قوانین مجلس شورای اسلامی

محل مجلس شورای اسلامی ایران محل تشكیل اولین مجلس خبرگان است كه قانون اساسی ایران در آن به تصویب رسیده است و هیچ محل دیگری برای تشكیل جلسات عمومی رسمیت ندارد مگر با تصویب دو سوم نمایندگان حاضر در مجلس

● كلیات

الف) فصل اول: تشكیل و افتتاح مجلس

۱) مبحث اول: تشكیل و افتتاح مجلس

▪ تشكیل مجلس

ـ ماده ۱

محل مجلس شورای اسلامی ایران محل تشكیل اولین مجلس خبرگان است كه قانون اساسی ایران در آن به تصویب رسیده است و هیچ محل دیگری برای تشكیل جلسات عمومی رسمیت ندارد مگر با تصویب دو سوم نمایندگان حاضر در مجلس.

تبصره- در مواقع اضطراری كه اجتماع و تشكیل جلسات در محل رسمی ممكن نباشد، محل جدید تشكیل جلسات باید رسما از طرف هیات رئیسه به اطلاع نمایندگان برسد.

▪ افتتاح مجلس

ـ ماده ۲

نخستین جلسه هر دوره مجلس شورای اسلامی طبق اصل شصت و پنجم (۶۵) قانون اساسی با حضور حداقل دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت می‌یابد. در آغاز جلسه آیات (۳۵) تا (۴۲) سوره شوری تلاوت می‌شود.

پس از قرائت پیام مقام معظم رهبری مراسم سوگند انجام و در پایان جلسه، نمایندگان به منظور بزرگداشت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) و شهیدان انقلاب اسلامی و ادای احترام و تجدید عهد بر آنان در مرقد مطهر آن حضرت و بهشت زهرا حضور خواهند یافت.

▪ تشریفات سوگند

ـ ماده ۳

نمایندگان حاضر در مجلس طبق اصل شصت و هفتم (۶۷) قانون اساسی سوگند یاد می‌كنند. متن سوگندنامه توسط رئیس قرائت می‌شود و نمایندگان به حالت اجتماع در حال قیام آن را تكرار و پس از انجام مراسم تحلیف، سوگندنامه را امضاء می‌كنند.

نمایندگان اقلیت‌های دینی این سوگند را با ذكر كتاب آسمانی خود یاد خواهند كرد.

نمایندگانی كه در جلسه نخست شركت ندارند باید در اولین جلسه رسمی كه حضور پیدا می‌كنند سوگند را بجا آورند و ذیل سوگندنامه را امضاء كنند.

▪ جایگاهها

ـ ماده ۴

جایگاه نمایندگان، پس از ارائه اعتبارنامه نمایندگان به مجلس به حكم قرعه تعیین می‌شود و در دفتر مخصوص ثبت خواهد شد. قرعه‌كشی هر شش ماه یك مرتبه تجدید می‌شود. نمایندگانی كه در قرعه قبل در قسمت جلو مجلس بوده‌اند به حكم قرعه در قسمت دوم مجلس استقرار خواهند یافت. در دو ردیف اول رئیس جمهور، معاونان و مشاوران او، اعضای شورای نگهبان و هیات وزیران و معاونان امور مجلس و دیگر افراد مجاز طبق این آیین‌نامه خواهند نشست و افراد مذكور به هیچ وجه مجاز به نشستن در صندلی نمایندگان و یا تردد در محل استقرار نمایندگان نمی‌باشند.

ـ ماده ۵

خبرنگاران و تماشاچیان با داشتن كارت مخصوص همان جلسه و نیز مامورین انتظامات مجلس در محل‌های مخصوص، حق حضور خواهند داشت و باید در تمام مدت جلسه ساكت باشند و از هرگونه بی‌نظمی خودداری كنند. در غیر این صورت با دستور رئیس، تالار جلسه را ترك می‌نمایند. در صورتی كه عمل آنان مستوجب تعقیبات كیفری بشود فرد خاطی با رعایت مقررات توسط مامورین انتظامات مجلس توقیف و به مراجع صالحه تسلیم خواهند شد.

