یک نهال خوب یک نهالستان عالی

کشور ایران با داشتن شرایط آب و هوای متنوع, مساعد و موقعیت های مناسب برای کشت و پرورش انواع و ارقام مختلف درختان میوه یکی از مناطق عمده تولید میوه در دنیا می باشد

کشور ایران با داشتن شرایط آب و هوای متنوع، مساعد و موقعیت‌های مناسب برای کشت و پرورش انواع و ارقام مختلف درختان میوه یکی از مناطق عمده تولید میوه در دنیا می‌باشد. این شرایط مطلوب موجب شده که میوه‌های تولیدی ایران دارای کیفیت بسیار عالی و موردپسند عامه مردم باشد و نه تنها در داخل بلکه در خارج از کشور نیز طرفداران بی‌شماری داشته باشد؛ بنابراین به خوبی می‌توان محصولات باغبانی مازاد بر بازار مصرف داخل کشور را صادر کرد و از این طریق بخشی از درآمد ارزی کشور را تأمین کرد چون یکی از شرایط حفظ موقعیت صادرات میوه و موفقیت در این زمینه افزایش عملکرد در واحد سطح و بالا بردن کیفیت میوه‌های تولیدی مطابق استانداردهای جهانی برای قبضه بازار کشورهای مصرف‌کننده میوه و توان مقابله با دیگر کشورهای صادرکننده میوه می‌باشد.

بنابراین زمانی این خواسته تحقق خواهد یافت که باغات میوه با رعایت کامل اصول فنی و به‌کارگیری فنون جدید باغبانی و کاشت نهال‌های سالم و مرغبو از واریته‌های اصلاح شده احداث و مدیریت شوند.

نظر به اینکه نهال درخت میوه پس از طی دوره بلوغ رویشی (معمولاً ۵ - ۳ سال) وارد مرحله باردهی می‌شود و در طول این مدت باغدار جهت حفظ، تربیت و مراقبت درختان کاشته شده سرمایه زیادی را هزینه می‌کند. بدون اینکه درآمدی داشته باشد و چشم انتظار تولید محصول از باغ خود می‌باشد، چنانچه نهال‌های کاشته شده مرغوب نباشند و یا آلوده به نوعی بیماری باشد، تعویض و کشت مجدد نهال پس از چند سال صرف هزینه برای باغداری غیرممکن و یا در صورت امکان با هزینه سنگینی عملی خواهد بود؛ بنابراین یکی از ارکان اساسی احداث باغ و تولید تجارتی میوه استفاده از نهال‌ پیوندی مرغوب، سالم و قوی ارقام میوه‌جات شناخته شده و قابل توصیه برای هر منطقه که مورد تأیید ارگان‌های مربوطه است می‌باشد.

عدم دسترسی به نهال پیوندی مرغوب و گواهی شده توسط مؤسسات مربوط یکی از مشکلات اساسی بخش باغبانی است که اکثر باغداران در بیشتر نقاط کشور گریبانگیر آن هستند. اگرچه در سال‌های اخیر در این زمینه توسط وزارت جهاد کشاورزی گام‌های مؤثری برداشته شده است ولی چون شالوده و بنیاد یک هال سالم و مرغوب از نهالستان سرچشمه می‌گیرد و هر گونه ضعف یا آلودگی در نهالستان موجب کاهش رشد و ضعیف و رنجور شدن درختان حاصله در باغ می‌گردد و در نتیجه با نقصان تولید، باغدار متضرر می‌شود لذا جا دارد در زمینه تهیه و تولید نهال مرغبو و گوهی شده اقدامات بیشتری صورت گیرد و قوانین و مقرراتی در این زمینه تهیه و تنظیم شود تا دست‌اندرکاران بتوانند با یک پشتوانه قانونی تولیدکنندگان اصلی نهال را به سوی هدف اصلی که تولید نهال سالم و مرغوب و مورد تأیید وزارت جهاد کشاورزی می‌باشد هدایت کنند.

● اهمیت نهالستان

بدون شک یکی از ارکان اساسی احداث باغ و تولید تجاری میوه استفاده از نهال پیندی مرغوب، سالم، قوی و مطمئن از ارقام مختلف میوه‌جات اصلاح شده و پرمحصول برای هر منطقه می‌باشد. زیرا هر چند سایر شرایط در حد مطلوب تأمین شوند. احداث باغ با نهال‌های نامرغوب، ضعیف و غیرمطمئن از نوع رقم دلخواه کاری عبث و بیهوده و هدر دادن سرمایه است، چون مدتی پس از غرس نهال‌ها، یا بسیاری از آنها خشک خواهد شد و با این نهال‌ها به درختانی ضعیف و رنجور تبدیل می‌شود که از نظر رشد و میزان تولید محصول با درختان سالم از همان رقم قابل مقایسه نیستند.

