کمترین توقع در پیچ و خم اجرا

نگاهی به آخرین وضعیت بیمه کارگران ساختمانی

حجم وسیع اسکلت بندی ساختمان در دست ساخت به ارتفاع ده ها متر از عمق پی ریزی بتن آرمه به مانند یک سبد بس عظیم مکعب شکل آهنین می نماید. از پایین که نگاه می کنی خطوط متقاطع و شبکه ای کلاف تیرآهن ها جدولی به ذهن متبادر می کند که هر جرقه جوشکار حل یک خانه جدول را تداعی می کند. هر کارگر ساختمان به شکلی با سختی و زمختی کار در سرما و گرما کشمکش می کند کارگری جوان درحالی که ابزار جوشکاری اش را در دست دارد بدون تدابیر ایمنی روی سطح چند سانتی تیرآهن راحت راه می رود. به ستون عمودی که می رسد می نشیند و پاهایش را از طرفین تیرآهن افقی آویزان می کند. نقاب به چشم می زند. هنگام جوش دادن تیرآهن، حالتی به بدنش می دهد که موتورسواران در پیست مسابقات از خود نشان می دهند: از فاصله ای با جلو بردن سر، بدنش حالت کمان (خمیده) می شود و بیننده نگران سلامت او می شود. اما... اما کارگران شاغل ساختمان بیمه دایمی نیستند.

بعضی در کارگاه ساختمانی تا مدت زمان اشتغال توسط کارفرما بیمه می شوند. این قشر از جامعه همیشه دغدغه فردای بیکاری، از کارافتادگی، ناخوش حالی و مخارج زندگی خانواده شان را دارند...

نیروی کارگران ساختمان بخشی از سرمایه انسانی کشور محسوب می شوند و به نوبه خود سهم شایان توجهی در تولید اقتصاد و عمران دارند. صرف انرژی این قشر در بخش ساخت و سازها نیز سبب تسهیلات و تحولات در متن زندگی می شود. یک کارگر لوله کش، برقکار، برشکار، بنا تا نقشه کش و ناظر به نوعی فضایی نیز برای زندگی ایجاد می کنند. با این اوصاف آنچه که خود این قشر نیاز حرفه ای- حیاتی دارد یکی آموزش دانش مهارت کار در رشته تخصصی مورد عمل و دیگری که جنبه امنیت سلامت دارد، پوشش بیمه دایمی شان است. این موارد چند دهه است که هر چند سال یک بار در دستور جلسات سازمان و وزارتخانه های ذیربط مورد بررسی قرار گرفته است. سال پیش هم مجلس شورای اسلامی لایحه بیمه کارگران ساختمان را تصویب و الزام اجرایی قانونی کرد لیکن هنوز این قانون عملی نشده است.

● شیوه گزینش کارگر و مشکلات بیمه نبودن

در یکی از خیابان های جنوبی شهر به یک محل ساختمان سازی می روم که در مقطع خاکبرداری عمیق است. یک دستگاه بیل مکانیکی از انتهای زمین خاک مرطوب را به حاشیه سطح محدوده زمین مشرف به پیاده رو تخلیه می کند. از اینجا از یکی از کارگران ته زمین می پرسم راه پایین آمدن کجاست؟. او با حرکت دست، عبور از انبوه خاک خیس را نشان می دهد. ناچار پای در گل می گذارم و شیب تند را طی می کنم. کارگران مشغول آرمیچربندی سطح دیوار مجاور هستند. با «صادق سلطانی» ناظر کار به عنوان سرپرست کارگاه ساختمان درباره بیمه و آموزش فنی- حرفه ای کارگران سؤال می کنم. او در این خصوص می گوید: «قبل از شروع به کار از کارگر متقاضی که می گوید دوره آموزش کار دیده است تست می گیرم به این صورت که فرد متقاضی کار در هر بخش ساختمان اول باید دارای کارت (گواهینامه) فنی باشد، بعد تست عملی مهارت کار و سپس اشتغال است.» به گفته او شش کارگر شاغل در کارگاهش شامل جوشکار، اسکلت بند، آماتور و قالب بند، بتن ریز و... کارت فنی و حرفه ای دارند و با کارگران بیمه شده قرارداد پنجساله می بندد. وی در عین حال به کمبود حقوق کارگر و مشکلات زمان بیکاری- بیمه نبودن- و مخارج زندگی شان اشاره می کند و سپس در مورد علل گاه فروریزی یک ساختمان احداث شده، صحبت می کند.

