حزب توده تاسیس شد (در این روز ۲۹ سپتامبر)

۹ تن از كمونیستهای قدیمی ایران هفتم مهر ۱۳۲۰ تاسیس حزب توده را اعلام داشتند. هیات موسس عبارت بودند از :سلیمان میرزا اسکندری ، ایرج اسکندری ، رضا روستا ، دکتر مرتضی یزدی ، محمد …

۹ تن از كمونیستهای قدیمی ایران هفتم مهر ۱۳۲۰ تاسیس حزب توده را اعلام داشتند. هیات موسس عبارت بودند از :سلیمان میرزا اسکندری ، ایرج اسکندری ، رضا روستا ، دکتر مرتضی یزدی ، محمد یزدی ، بزرگ علوی ، عبدالحسین نوشین ، دکتر محمد بهرامی ، علی امیر خیزی و.... هدف این حزب که خود را مارکسیست _ لنینیست معرفی کرده بود ترویج و برقراری سوسیالیسم ، حذف کامل استثمار و استعمار در هر شکل آن ، دمکراسی توده ای ( شورایی _ ساویت ) ، آزادی گروهی و تامین رفاه همگانی و رفع نگرانی انسانها و ... اعلام شده بود.

کمونیستهای ایران در زمان سلطنت رضا شاه هم تلاش کرده بودند که تشکیل حزب دهند که سرکوب شده بودند . ریشه سوسیالیسم از ایران است و مزدک که او را پدر سوسیالیسم می دانند در قرن پنجم میلادی از ایران برخاست . در اواخر دوران قاجارها هم جنبش های کمونیستی زودگذر در ایران مشاهده شده بود.

تیراندازی به شاه در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ خورشیدی در دانشگاه تهران بهانه غیر قانونی کردن حزب توده قرار گرفت. ولی این حزب در دوران حکومت دکتر مصدق با استفاده از فضای آزاد کشور دست به فعالیت - اسما نیمه علنی - زد و اعضای فراوان به دست آورد که باعث وحشت غرب شد که با شوروی در جنگ سرد بود و ایران در خط اول جبهه قرار داشت.

حزب توده در پی براندازی ۲۸ مرداد۱۳۳۲ ، و یک سال بعد از آن کشف شبکه نظامی اش ، شدیدا سرکوب شد و این سرکوبی تا سال ۱۳۵۷ کاهش نیافت . سران این حزب که درخارج از کشور به حالت تبعید زندگی می کردند و پیامهایشان را با رادیویی که داشتند برای ایرانیان می فرستادند در انقلاب ۱۳۵۷ فعالانه شرکت کردند و پس از پیروزی انقلاب فعالیت علنی خود را در ایران از سرگرفتند. فعالیت تازه بیش از سه سال طول نکشید و ....