زن در آینه دفاع مقدس

«اینجانب در طول این جنگ, صحنه هایی از مادران, خواهران و همسران عزیز از دست داده, دیده ام كه گمان ندارم در غیر این انقلاب نظیری داشته باشد این عظمت اسلام است كه در چهره زنان انقلابی ما آشكار شده است و امروز بحمدالله آشكار است »

در ۳۱ شهریور ماه سال ۱۳۵۹ در حالی كه جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت نزدیك به یك سال و اندی مبارزه علیه ظلم و استبداد در حال استقرار یافتن بود، به ناگاه مورد هجوم همسایه غربی كشورمان عراق واقع شد كه بر اساس فرصت طلبی و موقعیت‏سنجی بر آن بود تا مطامع و خواست‏های جاه طلبانه خود را از طریق جنگ ظالمانه و ناخواسته بر كشور، انقلاب و مردم ما تحمیل كند; جنگی كه از هر حیث، چه امكانات و شرایط و نیز از جهات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی كاملا نابرابر بود.

البته انقلاب اسلامی كه از بدو پیروزی تا آن زمان، همواره از جانب غرب و رهبری آن بلوك; یعنی امریكای قداره بند، تحت فشاری شدید قرار داشت، آمادگی مقابله با چنین تجاوزی را نداشت. بویژه این كه در داخل كشور نیز جناح‏های وابسته به غرب، با ایجاد هیاهوی تبلیغاتی و نیز درگیری‏های نظامی در گوشه و كنار مملكت، توان دولت نوپا را تضعیف نموده و رسیدگی به امور را برای مسئولان عملا مشكل و دشوار می‏ساختند. از سوی دیگر نیروهای نظامی كشور نیز به خاطر تبعات قهری انقلاب و رویدادهای پیاپی ناشی از سران فرصت طلب و خائن خود، هنوز مراحل بازسازی را بطور كامل پشت‏سر ننهاده بودند و طبعا در این شرایط، در آسیب پذیری جدی به سر می‏بردند كه جنگ ناخواسته بر ما تحمیل گردید و حصر اقتصادی نیز بر مشكلات متعدد كشور افزود.

۲ ـ تش عراق كه براساس محاسبات دقیق از وضیعت و شرایط داخلی و خارجی جمهوری اسلامی، فتح یك هفته‏ای تهران را انتظار می‏كشید، در روزهای نخست تجاوز، بی آن كه با مانعی جدی در مرزها برخورد كند،گستاخانه به خاك ما هجوم آورده و هم چنان به پیش می‏راند تا آنجا كه خود را پشت دروازه‏های اهواز و خرمشهر دید و با مشاهده این وضعیت‏به تداوم تجاوز علاقمندتر گردید.

آن روز تمامی مردان و زنان سلحشور ایران اسلامی با حضور در صحنه جنگ، حماسه‏ای فراموش ناشدنی را آفریدند، و از آن پس بود كه خلق حماسه‏ها آغاز شد و سراسر جبهه‏ها آوردگاه تن و تانك بود. رویارویی عشق و ایمان با كفر و الحاد، و عجیب آن كه در آن شرایط براستی نابرابر تانك از مقابله با انسان‏های عاشق عاجز و ناتوان بود.

۳ـ ضور مردم ایران در مقابله با هجوم نظامی عراق از برگ‏های زرین انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی است كه هیچ گاه از یادها فراموش نخواهد شد. در این میان حضور دلیرانه و خستگی ناپذیر زنان در صحنه دفاع مقدس به عنوان یكی از عناصر اجتماعی و بارز رقم خورد و اینان به حق در ادای دین خود نسبت‏به اسلام و به انقلاب از هیچ گونه یاری و مدد مادی و معنوی استنكاف نورزیدند.

می‏دانیم كه خطوط مقدم و رویارویی اصلی فیزیكی در میادین نبرد در قبضه دلیر مردان رزمنده بود، ولی پشتیبانی و حمایت همه جانبه زنان در خاكریزهای عقبه نیروهای خودی و بر طرف نمودن نیازهای آنان (اعم از لباس، غذاو...) برآوردگار ثبات قدم و استقامت رزمندگان بود.