یکی از کارگران محل مذکور «محمد شفا» مشغول آرمیچربندی دیوار جانبی زمین است. او از سال ۸۵ پس از گذراندن دوره آموزشی حرفه ای به کار گمارده می شود. وی می گوید: «درحال حاضر تحت پوشش بیمه کارفرما است و از موقعیت شغلش احساس رضایت می کند.» هنگام ظهر و وقت نماز و بعد صرف غذاست. هنگام برگشت از محوطه گودال خاکبرداری انتهای زمین سرخوردن روی تل گل انباشته ناهموار به دلیل نشست چاه آب در آن حوالی، دور از انتظار نبود.

... در این موقع راننده ماشین بیل مکانیکی را می بینم که خاک گل آلود را تخلیه کرده می خواهد به محل خاکبرداری برگردد. حالا سن و سال او و ماشین خاکبرداری اش جلب توجه می کنند و بعد اسم او که «میلاد فرخ پیام» است. بیل مکانیکی این حد کوچک و راننده تقریبا نوجوان که به قول خودش تا کلاس سوم راهنمایی درس خوانده است.

از او می پرسم که چرا کار روی بیل مکانیکی را انتخاب کرده است؟ لبخندی می زند و می گوید: «به کمک برادرش کار می کند. بیمه هم نیست لیکن از شغلی که دارد راضی است.»

● بدون بیمه هرگز!

یک شهروند توصیه می کند کسی هرگز کارگر بدون بیمه را به کار نگیرد ولو برای یک دو روز. وی که خود را «محسنی» معرفی می کند. می گوید: «اثری که از بیمه نکردن چند کارگر در جریان تخریب خانه مسکونی مان دیدم هیچگاه از خاطرم نمی رود. چند سال پیش خانه یک و نیم طبقه مان برای آن که دو سه طبقه ساز کنیم تا بچه ها مستقل شوند، شروع به تخریب کردیم. اول از نیم طبقه بالا کار شروع شد که یک پنجره بزرگ با شیشه ضخیم رو به حیاط کوچک داشت. کارگرها درحال خالی کردن اطراف چارچوب پنجره بودند که ناگهان سرتیشه بنایی از دسته چوبی اش جدا می شود به شیشه پنجره می خورد و تکه ای بزرگ از شیشه بر فرق کارگر دیگر که در حیاط است اصابت می کند. فریاد بلندش به آسمان رفت و بدن بنده خدا غرق خون شد. فوری کمک کردند او را به اولین بیمارستان رساندیم. عکسبرداری، پانسمان و هر کاری که لازم بود در بیمارستان روی سر او انجام شد. تا نتیجه پزشکی داده شد. درد عذاب غفلت راحتم نمی گذاشت. نذر کردم تا خطری متوجه این کار نباشد. الحمدلله مشکل خاصی پیش نیامده بود. حدود دو هفته در خانه ماند استراحت کرد و بعد آمد و به صورت آزاد بیمه شد. حالا به همه اطرافیان واقوام سفارش می کنم بدون بیمه نامه کسی را نه استخدام کنند و نه در ساختمان سازی به کارش بگیرند.»

