جنگ خونین در جنوب فرانسه

این حادثه بزرگ جنگ تور یا پواتو نام دارد كه میان سربازان اسلام و فرانسویان در دشت های فرانسه و كرانه های رودخانه لوار loire در اكتبر سال ۷۳۲م رخ داد

بیش از ۱۲۰۰ سال پیش واقعه ای در اروپا اتفاق افتاد كه بیشترین تاثیر را در تاریخ اسلام و مسیحیت نهاد. اسلام قدرتی بود كه تازه در جهان آن روز ظهور كرده بود. بعد از فتح ایران و روم و سقوط این دولت های نیرومند توسط امپراتوری جدید اسلامی، دسته ای از مسلمانان با كمك بربرها (كه تازه به اسلام گرویده بودند) از شمال آفریقا عزم فتح اروپا را نمودند.

پیروزی این دسته كوچك از سربازان مسلمان به حدی سریع و شگفت آور بود كه اروپا را در بهت فرو برد و اگر در نبرد «تور» مسلمانان بر امپراتوری فرانسه فائق می آمدند، فتح سراسر اروپا امری ممكن و نه چندان مشكل بود.

این حادثه بزرگ جنگ تور یا پواتو نام دارد كه میان سربازان اسلام و فرانسویان در دشت های فرانسه و كرانه های رودخانه لوار(loire) در اكتبر سال ۷۳۲م رخ داد.

امروزه با اینكه بیش از ۱۲۰۰ سال از واقعه «سرزمین شهیدان اسلام» در فرانسه گذشته و مسیر تاریخ به كلی دگرگون شده و بیش از پنج قرن است كه آخرین آثار تمدن اسلام در جنوب اروپا و اسپانیا از میان رفته است، با این حال یاد «سرزمین شهیدان» هنوز هم در غرب زنده است و آثار تاریخی آن از دیدگاه مورخین غربی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.

پیشروی مسلمانان در فرانسه در حقیقت دنباله فتوحات آنها در اسپانیا محسوب می شود. زیرا با هجوم مسلمانان در سال ۷۱۱م به اسپانیا، حكومت «وزیگت ها» در این كشور ساقط شد و دو سردار بزرگ اسلام به نام های «طارق بن زیاد» و «موسی بن نصیر» سراسر اسپانیا را فتح كرده و این كشور را به یكی از استان های امپراتوری اسلامی تبدیل نمودند.

هنوز بیست سال از فتح اسپانیا نگذشته بود كه مسلمانان توانستند ایالات جنوبی فرانسه را تصرف كنند و بر دشت های اطراف رود «رن» دست یابند و در قلب فرانسه تا نقاط دوردستی پیش بروند، تا آنجا كه خطر پیشروی مسلمانان در اروپا نه تنها فرانسویان، بلكه كل اروپا را دچار ترس و وحشت كرد.

اولین برخورد مسلمانان با فرانسویان به جنگ «تولوز» باز می گردد. این جنگ در سال ۱۰۲ هجری رخ داد كه در آن سربازان «سمح بن مالك خولانی» با «فرانك ها» درگیر شدند، و در این جنگ سمح بن مالك كشته شد و با شهادت تعداد زیادی از فرماندهان سپاه اسلام، مسلمانان مجبور به عقب نشینی شدند.

بعد از جنگ تولوز، مسلمانان فرصت واكنش سریع را به این شكست نیافتند، زیرا تا مدت ده سال اسپانیای اسلامی سرگرم جنگ های داخلی میان قبایل مختلف غرب و بربر بود. تا اینكه در سال ۱۱۳ هجری عبدالرحمن بن عبد الله غافقی به فرمانروایی كل اسپانیا منصوب شد.

عبد الرحمن بن عبد الله غافقی مردی دلیر و پرهیزكار بود و از شاگردان اصحاب پیامبر (ص) یعنی تابعین محسوب می شد. او افسری بزرگ و عالی مقام بود و قدرت فرماندهی خود را در جنگ های «گالیسیا» به نمایش گذاشته بود. عبد الرحمن بعد از اینكه به تنظیم امور در اسپانیا پرداخت و آرامش و امنیت را بر سراسر این سرزمین حاكم كرد و فتنه ها و بی عدالتی ها را ریشه كن نمود، به جمع آوری نیرو و تجهیز سپاه پرداخت تا انتقام شكست مسلمانان را در جنگ تولوز بگیرد.

هنگامی كه عبد الرحمن تهاجم خود را به فرانسه آغاز كرد، پیشروی او در جنوب این كشور بسیار سریع و خیره كننده بود. سربازان اسلام شهر «بگونیه» را گشودند و «لیون» و «بیزاشون» را اشغال كردند و جلو داران آنها به «سانی» كه تنها صد میل تا پاریس فاصله داشت رسیدند.