تبصره ۱-هر یك از نمایندگان می‌تواند در هر جلسه برای حداكثر سه نفر كه به آنها اعتماد دارد، درخواست صدور كارت ورود به محل تماشاچیان را بنماید. انتظامات مجلس موظف به صدور كارت برای آنان می‌باشد.

تبصره ۲- سازمان اداری مجلس، با رعایت موازین تعیین شده از طرف هیات رئیسه، برای خبرنگاران جرائد داخلی كه طبق قانون مطبوعات اجازه انتشار دارند و برای خبرنگاران خارجی با معرفی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی كارت موقت غیرقابل انتقال صادر می‌نماید.

پنجم- انتظام مجلس

ـ ماده ۶

حفظ انتظام و امنیت محوطه مجلس به عهده رئیس مجلس در غیاب او به عهده رئیس مجلس و در غیاب او به عهده نواب رئیس است. هیچ مقام و قوه‌ای بدون اجازه رئیس، حق مداخله در محوطه و امور مجلس را ندارد.

ـ ماده ۷

رئیس جمهور و معاونان او، وزیران به اجتماع یا به انفراد حق شركت در جلسات علنی مجلس را دارند و می‌توانند مشاوران خود را نیز همراه داشته باشند و رئیس قوه قضائیه برای شركت در مراسم تحلیف رئیس جمهور در مجلس شركت می‌كند و همچنین اعضای شورای نگهبان حق حضور در كلیه جلسات رسمی مجلس را دارند و چنانچه طرح یا لایحه‌ای با قید دو یا سه فوریت در دستور مجلس قرار گیرد اعضاء شورای نگهبان باید در آن جلسه شركت نمایند.

تبصره ۱- در صورتی كه مسوولین اجرائی یا قضایی از طرف رئیس مجلس برای دفاع و توضیح طرح و یا لایحه دعوت شده باشند شركت آنان در جلسات مربوط به آن طرح و لایحه بلامانع است.

تبصره ۲- رئیس و دادستان دیوان محاسبات و معاونان امور مجلس، وزراء و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور و آن عده از كاركنان و مستخدمین مجلس كه حضور آنان در تالار جلسه ضروری باشد با اجازه هیات رئیسه حق حضور در جلسات را دارند.

ـ ماده ۸

حمل هر نوع اسلحه برای كسانی كه وارد ساختمان اصلی مجلس می‌شوند مطلقا ممنوع است.

۲) مبحث دوم: تشكیلات قانونگذاری در مجلس

▪ هیات‌های رئیسه مجلس

۱) هیات رئیسه سنی

ـ ماده ۹

مسن‌ترین فرد از نمایندگان حاضر به عنوان رئیس سنی و فرد بعدی به عنوان نایب رئیس و دو نفر از جوان‌ترین نمایندگان حاضر به سمت منشی معین می‌شوند و در جایگاه هیات رئیسه قرار می‌گیرند. در صورت تساوی سن، هیات رئیسه سنی با قید قرعه از بین مسن‌ترین و جوان‌ترین نمایندگان حاضر تعیین خواهد شد.

اعلام هیات رئیسه سنی با اداره كل قوانین مجلس است.

ـ ماده ۱۰

وظایف هیات رئیسه سنی، اداره جلسه افتتاحیه، انجام مراسم تحلیف، اقتراع شعب و اجرای انتخابات هیات رئیسه موقت است.

۲) هیات رئیسه موقت

ـ ماده ۱۱

انتخاب هیات رئیسه موقت در دومین جلسه علنی مجلس انجام خواهد شد. تركیب و طرز انتخاب آن مانند هیات رئیسه دائم است، به جز این كه اكثریت نسبی در انتخاب رئیس كافی خواهد بود.

هیات رئیسه موقت بلافاصله پس از انتخاب، با متن سوگندنامه هیات رئیسه دائم مراسم تحلیف را بجای خواهد آورد.

ـ ماده ۱۲

وظایف هیات رئیسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تایید اعتبارنامه دو سوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیات رئیسه دائم و تمشیت امور اداری مجلس است.