● تصویب مجلس تأخیر اجرا

در گفت وگو با «سید جواد زمانی» سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، از وی می پرسم مجلس چه اقدامی برای بیمه شدن کارگران ساختمان انجام داده است؟

او در ابتدا می گوید: «براساس اصل ۲۹قانون اساسی باید همه ایرانی ها بیمه شوند. بیمه یکی از اصل های قانون اساسی است. وظیفه ما این است که تلاش کنیم قانون را هم عملی و هم اجرایی کنیم. درخصوص پرسش شما اعتقاد ما بر این است که یکی از اقشار آسیب پذیر و نیازمند کمک، کارگران ساختمانی هستند. دلیلش روشن است: کارگر ساختمان اگر یک روز کار نکند، مریض و یا چنانچه کار ساختمانی تعطیل و بیکار شوند هیچ حقوق و درآمدی برای امرار معاش خود ندارند، لذا کارگران یکی از گروه های نیازمند حمایت هستند.»

وی با بیان این که کمیسیون اجتماعی مجلس موافق سرعت بخشیدن و تسهیلات بیمه شدن این گروه است، می افزاید: «سال گذشته ازطرف دولت لایحه ای برای بیمه شدن کارگران ساختمان به مجلس ارایه شد. در این ارتباط جلسات و کارشناسی انجام شد. در نتیجه در بعضی از قسمت های لایحه ابهاماتی برای پرداخت وجوه بیمه وجود داشت. لذا لایحه را به وزارت رفاه واگذار کردیم تا موارد موجود در آن به طور شفاف و جامع بررسی و کارشناسی شود.» از نماینده مردم کنگاور، صحنه و هرسین سؤال می کنم: «سرنوشت لایحه مذکور به کجا انجامیده و نتیجه نهایی آن چیست؟»

وی چنین پاسخ می دهد: «لایحه بیمه کارگران ساختمان در مجلس هفتم تصویب شد و دولت قانوناً باید آن» را اجرا کند که تاکنون اجرا نشده است.

وی همچنین اضافه می کند: «کارگران ساختمان قشر آسیب پذیرند و مشکلات زیادی دارند. لذا لازم است دولت اجرای مصوبه بیمه کارگران را در اولویت قرار دهد.»

● ۳۰۰ هزار شاغل ۵/۲ درصد ماهر

محور سؤالم از مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران، بررسی موقعیت آموزش کارگران ماهر به منظور ایمنی و بهره گیری در عملیات ساخت ساختمان است. پاسخ وی در بخش هایی مرتبط با این موضوع اشارات به مصوبات و تفاهم نامه های سنواتی الزام مهارت، آموزش، دانش، اشتغال، مدیران صاحب صلاحیت و ... است. اما پیش از توضیح موارد بالا، به گفته وی از حدود سیصدهزار کارگر شاغل در بخش ساختمان سازی تنها در شهر تهران فقط هفت هزار نفرشان دارای گواهینامه مهارت شغلی و یا پروانه اشتغال هستند. به عبارت دیگر از مجموع شاغلان مذکور در تهران، چیزی حدود دو و نیم درصد آموزش مهارت شغلی دیده اند. از سوی دیگر این آمار از بعد سرمایه گذاری مالی در امر ساخت و ساز حاکی از آن است که سالانه فراتر از چهل هزار میلیارد تومان در بخش ساخت و سازهای کشور سرمایه گذاری می شود. در این ارتباط، سهم شهر تهران در سال گذشته با بیش از بیست و سه هزار پروانه، حدود هفت هزار میلیارد تومان بوده است. مرور این مبالغ سرمایه گذاری در بخش ساختمان در کشور می تواند تأکید بر این نکته مهم باشد که در عملیات ساختمانی می باید توجه ویژه و نظارت های قانونی بر الزام اعمال مهارت و دانش تمامی دست اندرکاران هر واحد ساختاری- بنایی از یک سو و کیفیت مصالح مورداستفاده در ساختمان سازی ازدیگرسو حاکم باشد.

