کاهش زایران و افزایش پزشکان در حج امسال

در ابتدای این یادداشت می خواهم توضیحاتی در زمینه کم شدن تعداد زایران حج تمتع امسال بیان کنم که به دلیل شیوع آنفلوآنزای نوع A رخ داد و گروهی را در بر گرفت که به نوعی دچار ضعف در سیستم ایمنی بدن بودند

در ابتدای این یادداشت می‌خواهم توضیحاتی در زمینه کم‌شدن تعداد زایران حج تمتع امسال بیان کنم که به دلیل شیوع آنفلوآنزای نوع A رخ داد و گروهی‌ را در بر گرفت که به نوعی دچار ضعف در سیستم ایمنی بدن بودند. البته سیاست کلان این موضوع که چه افرادی می‌توانند به حج مشرف شوند یا نشوند برحسب قوانین و بخشنامه‌های وزارت بهداشت و درمان است که در این حوزه مسوولیت اصلی آن را بر عهده دارد. در واقع سیاست کلان را وزارت بهداشت اعلام می‌کند و ما مجری آن سیاست‌ها هستیم...

مسلما آنچه که در مورد آنفلوآنزای نوع A مطرح است، ایمنی بدن است زیرا احتمال سرایت این بیماری در ایام حج بسیار زیاد است. البته خود ویروس، ویروس نجیبی است و میزان مرگ و میر و خطرزایی آن حتی نسبت به آنفلوآنزای فصلی کمتر است اما قدرت سرایت بسیار بالایی دارد؛ یعنی اگر آنفلوآنزای فصلی ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد را نزدیک به یک فصل یا سه تا چهار ماه درگیر می‌کند، این نوع آنفلوآنزا درصد بیشتری از افراد را به مدت کوتاه‌تری درگیر می‌کند. اما دیده شده است که آنفلوآنزای نوع A در یک سری از افراد، خطرساز هم بوده است. این افراد شامل زنان باردار، افراد با سن خیلی پایین و سالمندان بالای ۶۵ سال است که معمولا ایمنی بدن‌شان در مواجهه با این بیماری کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه افراد با بیماری‌های مزمن ریوی، قلبی و کلیوی به هر شکل ممکن، حذف شدند. همین‌طور افرادی که سابقه اعمال جراحی یا سکته دارند، مبتلایان به بیماری‌هایی که عضله یا دریچه قلب را درگیر می‌کند و بیماری‌هایی که به نوعی عروق قلب را درگیر می‌کنند، افرادی که داروهای مهار ایمنی به دنبال سرطان، رماتیسم و... مصرف می‌کنند، افرادی که در طولانی‌مدت داروهای هیدروکورتیزونی یا کورتون استفاده می‌کنند، افرادی که خیلی چاق‌اند و چاقی مفرط دارند و BMI آنها بالای ۳۵ است و افرادی که مبتلا به دیابت هستند نیز حذف شدند.

البته لازم به ذکر است افراد مبتلا به دیابتی که با یک رژیم غذایی مناسب و دارو، قندخون خود را کنترل کرده و آن را زیر ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نگه داشته باشند، منع تشرف ندارند اما در مواقعی که قندخون کنترل نیست و میزان آن بالاست که ما بررسی آن را به عهده پزشکان کاروان‌ها گذاشته‌ایم، از رفتن به حج منع می‌شوند. با این حال اگر زایری در ایام حج به آنفلوآنزای نوع A مبتلا شد، نباید نگران باشد. ما در آنجا سیستم‌های ایزولاسیون داریم چون علاوه بر آن، بیماری آنفلوآنزای فصلی را هم داریم که درصد بالایی از زایران به آن مبتلا می‌شوند و ما باید بتوانیم این دو آنفلوآنزا را از هم تفکیک کنیم. طبیعتا باید در مراحل ابتدایی که علایم‌شان مشترک است جداسازی را انجام دهیم و بعد بر اساس نوع آنفلوآنزا درمان کنیم. همان‌طور که می‌دانید آنفلوآنزای نوع A در بیشتر موارد بدون دارو خودش بهبود می‌یابد، فقط در بعضی موارد خاص است که ممکن است داروی مخصوص به خودش را بخواهد که ما آن دارو را هم به امید خدا تهیه می‌کنیم و تلاش‌‌مان این است که تمام امکاناتی را که در ایران داریم به آنجا منتقل کنیم. جهت پیشگیری از انتقال بیماری به ایران نیز طبق پروتکلی که داریم افرادی که مبتلا به تب هستند را به ایران بازنمی‌گردانیم تا بهبودی کامل حاصل شود. اگر هم در فرودگاه ایران متوجه بیماران تب‌دار شویم، بر طبق دستورالعمل‌های وزارت بهداشت در خود فرودگاه اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.