۳) هیات رئیسه دائم

ـ ماده ۱۳

پس از تصویب اعتبارنامه حداقل دو سوم مجموع نمایندگان، هیات رئیسه موقت اقدام به انتخاب هیات رئیسه دائم می‌كند، اعضای هیات رئیسه دائم برای یك سال انتخاب می‌شوند. مبنای تجدید انتخابات سالیانه، سالروز انتخابات هیات رئیسه قبلی بوده و در صورتی كه با تعطیلات مصادف گردد. در جلسه قبل از آن انجام می‌گردد و مسولیت هیات رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل تفویض خواهد گردید.

مـ اده ۱۴

هیات رئیسه دائم مركب از رئیس، دو نایب رئیس، شش منشی و سه كارپرداز می‌باشد.

ـ ماده ۱۵

انتخاب رئیس در نوبت اول با اكثریت مطلق آراء نمایندگان صاحب رای است و انتخاب نواب رئیس، منشی‌ها و كارپردازان هر كدام جداگانه و با اكثریت نسبی و رای مخفی و با ورقه خواهد بود. در صورتی كه در انتخاب رئیس در نوبت اول اكثریت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم اكثریت نسبی كافی خواهد بود.

تبصره ۱- چنانچه آراء برای رئیس، نواب رئیس، منشی‌ها، كارپردازان با یكدیگر برابر باشد، حسب مورد به قید قرعه تعیین می‌شوند.

تبصره ۲- در صورتی به فرد غایب در جلسه می‌توان رای داد كه قبل از تشكیل جلسه مربوط به انتخاب هیات رئیسه، كتبا نامزدی خود را به اداره كل قوانین اعلام كره باشد.

ـ ماده ۱۶

قبل از اخذ رای برای هیات رئیسه، اسامی داوطلبان به ترتیب وصول به هیات رئیسه بدون بحث در جلسه علنی اعلام خواهد شد.

ـ ماده ۱۷

اعضاء هیات رئیسه دائم، پس از انتخاب، در حضور نمایندگان به ترتیب زیر سوگند یاد می‌كنند و موظف به رعایت دقیق مفاد آن می‌باشند.

بسم‌الله الرحمن الرحیم

«من به عنوان عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در برابر قرآن مجید به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌كنم كه حداكثر توان خود را برای اجراء آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با مراعات بی‌طرفی كامل در انجام وظایف بكار گیرم و از هرگونه اقدام مخالف آیین‌نامه اجتناب نمایم.»

ـ ماده ۱۸

نواب رئیس به ترتیب تعداد آراء به عنوان نایب رئیس اول و نایب رئیس دوم و در صورت تساوی آراء با قید قرعه انتخاب می‌شوند و در غیاب رئیس مجلس شورای اسلامی به ترتیب، وظایف و اختیارات او را بر عهده خواهند داشت.

تبصره- رئیس مجلس می‌تواند حتی هنگام حضور خود، اداره جلسه رسمی را به ترتیب به عهده نواب رئیس بگذارد.

ـ ماده ۱۹

اگر رئیس مجلس شورای اسلامی پیش از انقضای مدت از ریاست استعفاء دهد یا فوت شود نواب رئیس به ترتیب تقدم، جلسه را منعقد می‌سازند و متن استعفاءنامه را قرائت یا فوت را اعلام می‌دارند. در مورد فوت به احترام متوفی جلسه ختم می‌شود و در هر صورت در جلسه بعد نایب رئیس جلسه را تشكیل می‌دهد و رئیس جدید طبق آیین‌نامه داخلی مجلس انتخاب می‌شود.

در مورد استعفاء بعد از اعلام و قرائت متن استعفاءنامه در مجلس و استماع توضیحات رئیس مستعفی و مذاكراتی كه نمایندگان لازم بدانند، چنانچه استعفاء پس گرفته نشود، انتخاب رئیس جدید در جلسه بعد به عمل می‌آید، حداكثر توضیحات رئیس و مذاكرات نمایندگان یك ساعت خواهد بود.

تبصره ۱- در مورد فوت یا استعفا، سایر اعضای هیات رئیسه نیز باید بدون تشریفات در جلسه بعد انتخاب فرد یا افراد جدید به عمل آید.