«دکتر محمد باقر خسروی» درخصوص ضرورت آموزش مهارت و داشتن پروانه اشتغال در بخش ساختمان، گریزی سنواتی به مصوبات قانونی در این موارد دارد و می گوید: «در ماده چهار قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال ۱۳۱۴ تأکید و قید شده مجریان ساختمان ها باید دارای پروانه مهارت فنی و اشتغال باشند.» وی در ارتباط با حجم سرمایه گذاری ها در بخش ساخت و سازها به عنوان یک سرمایه ملی،می گوید: «یکی از زیربناها در بخش سرمایه، «مجریان» و «نیروهای انسانی» است. لذا مهارت این بخش به موازات مصالح ساختمانی استاندارد ازجمله شاخص های تضمین کننده و ایمنی ساختمان به شمار می رود. با توجه به درک اهمیت این موارد، براساس تبصره یک ماده چهار قانون نظام مهندسی مصوب سال ۱۳۷۴، کلیه عوامل مؤثر در فراروی امور عمرانی و اجرایی ساخت و ساز منجمله مهندسان و کارگران ملزم هستند تا پروانه اشتغال دریافت کنند. بر این اساس، وزارت کار و امور اجتماعی و ارگان های ذیربط دیگر نیز موظف به اجرایی کردن این مصوبه درباره نیروی کار ظرف مدت ده سال تا سال ۱۳۸۴ شده اند.»

می پرسم اجرای قانون نظام مهندسی سال ۷۴ چرا فراگیر و کشوری نشده است؟

«خسروی» ضمن بیان این که قانون مذکور ظرف ده سال متوقف ماند، به مصوبه نمایندگان مجلس در مردادماه ۱۳۸۶ اشاره دارد که براساس آن، وزارتخانه های کار و مسکن ملزم به آموزش- مهارت کارگران- شدند اما امر آموزش محقق نشد. سؤال می کنم: چرا؟ می گوید: «سازمان فنی و حرفه ای اقدام به فراخوان کارگران کرد که چندان مورد استقبال واقع نشد و از مجموع حدود سیصدهزار نفر کارگر-موصوف- حدود هفت هزار از فراخوانی استقبال کردند. در اینجا باید گفت ما مشکل پانزده حرفه خاص در امر ساختمان داریم. این پانزده مورد دربرگیرنده حرفه های بتن ساز، آرماتوربند، بتن ریز، قالب بند، جوشکار، برقکار، اسکلت فلزی، لوله کش خانگی، نصاب، نقشه بردار، در و پنجره ساز و... است که باید آموزش ببینند. بیشترین افراد از این مجموعه، دو و نیم درصد در بخش نقاشی بودند.

ادامه توضیحات مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری، معطوف به ماده ۳۳مقررات نظام مهندسی ساختمان مبنی بر لزوم مدیر صاحب صلاحیت کار است که شرکت های تخصصی حقوقی را ملزم به داشتن صلاحیت و پروانه اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازی می کند.

هنوز نگاه نرم و خموشانه و لحن آرام آن و این کارگر موقعی که از دلواپسی های زمان بیکاری و یا از کار افتادگیشان می گویند، ذهنم را تسخیر کرده است.

یک عمر کار سخت و هر از گاه اینجا و آنجا و دائماً ترس نبود بیمه و چگونگی استمرار آب باریکه معاش روزمره، زندگی کارگران ساختمانی را با مشکلات فراوانی همراه کرده است.

کم و بیش کوشش دستگاه های ذیربط در پروسه ساخت و سازها در گستره کشور و به ویژه تهران ایجاب می کند که پیمانه های استاندارد و ایمن سازی در بخش نیروی انسانی، سرمایه گذاری و کاربرد مصالح فراتر از نیمه پر لیوان شود، چرا که سالانه میلیاردها تومان به عنوان سرمایه ملی و انرژی تراکم سرمایه انسانی در این بخش تولیدی و اقتصادی کشور هزینه می شود لیکن نه کارگر به طور متداوم یا حتی مقطعی آرامش و امنیت شغلی دارد و نه آن که برنامه های نظامند و استاندارد کردن چرخه ها در آموزش مهارت کارگران، امنیت شغلی پایدار، بیمه کیفیت و... ساز و کارها به صورت جامع و کامل تحقق یافته اند. به بیان دیگر چیزی حدود هفتاد سال مقررات و ضوابط در استاندارد کردن چرخه ساختمان سازی را روغنکاری کرده ولی هنوز...

