غذا خوردن در خانه

غذای ما پیش از قرار گرفتن در سفره هزاران مایل را می پیماید, هر چند این سفر طولانی, بهبودی در طعم آن ایجاد نمی كند جهانی شدن عرضه غذا تأثیرات مهمی بر محیط زیست, سلامت ما و جوامع ما و ذائقه غذایی ما داشته است جنبشی نو در راه مصرف محصولات پروتئینی, نان و سبزیجات محلی و پیوند سرزمین و غذا و انسان در حال پدید آمدن است

غذای ما پیش از قرار گرفتن در سفره هزاران مایل را می‌پیماید، هر چند این سفر طولانی، بهبودی در طعم آن ایجاد نمی‌كند. جهانی شدن عرضه غذا تأثیرات مهمی بر محیط زیست، سلامت ما و جوامع ما و ذائقه غذایی ما داشته است. جنبشی نو در راه مصرف محصولات پروتئینی، نان و سبزیجات محلی و پیوند سرزمین و غذا و انسان در حال پدید آمدن است.

«جان» كشاورزی در ایالات نبراسكای آمریكاست. وی و تعدادی از همكارانش با ایجاد فروشگاهی جهت عرضه محصولات بومی كشاورزی و لبنی ایالات متحده به كسب و كار جدید پرداخته‌اند. در دره‌ای كه غذاهای ما بیش از هر زمان دیگری مسافرت می‌كنند، در این فروشگاه تنها از مواد غذایی تولید شده در ایالت استفاده شده است. خانواده «جان» برای دهه‌های متمادی كشاورز بوده‌اند ولی درآمد آنها سال به سال تقلیل یافته است. علی‌رغم افزایش هزینه‌ها، درآمد كشاورزان كاهش و بدهی‌شان افزایش می‌یافت؛ طاقت آنها تمام شده و مجبور شدند مزرعه‌ اجدادی خود را بفروشند و به فروشندگی روی بیاورند.

حتی در «نبراسكا» كه بسیاری از كشاورزان ورشكسته شده‌اند، ساكنان ایالت همه ساله میلیون‌ها دلار برای خرید محصولاتی از خارج از ایالت هزینه می‌كنند؛ نتیجه این است كه غذا مسافت بیشتری می‌پیماید و نسبت به گذشته، بخش كمی از محصولات هر منطقه در همان منطقه مصرف می‌شود.

وفور در سبد غذایی آمریكا، مشكلات اقتصادی را تحت پوشش قرار می‌دهد. به انبوهی از انبارها، سلیوها، كارخانه‌های كنسروسازی و لبنیات و بزرگراه‌ها نگاه كنید. یك اقتصاددان بخش كشاورزی می‌گوید: «سودهای فراوان در تجارت صنایع غذایی نه در زراعت محصول كه در بخش بازاریابی آن است».

ولی برخلاف تئوری «بزرگ شو یا نابود شو» مطالعات نشان می‌دهد كه ۸۰ تا ۹۰ درصد مصرف‌كنندگان آمریكایی ترجیح می‌دهند كه محصولات تولید شده در كارگاه‌های محلی را مصرف كنند. افراد زیادی در آمریكا به دنبال محصولات سالم هستند. این فروشگاه‌ها علاوه بر ارتباط مناسب با مشتری، به سود بیشتر تولید كننده و مصرف‌كننده كمك می‌كنند. امروزه همه به دنبال غذای اصلی می‌گردند، نه غذای المثنی (كپی شده). این اقتصاددان می‌گوید: «امروزه فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای در همه جا پراكنده شده‌اند. فروشگاه‌هایی كه تقریباً هیچ یك از محصولاتش در این منطقه تولید نشده است. این فروشگاه‌ها به افزایش مصرف سوخت، افزایش آلودگی هوا، بالا رفتن گرمانی جهانی و ایجاد مسایل زیست محیطی منجر شده‌اند. كسب و كار این فروشگاه‌ها بر نقل و انتقال طولانی مواد غذایی جهت نمونه‌برداری، بسته‌بندی، فریز شدن و غیره استوار است. این عملیات به افزایش هزینه‌ها و از دست رفتن تازگی محصولات منجر شده است».

در دهه ۵۰ میلادی تقریباً محصولات غذایی در محدوده تولید، مصرف می‌شدند ولی در عرض چند دهه همه چیز تغییر كرده است. افزایش یخچال‌های كانتینر بر، كاهش قیمت سوخت و روش‌های نوین منجد كردن غذا به این تغییرات كمك كرده است. هر یك از مواد غذایی مصرفی ما به صورت متوسط مسافت ۲۴۰۰ كیلومتر را از مزرعه تا مصرف می‌پیماید كه این رقم از سال ۱۹۸۰ با ۲۵ درصد رشد روبه‌رو شده است.

در روزگار ما حمل و نقل طولانی مواد غذایی به یك عامل مشخصه زندگی مدرن تبدیل شده است كه اكثر مردم از آنها به عنوان تنها راه تغذیه مناسب نام می‌بردند و از مصرف غذاهای خارجی و غیربومی در سراسر دنیا به عنوان یكی از مزایای سیستم تغذیه صنعتی نام برده می‌شود.