این نهال‌های مرغوب و سالم و ارقام میوه انتخابی را به دور روش می‌توان تهیه کرد:

۱) تهیه نهال پیوندی از ارقام موردنظر توسط باغدار

۲) تهیه و خرید نهال ارقام میوه‌جات انتخاب شده از مؤسسات تولیدکننده نهال تولید نهال ارقام میوه‌جات توسط باغدار زمانی قابل توصیه و عملی است که به تعداد نهال زیادی برای احداث باغ نیاز باشد در این صورت باغدار باید دو سال قبل از شروع کار احداث باغ، اقدام به خزانه‌کاری کرده و با دقت لازم پیوندک ارقام میوه موردنظر را از درختان سالم و اصیل تهیه کرده و پایه‌ها را پیوند کند و بعد از اینکه نهال‌های پیوندی به حد کافی رشد کردند آنها را به محل اصلی در باغ منتقل کند. چون تولید نهال به سرمایه، زمان و تخصص و تبحر افراد نیازمند می‌باشد، تولید نهال توسط باغدار آن هم در سطوح کوچک مقرون به صرفه نمی‌باشد.

امروز در اکثر ممالک دنیا تهیه و تولید نهال به عهده افراد یا مؤسساتی گذاشته می‌شود که متخصص این حرفه و فن بوده و به رموز کار آن وارد می‌باشند تا طبق ضوابط و مقررات و تحت کنترل وزارت کشاورزی انواع نهال سالم، مرغوب و گواهی شده را در نهالستان تولید کنند. اگرچه می‌توان با کاشت مستقیم بذر، هسته و یا قلمه میوه‌جات در زمین محل احداث باغ، نهال مرغوب از ارقام موردنظر ار تولید کرد، ولی چون در این روش علاوه بر اینکه نهال‌های تولیدی در زمین اصلی نتایج خوبی را همراه نداشته، به علل اشغال سطح زیادی از زمین و عدم انجام به موقع عملیات و مراقبت‌های لازم در امر تولید نهال، هزینه بالا و مسایل و مشکلات فنی دیگر، این روش تولید نهال مقرون به صرفه نبوده و به جز در مورد برخی ارقام درختان میوه مانند پسته که ریشه آنها به جابه‌جائی حساس می‌باشد، در مورد سایر میوه‌جات متداول نیست؛ بنابراین تولید نهال باید در محلی به‌نام نهالستان که در سطح کمتر و با نیروی ماهر و باتجربه انجام می‌شود، صورت گیرد تا با رعایت کامل اصولی فنی و نظارت دقیق کارشناسان وزارت جاهد کشاورزی نهال‌های مرغوب و گواهی شده ارقام میوه‌جات و نباتان زینتی و جنگلی توسط افراد یا مؤسسات خصوصی و دولتی تحت ضوابط و مقررات خاص تولید شده و در اختیار متقاضیان قرار داده شود.

● نهال گواهی شده و مرغوب

نهال گواهی شده و مرغوب نهالی است که از نظر نوع رقم پایه و پیوندک کاملاً مشخص و عاری از هر گونه آفت، بیماری، نماتد و علف‌های هرز انگل باشد و از هر نظر مورد تأیید کمیته فنی نظارت بر تهیه و توزیع نهال سازمان جهاد کشاورزی بوده و دارای گواهی سلامت و بهداشت و کنترل کیفیت باشد.

● مشخصات یک نهال گواهی شده

یک نهال گواهی شده و مرغوب باید دارای ویژگی‌های زیر باشد و خریداران نهال در زمان تهیه آن باید به این ویژگی‌ها توجه و در صورتی که نهال ارقام میوه موردنظر آنها دارای این شرایط باشند می‌توانند با اطمینان از آن مؤسسه نهال موردنیاز خود را تهیه کنند.

▪ نهال پیوندی باید دارای پایه و پیوندک مشخص باشد.

▪ از نظر سن نهال پیوندی باید یکساله (از زمان پیوند) و یا دو ساله (از زمان کاشت بذر در خزانه) سن داشته باشد. نهال‌های خیلی جوان و کمتر از یک سال و یا نهال‌های مسن و بیشتر از دو سال سن برای احداث باغ مناسب نیستند ولی گاهی برای واکاری درختان خشکیده در باغ احداث شده می‌توان از نهال‌های دو ساله نیز استفاده نمود.

▪ جوانه‌های روی تنه نهال به‌خصوص در دوسوم قسمت پایین تنه نهال بایستی سالم و قوی باشد تا بتواند پس از کاشت نهال در زمین اصلی و سربرداری آن شروع به فعالیت کرده و تعداد شاخه‌های لازم را در جهات مختلف تنها درخت تولید کند. معمولاً در نهال‌های مسن جوانه‌های قسمت پایین تنها نهال این حالت خود را از دست داده و پا به اصطلاح کور شده که باید از خرید آنها خودداری شود.

▪ نهال پیودی باید ساقه‌ای عمودی داشته باشد و از محل پیوند به‌طور مستقیم به طرف بالا رشد کرده باشد و گره یا زاویه‌ای با پایه پیدا نکرده باشد به‌عبارت دیگر تنها نهال نسبت به سطح زمین عمود باشد.

---