امروز کارگران ساختمانی با مشکلات ریز و درشتی دست و پنجه نرم می کنند و دغدغه اینکه «فردا چه خواهد شد» روح و روان آنان را می آزارد. مدتی در گوشه کارگاهی دل به بیمه آن مکان خوش می دارند و پس از پایان کار دوباره به دنبال کوره راهی هستند تا شاید بتوانند هم امرار معاش نمایند و به قول معروف لقمه ای نان حلال برای خود و اهل و عیالشان درآورند و هم شاید بتوانند از مزایای بیمه بهره مند شوند.

برخی از افراد این قشر مدتی به قوانین مصوب مجلس مبنی بر بیمه شدن تمامی کارگران ساختمانی دل خوش می دارند و برخی دیگر با اعتقاد بر این اصل که در بر یک پاشنه می چرخد، توجهی به چنین اخباری ندارند. اما خصوصیات بارز اغلب کارگران توکل به خداوند متعال و تکیه به قدرت بازوان است که هر روز با همین امید از خانه خارج می شوند و پس از طی کردن یک روز پرکار و پرمشقت، غروب آفتاب هم با استعانت از ذات الهی جل جلاله دست از کار می کشند تا راهی خانه و کاشانه خود شوند.

● تکیه بر دیوار ناامن شغلی

راه رفتن به قسمت تحتانی یا فوقانی برخی از کارگاه های ساختمانی که کارگران مشغول کارند چندان سهل و مناسب نیست. مثل همین کارگاه بسیار بزرگ که غیرخصوصی است. دقایقی در پیاده رو از پشت حفاظ کشی اطراف چندبار کارگران پخش شده در سطح عمیق زیرین محل ساختمان سازی را صدا می زنم تا بالاخره با حرکات دست یکی شان متوجه منظورم می شود و او هم با دست، ورودی همسطح پیاده رو را نشان می دهد. راه باریکی است. از کارگری می پرسم چطور می شود پایین رفت. می گوید انتهای راهرو راه مشکلی است. در همین اثنا با مردی که مرز جوانی را تا حدودی پشت سر گذاشته و کلاه ایمنی اش را به سر می گذارد روبرو می شوم. او می گوید قالب بند و آلماتوربند است. بیش از ده سال سابقه کار ساختمانی دارد. «خدایاری» از وضعیت حرفه اش می گوید این کار، کار دایمی نیست و همینطور بیمه هم ندارد.

وی ادامه می دهد: « پیوسته نبودن اشتغال طی سال و سال ها و طبعاً بیمه نبودن ناامنی شغلی محسوب می شود چرا که یک روز ناغافل کارفرما و یا مالک کارگاه به کارگر می گوید فردا سر کار نیاید! این، یعنی اگر کارگر بیمه کارفرما هم باشد اما از فردای بیکاری از پشتوانه خدمات بیمه محروم می شود. درآمد و دستمزد هم ندارد.»

«خدایاری» در ادامه صحبتش می گوید که آموزش فنی و مهارتی ساختمانی ندیده است. هرچه فراگرفته نتیجه تجربه سال های اشتغالش است. او حالا هم که سر کار است و حقوقی می گیرد و تحت پوشش بیمه هم هست، دغدغه هایی دارد. یکی این که حقوقی که بابت انجام کارش دریافت می کند مناسب هزینه های شرایط فعلی نیست اما چاره ای نیست می سازد در صورتی که در حال حاضرشش فرزند نان خور در خانه دارد. دو فرزند بزرگش پیشترها ازدواج کرده و زندگی مستقل دارند. پدر نان آور خانواده هشت نفری و مستاجر است. خدایاری از این که نمی داند آینده شغلی، بیمه و تامین مخارج زندگی خانوادگیش چگونه خواهد بود نگران است.