تبصره ۲- انتخاب رئیس و هر یك از اعضای هیات رئیسه جدید برای مدت باقیمانده از یك سال خواهد بود.

ماده ۲۰- هیچ یك از اعضاء هیات رئیسه مجلس نمی‌تواند به عضویت كمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس انتخاب شود و در صورتی كه هر یك از اعضاء این كمیسیون به عضویت هیات رئیسه انتخاب گردند از كمیسیون مستعفی شناخته شده و مطابق مراتب منظور در این آیین‌نامه نسبت به تعیین كمیسیون جدید اقدام خواهند نمود و همچنین نمی‌توانند به عنوان رئیس یا مخبر كمیسیون‌های مجلس انتخاب گردند و در صورتی كه رئیس یا مخبر كمیسیون‌ها به عضویت هیات رئیسه انتخاب گردند از سمت خود در كمیسیون مستعفی شناخته می‌شوند.

ـ ماده ۲۱

وظایف و اختیارات رئیس مجلس عبارتند از:

۱) اداره جلسات مجلس به شرح مواد این آیین‌نامه.

۲) نظارت بر كلیه امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس.

۳) امضای كلیه احكام استخدامی براساس آیین‌نامه استخدامی كاركنان مجلس و سایر قوانین و مقررات.

۴) امضای كلیه نامه‌های مربوط به امور قانون‌گذاری و پارلمانی مجلس.

۵) حضور در نهادهای قانونی كه رئیس مجلس شورای اسلامی عضو آنها است.

۶) ارائه گزارش كامل از تصمیمات و اقدامات هیات رئیسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحدهای تابعه آن هر سه ماه یكبار به نمایندگان.

۷) سایر موارد مذكور د قانون اساسی و دیگر مقررات.

ـ ماده ۲۲

وظایف منشیان عبارتند از:

۱ـ مراقبت در ضبط و تحریر صورت مذاكرات و چاپ و توزیع آنها.

۲) قرائت طرح‌ها و لوایح، پیشنهادها، نوشته‌ها و مطالبی كه باید به اطلاع مجلس برسد.

۳) تنظیم پیشنهادهای واصله از طرف نمایندگان به ترتیب وصول با قید شماره.

۴) ترتیب اجازاتی كه نمایندگان در جلسه برای نطق می‌خواهند، با رعایت حق تقدم و قید شماره ترتیب.

ـ ماده ۲۳

وظایف و اختیارات هیات رئیسه عبارتند از:

۱) مسوولیت كلیه امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس.

۲) تصویب بودجه پیشنهادی سالیانه مجلس و ارجاع آن به كمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس جهت طی مراحل قانونی.

۳) مشاركت در تصویب حقوق مالی نمایندگان طبق این آیین‌نامه.

۴) انتظام و حفظ انضباط جلسات مجلس.

۵) نظارت بر انجام امور مربوط به گزارش‌ها و چاپ و توزیع آنها.

۶) تهیه و تنظیم برنامه هفتگی مجلس.

۷) مسوولیت و نظارت بر رعایت اوقات و مهلت‌های قانونی مذكور در این آیین‌نامه.

۸) دعوت از وزیران و مسوولان اجرایی و قضائی به مجلس.

۹) اعلام مراتب رد اعتبارنامه یا استعفای نمایندگان به وزارت كشور.

۱۰) بررسی و حل و فصل مسائل و مشكلات كمیسیون‌ها و شعب.

۱۱) حفظ شان و منزلت و اقتدار مجلس و دفاع از حقوق و جایگاه قانونی نمایندگان.

۱۲) نظارت بر عملكرد نمایندگان منتخب مجلس در هیات‌ها و مجامع و شوراها و دریافت گزارش آنان.

تبصره- جلسات هیات رئیسه با حضور حداقل دو سوم اعضاء كه رئیس یا یكی از نواب رئیس جزء آنان باشد رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با رای اكثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.

۴) مسوولیت مشترك هیات رئیسه در برابر مجلس

ـ ماده ۲۴

رئیس مجلس و سایر اعضای هیات رئیسه در مورد انجام وظایف محوله در این آیین‌نامه در برابر مجلس مسوولیت مشترك دارند.

ـ ماده ۲۵

حمید یوسفی

---