داشتن روحیه و قوت قلب رزمندگان در گرو حمایت‏های معنوی زنان خدا جویی بود كه در پشت جبهه، مشغول خدمت‏بودند و امام خمینی‏رحمه الله فرماندهی كل قوا - كه حضور نیروهای رزمنده در جبهه‏های حق علیه باطل مرهون نفس مسیحایی او بود - در توصیف ایثار جان و تجلی شهادت‏طلبی زنان در طول هشت‏سال دفاع مقدس می‏فرمود:

«زنها به من می‏گویند: شما دعا كنید كه ما شهید بشویم. بعضی از زنها می‏آمدند اینجا می‏گفتند كه شما اجازه بدهید ما برویم كردستان در آنجا جنگ بكنیم و من گفتم: نه، صلاح نیست ، ملت و ارتش كار را انجام می‏دهند...این یك تحولی بود كه در صدر اسلام بین مسلمین حاصل شده بود كه شهادت را برای خودشان فوز می‏دانستند.» (۱)

۴ـ ضور زنان در عرصه‏های گوناگون جنگ تحمیلی دارای جلوه‏های متفاوتی بود كه هر كدام از آنان حكایتی شنیدنی و بیاد ماندنی از آن دوران پر خاطره می‏باشد. در میان تمامی فقها این مساله جاری است كه در برابر تهاجم دشمن، بر همه واجب است كه به دفاع برخیزند و احدی در این مساله نظر مخالفی را ابراز ننموده است.

حضرت امام خمینی قدس سره در كتاب «تحریر الوسیله‏» می‏نویسد:

«لو غشی بلاد المسلمین او ثغورها عدو یخشی منه علی بیضهٔ الاسلام و مجتمعهم، یجب علیهم الدفاع عنها بایهٔ وسیلهٔ ممكنهٔ من بذل الاموال و النفوس‏»

هرگاه دشمنی بر سرزمین‏های مسلمین و یا به مرزهای آنها حمله آورد كه ترس از بین بردن اصل اسلام و جامعه اسلامی از آن برود، بر همه مسلمین (زن و مرد) واجب است‏با هر وسیله ممكن به دفاع برخیزند و در این راه از بذل مال و جان دریغ نكنند. (۲)

علمای قبل از امام‏رحمه الله نیز بر این مهم صحه گذاشته‏اند، مثلا علامه حلی‏رحمه الله در كتاب «قواعد» خود در آغاز بحث جهاد می‏فرماید:

«... و اذا وطا الكفار دار الاسلام، وجب علی ذی قوهٔ قتالهم، حتی العبد و المراهٔ و انحل الحجر عن العبدمع حاجته الیه...»

... و چنانچه كفار بر سرزمین اسلام حمله‏ور شوند، بر هر فرد نیرومندی واجب است كه با آن‏ها جنگ كند حتی بردگان و زنان و ممنوعیت از بردگان در صورت نیاز به آنان برداشته می‏شود. زنان مسلمان ما در برابر تسلیم شدن مقابل این فتاوا بی صبرانه در انتظار خدمت گذاری لحظه شماری می‏نمودند و در راه خود هرگز درنگ نمی‏نمودند.

و اما كیفیت‏حضور زنان به دو شكل، مستقیم و غیر مستقیم، در این دوران خلاصه می‏گردد. در شكل مستقیم، گر چه زنان از حضور در صحنه و خط مقدم معاف بودند، ولی با شروع جنگ شهرها و حملات موشكی، حالت تدافعی همگان خصوصا زن‏ها بیشتر گردید، چون در این رزم بی امان از سوی ارتش عراق مورد حمله موشكی واقع شده بودند. حتی در اوایل جنگ، این زنان شیر دل خرمشهر و سوسنگرد و هویزه بودند كه در هجوم ناجوانمردانه دشمن در كنار مردان خود قدم به قدم با بعثی‏ها درگیر شدند و در عقب راندن دشمن از جان خویش هم مایه نهادند. در شكل غیر مستقیم، زنان حكایت ۷۰ من مثنوی دارند كه چگونه با كارهای خدماتی و پشتیبانی خود در عقبه، موجبات دلگرمی رزمندگان را فراهم نمودند. امام این حضور غیر مستقیم را كه از حضور مستقیم ذره‏ای ارزش آن كمتر نبود، كرارا متذكر می‏شدند. بیان تجلی ایثار در راه انقلاب و امام تداوم‏گر گذر زمان در برابر هر گونه تجاوز از سوی دشمنان است. از جمله خدمات این مرحله زنان; می‏توان به ایثار فرزندان خود در راه حیثیت و اصلاح جامعه نام برد. هنوز یادمان نرفته است چه بسیار مادران سلحشوری بودند كه با تربیت اولاد صالح و معرفی آنان به مراكز بسیج جهت اعزام به جبهه قوت قلب مسئولین جنگ را سبب می‏شدند.

---