«فاضل» جوانی با حدود هشت سال کار تجربی است. حالا جوشکار کارگاه ساختمانی است. می پرسم چرا دنبال آموزش فنی و مهارت حرفه اش نرفته است. می گوید: «آموزش فنی بایست از طرف شرکت دولتی صاحب کار صورت بگیرد.» او هم از نامعلومی پیوستگی اشتغالش می گوید چرا که هر چند ماه در یک پروژه ساختمانی کار کرده است. به قول خودش شغلش آزاد و پاره وقت است. از صحبت هایش استنباط می شود تنها هنگام کار در کارگاه ها تحت پوشش بیمه بوده است و حالا هم مثل سایر کارگران در محل کارگاه، بیمه است. اما اگر روزی از این جا برود، از ایمنی بیمه بودنش محروم می شود.

● آموزش و بیمه ایمنی و آرامش

سرپرست فنی یک کارگاه عملیاتی ساختمان سازی، بر لزوم آموزش و بیمه کارگران شاغل در ساخت و ساز ساختمانی تاکید می کند.

«تهرانی» با اشاره به کارگران سرگرم کار در قسمت های مختلف پروژه در دست اجرا، اظهار می دارد: «کارگران کارگاه ما در عمل، رعایت ایمنی و بهداشت و مهارت شان در این محیط قابل قبول و مشغول کار هستند و طبیعتاً موضوع آموزش فنی و مهارتی صددرصد در این ساختمان سازی موثر است. اصولا همه کارگاه های ساختمانی می بایست دارای کارگران ماهر باشند.» وی درخصوص اجبار بیمه کارگران، چنین می گوید: « تمام نیروی زحمتکش کارگران علی الخصوص کارگران شاغل در کار ساخت و ساز باید تحت پوشش بیمه دایمی باشند. کلاً آموزش مهارت کار و بیمه بودن دلیل ایمنی و آرامش در حرفه و زندگی انسان می شود.»

علل ناایمن بودن و آسیب فیزیکی ساختمان به نظر یک سرپرست کارگاه ساختمانی، بی احتیاطی ناظر در کیفیت و معیارهای نامناسب کاربردی در ساختمان است. «سلطانی» که پیشتر درخصوص لازم بودن بیمه، حقوق و آموزش کارگران ساختمانی اشاراتی داشت، درباره دلایل ساختمانی که فروریز می شود به گفته او در وهله اول سهل انگاری ناظر در امور ساخت و ساز است. وی می گوید: «زمین باید قبل از خاکبرداری آزمایش شود که مبادا رانش داشته باشد. ناظر مخصوصاً موقع خاکبرداری باید در محل کار باشد. برای احداث یک ساختمان سازه نگهبان و لوازم ایمنی تا بیمه و مصالح باید از قابلیت صددرصد کیفیت برخوردار باشند. به عنوان نمونه، عیار بتن باید ۳۵۰ باشد تا فونداسیون که پایه ساختمان است استقامت لازم را داشته باشد.»

● لزوم اطلاعات ایمنی-محیطی کار

اما «شمیرانی» مالک یک قطعه زمین در دست ساختمان سازی، بخشی از گفتارش معطوف به کارشناسی های اولیه زمین و موقعیت ساختاری است. به گفته او، سازمان و دستگاه های ذیربط می باید سرویس دهی موثر و ایمن ساز به متقاضی ساخت و ساز بنایی بدهند و موقعیت منابع و چاه های آب رو هر منطقه شهری به کسانی که قصد ساختمان سازی دارند، بشناسانند. از طرف دیگر، شهرداری به ساختمان در دست ساخت اجازه احداث سه طبقه پارکینگ ندهد. کلاً اطلاعات مرتبط با خاکبرداری، منابع و خطوط خدمات شهری از جمله مسیرهای انتقال گاز و آب در اختیار کارفرما یا مالک گذاشته شود تا مشکلات غیرمترقبه هنگام پی کنی پیش نیاید.» این مالک، خود در جریان خاکبرداری زمینش با مشکل نشت آب روبرو می شود. وی همچنین بر بیمه و آموزش مهارت صددرصد تاکید می کند.