این سفر درازمدت مواد غذایی به بسته‌بندی بیشتر، مصرف سوخت بیشتر و تولید زباله بیشتر و آلودگی‌های مختلف منجر می‌گردد. در این سیستم، كشاورزان به جای عرضه‌كننده با یك سیستم طویل روبه‌رو می‌شوند كه علاوه بر فقیرتر شدن كشاورزان به افزایش قیمت مواد غذایی و سوءتغذیه نیز منجر می‌گردد. علاوه بر این، مصرف غذاهای خارج از فصل می‌تواند به دلیل اضافه كردن مواد افزودنی و مواد نگهدارنده جهت حمل و نقل طولانی، برای سلامتی مضر باشد.

مثلاً در سپتامبر ۲۰۰۳ بیش از ۶۰۰ تن از مشتریان رستوران «چی چی» در ایالات متحده به دلیل مصرف فرآورده‌های گوشتی وارداتی از مكزیك مسموم شدند كه باعث مرگ ۳ نفر شد.

«همه تخم‌مرغ‌ها را در یك سبد نگذار»، این ضرب‌المثل قدیمی امروز نیز مفهوم پیدا كرده است. محدود شدن زنجیره مصرف مواد غذایی در دست چند شركت معدود عاقلانه نیست. در سال‌های اخیر نهضتی علیه نابودی مناطق روستایی و فقیرتر شدن ساكنان آن و شركت‌های چندملیتی آغاز شده است. یك كشاورز فرانسوی را نیز كه چندی پیش به دلیل آنچه او «امپریالیسم غذایی» می‌نامد با تراكتور به داخل یك رستوران «مك دونالد» حمله برد، باید به عنوان سمبل یك نهضت جهانی در حال رشد به سوی سیستم‌های سنتی و محلی تغذیه نام برد.

این انقلاب غذایی به معنای دستیابی به یك دموكراسی غذایی و علیه شركت‌های تجاری عظیم است. مثلاً در یك سوپرماركت ۳۰۰۰ محصول مختلف عرضه می‌شود كه نیمی از آنها توسط ۱۰ شركت غذا و نوشیدنی عظیم بین‌المللی تولید شده است كه هیأت مدیره آنها را ۱۴۰ نفر تشكیل داده‌اند. اكثر این تنوع تنها تفاوت در مارك تجاری محصول است و نه تنوع محصولات كشاورزی. این محصولات استاندارد شده تنها برای حداكثر سود چند مدیر عالی رتبه این شركت‌ها این گونه متنوع شده‌اند. در سراسر دنیا اعتراضاتی به سوی این امپریالیسم و غذاهای آماده و مك دونالدی آغاز شده است. همچنین در كانادا راه‌پیمایی بزرگی بر ضد مهندسی ژنتیك و سموم آفت‌كش برپا شد. در اروپا نیز افراد زیادی به غذاهایی كه با روش‌های مهندسی ژنتیك آماده می‌شوند، اعتراض كرده‌اند.

هم اینك نهضت غذایی slow در ۱۰۴ كشور ۸۰۰۰۰ عضو دارد كه بزرگ‌ترین سازمان تشكیل شده در برابر امپریالیسم غذایی در دنیاست. شعار این تشكل «حق ماست كه غذای تازه بچشیم» است كه خواهان احقاق حق مردم برای عدم اجبار در خوردن آنچه از سوی شركت‌های غذایی آمده و بازاریابان صنایع كلان غذایی عرضه می‌شود، است.

از دیگر سو اتحادیه جهانی غذا تلاش می‌كند تا مرزهای جغرافیایی را حذف كند، مثلاً در اتحادیه اروپا به جای مشخص كردن كشور تولیدكننده از نشانی «ساخت اتحادیه اروپا» استفاده خواهد شد. این گونه شركت‌های چندملیتی غذایی به سوی استفاده از ارزان‌ترین مواد اولیه سوق پیدا می‌كنند كه ممكن است امنیت غذایی را با استفاده از آلودگی‌های باكتریایی، مواد حشره‌كش و غذاهای دستكاری شده توسط مهندسی ژنتیك به خطر اندازد.

ضمناً تولیدات محلی اگر در منطقه خود مصرف شوند، به باقی ماندن پول پرداخت شده در جامعه كمك می‌كند كه باعث ایجاد شغل و افزایش درآمد می‌شود. اتكا بر تولیدات محلی همچنین می‌تواند كشور را از خطرات ناشی از آشوب‌های بین‌المللی حفظ كند، ولی به نظر می‌رسد به دلیل كنترل شدید سیستم‌های غذایی توسط چند شركت بزرگ كه از تنوع محصول در منطقه جلوگیری می‌كنند، این تغییرات به آسانی روی ندهد.

منبع: odemagazin

نویسنده: برین هالویل

منبع: ماهنامه سیاحت غرب، شماره ۲۶