در مورد تیم پزشکی حج هم باید بگویم با توجه به کاهش قابل توجه زایران، برحسب سیاستی که فکر می‌کنیم به هیچ‌وجه نباید کادر بهداشت و درمان را کم کنیم، از تعداد پزشکان کم نشده و حتی ۳۰نفر ویژه به دلیل شیوع آنفلوآنزا، اضافه هم شده است. دولت عربستان هم در فرودگاه‌های خود مراکز تعیین تب مستقر کرده است و از ورود افراد تب‌دار به عربستان جلوگیری می‌کند و به تزریق واکسن آنفلوآنزای فصلی تاکید دارد. در رابطه با نظام بهداشتی و مراقبتی هتل‌ها هم به نظر می‌رسد برنامه‌هایی دارند تا کارشناسان خود را در هتل‌ها مستقر کنند و یک نوع غربالگری را در این اماکن انجام دهند. در پایان از زایران محترم می‌خواهیم توصیه‌های قبل از سفر، در حین سفر و بعد از سفر را که توسط کتابچه‌هایی در اختیارشان قرار داده‌ایم جدی بگیرند. مهمترین توصیه‌های بهداشتی قبل ازاین سفر معنوی عبارتند از:

۱) زایران باید حتما واکسن مننژیت را تزریق کنند که این کار همیشه و در همه سال‌ها باید انجام می‌شد اما امسال تزریق واکسن آنفلوآنزای فصلی هم از قوانین واجب است و همه زایران باید واکسن آنفلوآنزای فصلی را حداکثر ۱۰ روز قبل از سفر تزریق کرده باشند.

۲) زایران باید در مورد مشکلات جسمی که دارند حتما با پزشک کاروان‌شان صحبت کنند و توصیه‌های لازم را بگیرند.

۳) در مورد خانم‌ها، با توجه به نگرشی که در اعمال دارند و حساسیت‌هایی که به خاطر تلاقی اعمال حج با مسایل زنانه‌شان پیدا می‌کند باید از چند ماه قبل حتما با پزشک متخصص زنان‌شان مشورت کرده باشند. توصیه می‌کنیم به هیچ‌وجه داروها را خودسرانه و بدون مشورت با پزشک استفاده نکنند.

۴) مساله بعدی استراحت و خواب کافی زایران قبل از سفر است که سبب افزایش ایمنی بدن می‌شود. قبل از سفر حتما یک برنامه ورزشی ساده و منظم داشته باشید تا به هنگام انجام اعمال که پیاده‌روی فراوانی دارد دچار مشکل نشوید.

۵) اگر افرادی از وسایل کمکی مانند عینک، سمعک و عصا استفاده می‌کنند حتما آن را همراه خود بردارند؛ به خصوص برخی وسایل که حساس هستند، مانند عینک و سمعک را به صورت یدکی باید با خود داشته باشند، زیرا در صورت وجود مشکل در عربستان، تهیه آنها قطعا با مشکلاتی همراه خواهد بود.

۶) حتما در وسایلی که برای سفر آماده می‌کنند دیدگاه بهداشتی را در نظر بگیرند. به عنوان مثال حتما کیسه کفش به همراه داشته باشند یا وسایل شخصی‌شان را با خود ببرند و به این فکر نکنند مثلا حال که ما چند نفریم، یک قیچی کافی است.

۷) نکته مهم دیگر بحث سجاده است. سال گذشته ما به زایران استفاده از سجاده شخصی را توصیه کردیم و خیلی موثر بود. یکی از جاهایی که انتقال عفونت و بیماری وجود دارد هنگام سجده روی زمین است لذا توصیه می‌کنیم هر زایر برای خودش سجاده داشته باشد و هر جا که می‌رود از آن استفاده کند زیرا سجاده شخصی احتمال آلودگی و بیماریزایی را کاهش می‌دهد و از نظر بهداشتی مهم است.

دکتر محمدتقی حلی‌ساز

متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و رییس هیات پزشکی حج