در گفت وگو با «دکتر محمد باقرخسروی» مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران، وی ضمن طرح چگونگی چند مورد مصوبات و مقررات قانونی در سال های گذشته تاکنون در بحث معماری و ساختمان سازی، به موضوعات دیگری از جمله الزام داشتن پروانه اشتغال مجریان ساختمان، آموزش فنی و مهارتی و مشکل تعدد حرفه ویژه در پروسه ساختمان سازی، بیمه، علل افت کیفیت ساختمان و تشکیل گروه های کاردان در استان ها نکاتی بیان می کند که تا حد امکان بخش هایی از این مطالب مندرج می گردد.

● الزام به کارگیری کارگر ماهر در تمام ساخت وساز ها

در ادامه مصاحبه با خسروی، محور سؤال این است: اجرای قانون نظام مهندسی مصوبه سال ۱۳۷۴ توسط مجریان ساختمان های زیر سه هزار مترمربع از چه زمان آغاز می شود؟ (توضیح این که بر مبنای تفاهمنامه ای که درگزارش نخست اشاره شده است، ساختمان های بیش از سه هزار مترمربع دارای مجری، می توان چنین مجریان را به استفاده از کارگران دارای مهارت و گواهی اشتغال ملزم کرد.) پاسخ «خسروی» به سؤال مذکور چنین است: «این امر نیاز به توان اقتصادی دارد تا امکان تنظیم شناسنامه فنی میسر شود. اما آنچه مسلم است این است که در آینده نه چندان دور، این قانون می بایست برای تمامی ساختما ن ها به اجرا گذاشته شود.

وی در جهت اجرایی شدن ماده چهار قانون یاد شده می افزاید شهرداری با توجه به احساس مسئولیت در برابر حفظ سلامت شهروندان، در برابر عدم اجرای ماده قانونی مذکور خصوصا در ساختمان های بالای سه هزار مترمربع ابتدا به صورت مکتوب مورد نقض را به مالک گوشزد کرده و در صورت بی توجهی به این تذکر، برای محافظت از سرمایه های ملی و ایمنی اجرا از ادامه کار ممانعت به عمل می آورد.

به گفته این مقام شهرداری تهران، چنین اقدامی از سوی شهرداری به هیچ وجه نافی مسئولیت وزارت کار و امور اجتماعی نخواهد بود زیرا این وزارتخانه نیز برابر قانون کار موظف به برخورد با این گروه از نیروی کار بدون گواهی اشتغال و مهارت شغلی است و همین امر سبب می شود از یک سو مجریان دربه کارگیری نیروی کار به این الزام توجه کنند و از سوی دیگر، افرادی که مایل به کار در عرصه های عمرانی و اجرایی ساخت وساز باشند براساس قانون کار ملزم به گذراندن دوره های آموزشی مهارت و دریافت گواهی مربوط از مراکز مورد تایید وزارت کار و امور اجتماعی هستند.»

دکتر خسروی در ادامه می گوید: «موضوع تفاهمنامه با کانون کاردانان مطرح است که براساس آن، افراد مرتبط با ساخت وساز در زمینه های عمران، تأسیسات، مکانیکی و... باید دارای مدرک کاردانی فوق دیپلم باشند که در هر استان در قالب گروه های سی نفری کانون کاردانان استان را تشکیل دهند.»

