تاملی در وحدت اندیشه لنین

كتاب «تاملی در وحدت اندیشه لنین» توسط جورج لوكاچ به رشته تحریر درآمده, نیكولاس جاكوبز آن را از آلمانی به انگلیسی ترجمه كرده و نهایتاً آقایان حسن شمس آوری و علیرضا امیرقاسمی توسط نشر و پژوهش دادار آن را به زبان فارسی ترجمه كرده اند

كتاب «تاملی در وحدت اندیشه لنین» توسط جورج لوكاچ به رشته تحریر درآمده، نیكولاس جاكوبز آن را از آلمانی به انگلیسی ترجمه كرده و نهایتاً آقایان حسن شمس آوری و علیرضا امیرقاسمی توسط نشر و پژوهش دادار آن را به زبان فارسی ترجمه كرده اند. البته باید توجه داشت كه نظریات لوكاچ در ایران تقریباً شناخته شده است خصوصاً بخش های اصلی نظریات سیاسی او پس از ترجمه كتاب بسیار مهم «تاریخ و آگاهی طبقاتی» توسط م.ج.پوینده به مجموعه ترجمه های فارسی پیوست ولی با تمام اینها هنوز آثاری از لوكاچ وجود دارند كه هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. هنگامی كه با این كتاب روبه رو می شویم اولین سئوالی كه پیش می آید عبارت از علت پرداختن به «لنین» است. در زمینه این سئوال باید پاسخ داد كه در ابتدا از لحاظ تاریخی تصویر قرن بیستم بدون درك واقعی عمل و اندیشه لنین ناقص است و در زمینه اندیشه نیز هنوز بسیاری از آرای ایشان مورد معارضه جدی قرار نگرفته است مانند تئوری امپریالیسم، رشد سرمایه داری در روسیه و همچنین «دولت و انقلاب» لوكاچ نیز كه جزء كتاب های بسیار مهم در تفسیر و تشریح نظریات ماركس است اما این كتاب تلاشی است در زمینه مخالفت با گرایش هایی كه تصورات در مورد لنین را صرفاً به مسائل سیاسی محدود می كنند و با به وجود آوردن روابط علت و معلولی و مستقیم بین او و استالین، وی را لگدمال می كند، با توجه به اینكه انقلاب اكتبر در سراسر قرن بیستم تاثیرگذار بوده و غفلت از آن سبب درك ناقص موقعیت تاریخی می شود.

«جورج لوكاچ» را می توان به همراه «كارل كرش» و خصوصاً «آنتونیو گرامشی» از مبدعان اصلی جریان چپ جدید به شمار آورد چرا كه به عنوان مثال به صراحت می گوید كه ارتدوكس بودن صرفاً در قلمرو روش - روش دیالكتیكی - معنا و مفهوم خود را پیدا می كند و به گفته بسیاری از اندیشمندان مطرح دنیا همین یك نكته برای متحول و منقلب كردن اندیشه چپ و ظهور چپ های جدید كافی بوده است.

علت نوشته شدن این كتاب معارضه با انتقاداتی بود كه كمونیست ها به كتاب «تاریخ و آگاهی طبقاتی» او وارد آورده بودند اما لوكاچ این رساله را سندی به حساب می آورد كه دیدگاه بعضی از ماركسیست ها را در مورد شخصیت و رسالت لنین و نقش او در رخدادهای جهانی مشخص می كند و البته خود لوكاچ نیز در این دوره سخت تحت تاثیر لنین بوده است و تلاش می كند بعضی از حقایق معنوی را در زمینه درك لنین به عنوان حكیمی پراگماتیست و فعال به اثبات برساند كه شامل دركی ماهرانه از رئال پولتیك و نه تجربی بوده نه جزمی بلكه نقطه فراز دیدگاه تئوریك او به حساب می آید. زندگی لوكاچ سرشار از اقدام مستمر و مبارزه مداوم در جهانی است كه همواره راه حلی برای او و دشمنانش پیدا می شود، او همیشه برای اقدام درست آماده بود و از لنین آموخته بود كه خودآموزی بی وقفه و برخورد صریح و صادق با درس های تجربه داشته باشد. لوكاچ در این كتاب به مسائلی می پردازد كه از لحاظ روش شناسی بسیار معتبرند مانند انتقاد از رفتار لنین كه در اصل نقد ضمنی و دقیق استالین است، البته كتاب حاضر ادعای بررسی همه جانبه تئوری و عمل لنین را ندارد و فقط كوششی است در مورد پیدا كردن روابط میان آن دو. لوكاچ نیز از مشكلات نوشتن در مورد مسائل منفرد پیش از آنكه تمامیت آن روشن شود آگاهی دارد و در نتیجه تلاشی برای انعكاس مسائلی كه چه در تمامیت شان و چه در نظم دقیق وقوع شان در زندگی لنین وجود دارد به عمل نمی آورد و برای مشخص كردن روابط درونی آنها به گزینش، تسلسل و گسترش مسائلی كه هرچند به صورت كلی هستند دست می زند.

محسن محمدی