون نی

كه غمی دارم، كه غمی دارم

دل و جان بردی اما

نشدی یارم، یارم

با ما بودی، بی ما رفتی

چو بوی گل به كجا رفتی

تنها ماندم، تنها رفتی

چو كاروان رود، فغانم از زمین بر آسمان رود.....

«این تصنیف بهترین كاری بود كه در همه عمرم آن را اجرا كردم و مدیون محجوبی ام» استاد غلامحسین بنان سالها بعد از اجرای تصنیف ماندگار «كاروان» این مطلب را اعلام كرد.

اما محجوبی به ساخت آثارش ادامه داد، آنقدر ادامه داد تا لیست قطعات ساخته شده اش به حدود ۳۰ رسید.مرتضی خان، آهنگساز و نوازنده برجسته پیانو از هشت سالگی نوازندگی را نزد مادرش آموخت.او ردیف موسیقی ایرانی را هم با ساز پیانو می نواخت.با این حال با سازهای سه تار و ویولن نیزآشنا بود و در زمینه آهنگسازی نیز از بزرگان موسیقی ایران به شمار می رفت. استادانش ابراهیم آژنگ، حسین اسماعیل زاده، حسین هنگ آفرین و مفخم الممالك پسر امیرناظم (برای پیانو) بودند. او برای ضبط صفحه با ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، مرتضی نی داوود، تاتایی و ارسلان درگاهی به بیروت و حلب و دمشق سفر كرده بود.نخستین كنسرت او در ۱۰ سالگی به همراه عارف، رضا محجوبی، مفخم الممالك و شكراله خان در سینما فاروس اجرا شد كه عارف قزوینی در جمع حضور داشت و با پیانوی او شروع كرد به آواز خواندن.تحصیلاتش را در مدرسه سن لویی به پایان رساند و همچنان به همكاری با استاد بنان ادامه داد كه «كاروان»،«من بی دل»، «نوای نی»، «من از روز ازل» و...از یادگارهای آن روزها هستند، اگرچه بیشتر فعالیتش در زمینه آهنگسازی مربوط می شد به ساخت قطعات موسیقی بی كلام مثل «پیش درآمد»، «چهار مضراب»، «قطعات ضربی»و... حالا بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال از درگذشت او بار دیگر یكی از آثارش تجدید چاپ شده است.آلبومی كه در آن قطعات «افشاری»، «بیات ترك»، «چهارگاه»، «دشتی»، «همایون»، «بیات اصفهان» و«اصفهان» گنجانده شده، آلبومی كه در سال های دهه ۴۰ و ۵۰ توسط شركت آهنگ روز روی صفحه سیاه وینیل ضبط و منتشر می شد حالا به نقل گفته ای كه در جلد آلبوم «پیانو» آمده است: «اكنون انتشار مجدد این آثار از صفحه سیاه وینیل به صفحه های نقره ای سی دی، یادی است از دوران طلایی».

«شكی نیست كه آثار جدید موسیقی ایران هرچقدر هم قوی باشد، به پای آثار قدما نخواهد رسید، در دوره ما موسیقی با عمق زیاد تولید نمی شود، اولویت با پول است و شهرت و اگر باز هم اثری خاص تولید شود محور پولی دارد اما در آن زمان اصلاً محور مادی نبوده، شما در خاطرات استاد بنان می خوانید كه اثری همچون «كاروان» در یك شب تا صبح خلق می شود.ما هم بنا را گذاشتیم تا برای یادگاری و یادبودی از استادان رفته این آثار را بار دیگر منتشر كنیم.» «آرش وطن خواه» مسئول فروش نشر موسیقی آوا خورشید كه به تازگی دو آلبوم قدیمی «پیانو» مرتضی محجوبی و «تار» لطف اله مجد و «ناصر افتتاح» را تجدید نشر كرده است، ادامه می دهد: «بعد از این دو آلبوم احتمالاً ۱۲ نوا با موسیقی را منتشر می كنیم و شاید قطعات استاد همایون خرم و استاد جلیل شهناز را، به هر حال استقبال از این دو آلبوم خوب بوده است و بیشتر خریداران به دلیل شناختی كه از ساز این استادان داشته اند سراغ این كارها آمدند.»

در «پیانو» صدای سختی های مرتضی خان را می شود شنید، مرتضی خانی كه از سیزده سالگی متكفل خانواده ای چهارده نفره می شود، مرتضی خانی كه در نهایت برای گذران عمر مجبور به فروش سازش می شود .اگرچه در كنار شنیدن صدای رنج ها می توان ردپای دانش بسیار كه از راه سفرهای دور و دراز اندوخته است را فهمید.او كه بیش از ۱۰۰ صفحه با آواز تاج اصفهانی، بدیع زاده، وزیری، ضرابی، بنان، حكمت شعار و... و نوازندگی ابوالحسن صبا، حسین یاحقی ،ارسلان درگاهی و شهنازی پر كرده است حالا با آلبومی از آن سالها به میان ما آمده است.

لطف اله مجد جوانی است شمالی كه اهل ساری است و در مدرسه تربیت درس می خواند و بعد دوره دبیرستانش را در گرگان و ساری به پایان می رساند و سخت جویای كار است تا نام، دائم شغلش را تغییر می دهد.از كار در ادارات مختلف گرفته تا شركت كامپكس تا اداره راه آهن و وزارت دارایی و اقتصاد. با این كه از ده سالگی كار موسیقی و نوازندگی تار را به صورت تجربی شروع كرد در ۱۵ سالگی حرفه ای بود و در ۲۵ سالگی به رادیو رفت و در برنامه های مختلف به اجرای تار پرداخت. «سوز جان» یكی از معروف ترین تصنیف های اوست كه با صدای بنان اجرا شد.سال های سال تكنواز و هم نواز اركستر گل ها بود و با بهترین های موسیقی روز همكاری می كرد اگرچه شاگرد مشخصی ندارد.

«همایون»، «سه گاه»، «بیات ترك»، «شوشتری»، «ابوعطا»،«اصفهان» و «دشتی» از ساخته های آن روزهای لطف اله خان هستند كه با تنبك ناصر افتتاح نوازنده چیره دست ضرب در آن سالها منتشر شده بود و حالا بار دیگر به بازار موسیقی عرضه شده است.در این آلبوم افتتاح كه در كنار بهمن رجبی و ناصر فرهنگ فر و حسین تهرانی نقش عمده ای در پیشرفت ساز تنبك داشته است، به خوبی به گفت و گوی موسیقایی پرداخته است، بخصوص این كه او خود از كسانی بود كه همكاری نزدیك هم با مجد و هم با استاد بنان داشت و به همین دلیل با روحیات و جمله های موسیقایی آنها به خوبی آشنایی داشت و می توانست سبك و سیاق جمله بعدی را پیش بینی كند كه این پیش بینی ها در نوازندگی گرم و پرشور او هویداست.