وی همچنین می گوید که از مهرماه امسال به کلیه مناطق ۲۲ گانه شهرداری ابلاغ شده است که به کارگیری کارگران ماهر ساختمانی الزامی است. در این جهت باید مشخصات پروانه اشتغال در زونکن کارگاهی ساختمان درحال ساخت ثبت شود.»

● همدلی در شاقول و تراز کارها کم است

اما یک معمار قدیمی به نام «کربلایی» صحبت های دیگری دارد. او می گوید: من اگر بگویم تجربه و عشق دو بخش ساختمان سازی گاه از علم جلوتر است، حرف گزاف نگفته ام شما هر بنا از هر دوران دور تا قرن حاضر در کشورمان مشاهده کنید، آنچه بدوا به ذهن خطور می کند نشان عشق و ظرافت اندیشه معمار و بنا در برابر مصالح و ملاط مرغوب است که علم و عمل و علاقه دست به دست هم داده اند. درهمین تهران خودمان بناهایی با بیش از ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال عمر ساخت، هنوز به قوت خود سرپا هستند. دلیل آن علاقمندی ها و پایداری ها، تعصب به کار و دلدادگی به تولید ماندگار و توسعه عمران در جامعه و شهر و دیارمان است. آن زمان هیچ وسایل مکانیکی و مهندسی امروزه نبود اما امروزه همه چیز از اطلاعات تازه، ابزارهای مدرن، سواد و پول هست ولیکن می بینیم آن شاقول و تراز کیفیت کار و همدلی نیست و یا کم است. اگر این ها باشند، کارها به درستی و کامل ردیف می شوند. هزینه ها زیاد می شود اما چه مدیر و چه صاحب کار و چه کارگر چندان از گردش کارها رضایت ندارند. در گذشته بسیاری از معماران و کارگران وردست آنان سواد نداشتند و یا زیاد تحصیلات نداشتند.اما در زمان حاضر تاکید و دستور می شود کارگر باید پیش از شروع کار، آموزش ببیند. این لازمه کار است چون هیچ کس علم را بی اثر و ثمر نمی داند لیکن علم و عمل مکمل هم هستند. اما این که با وجود هر دو، طی سال های متمادی و متوالی همچنان از ضرورت قوانین و اجرا و مهارت و استاندارد می گوییم، دلیلش به نظر من، کم جوشی عشق و دلبستگی است. دلبستگی لازمه اش مدیریت فراگیر و همدلی است.

موضوع ساخت وساز باید از یکپارچگی دستگاه های مربوطه و مسئول برخوردار شود. الان گاه می شنویم و می خوانیم فلان دستگاه برنامه ریزی می کند اما برخی از دستگاه های دیگر که دخیل در کار هستند، حمایت نمی کنند. در نتیجه، پای کار لنگ می زند.»

او می افزاید: «برای امنیت و اطمینان کامل در کار ساخت و سازهای بنایی اگر همدلی باشد و از کارگر حمایت شود و نظارت مخلصانه باشد، آن استانداردها که همواره مورد بحث و اصرار مسئولان است، لباس عمل پوشانده می شود و کیفیت و ایمنی در بندبند کار بیشتر می شود و به قول امروزی ها، کارآفرینی می باید با ذات و خمیره همه دست اندرکاران در بخش ساختمان سازی ها عجین باشد.»

● بیمه کیفیت ساختمان و خودپیشگامی آموزش مهارت

مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران، در پایان اظهارات خود می گوید: برای ارتقاء کیفیت ساختمان می باید این الزام رعایت شود که کارگران، خودشان را دارای گواهینامه کار کنند، در واقع خود پیشگام در آموزش مهارت شغلی مورد تایید وزارت کار باشند.»

وی همچنین می گوید: «ما برای افزایش عمر ساختمان، بیمه کیفیت ساختمان را پیگیری می کنیم. برای اطمینان تحقق بیمه کیفیت نیروهای تحصیلکرده باید مهارت تجربی را هم بیاموزند.»

حسن آقایی