عبد الرحمن غافقی سپس از ناحیه غرب روی به كرانه های رود «لوار» نهاد تا فتح آن منطقه را تكمیل كند و از آنجا آهنگ پایتخت فرانسه را نماید. پیشروی سربازان عبد الرحمن غافقی در جبهه های مختلف با موفقیت های زیادی صورت انجام می گرفت، از این رو نیمی از جنوب فرانسه از شرق تا غرب در مدت چند ماه تصرف شد.

نبردی كه مسلمانان در اسپانیا و فرانسه آغاز كرده بودند، برای اسلام و مسیحیت هر دو حیاتی بود. مسلمانان بعد از این كه دامنه فتوحات خود را در شرق به رودخانه سند در هند رساندند، مهمترین هدف خود را فتح قسطنطنیه مركز روم شرقی قرار دادند. برای فتح قسطنطنیه دو بار سپاه عظیمی از مسلمانان گسیل داده شد و برای ماه ها این شهر به محاصره درآمد. اما استحكام قسطنطنیه به گونه ای بود كه این محاصره ها نتیجه بخش واقع نشد و سپاهیان و ناوگان مسلمانان نا گزیر شدند از پشت دروازه های شهر قسطنطنیه عقب نشینی كنند تا روم شرقی همچون سد پولادینی به حیات خود ادامه دهد.

شكست مسلمانان در جبهه شرق با مسیحیت، این انگیزه را در آنها ایجاد كرد كه از راه های دیگر، به دنبال فتح قسطنطنیه باشند. این بار اسپانیا به مجرای حركت مسلمانان تبدیل شد. آنها بعد از فتح كامل این كشور می توانستند از راه خشكی و پس از فتح غرب اروپا خود را به شرقی ترین نقطه این قاره یعنی روم شرقی برسانند و به آرزوی دیرینه خود جامه عمل بپوشانند. زیرا به همان اندازه كه رومی ها در جنگ های دریایی مهارت داشتند، مسلمانان در جنگ های زمینی از مهارت برخوردار بودند.

فتوحات مسلمانان در اروپا برای مسیحیت نیز مهم و حیاتی بود. كشور فرانسه در آن روز بزرگ ترین و نیرومند ترین كشور اروپایی محسوب می شد كه در شمال و غرب اروپا قدرتی همانند آن وجود نداشت. از این رو فرانسه در غرب اروپا به حمایت از مسیحیت بر خاسته بود، همین طور كه روم شرقی در شرق اروپا از كیان مسیحیت دفاع می كرد.

پیشروی مسلمانان در اسپانیا و جنوب فرانسه زنگ خطر را برای اروپا به صدا درآورد. حملات قبایل بت پرست ژرمن از شمال و مسلمانان از جنوب موجودیت قدرت مسیحیت را در غرب اروپا به خطر انداخته بود. فتوحات مسلمانان نیز آنقدر سریع و خیره كننده بود كه صدای یك جنگ بزرگ و ناخواسته در فرانسه به گوش می رسید و به نظر می آمد فرانسه و مسیحیت باید خود را برای نبردی سرنوشت ساز علیه مسلمانان آماده كنند.

عبدالرحمن غافقی با سپاهی حدود هشتاد هزار نفر در سال ۱۱۴ هجری وارد جنوب فرانسه شد و در دره «رن» اردو زد و سپس شهر «اكونین» را اشغال كرد و نیروهای «دوك ایودیس» در جنوب فرانسه را متلاشی ساخت. دوك بعد از شكست از عبدالرحمن از «شارل مارتل» پادشاه فرانسه درخواست كمك كرد. شارل مارتل كه به اهمیت این جنگ واقف بود به تلاش وسیعی برای جمع آ وری نیرو علیه مسلمانان دست زد. این سپاه از فرانسویان، قبایل مختلف ژرمنی و دسته های مزدور كه كلیه جنگجویان شمال اروپا در میان آنها موج می زدند در آن سوی رود «راین» تشكیل شده بود. این جنگجویان نیمه عریان بودند و بدن های خود را با پوست گرگ پوشانده و موهای سر خود را بافته و بر شانه های خود انداخته بودند.

آبتین امیری

پی نوشت:

این متن با استفاده از كتاب «تاریخ فتوحات مسلمانان» نوشته شكیب ارسلان و «لحظه های تكان دهنده در تاریخ اسلام» ترجمه علی دوانی نوشته شده است.

---