امان از دست جعبه جادویی

تلویزیون فقط یك جعبه جادویی خطرناك نیست از هر وسیله ای هم می توان بهترین استفاده را كرد و هم می توان فقط تحت تاثیر مضرات آن باقی ماند مسلما تلویزیون می تواند یك وسیله آموزشی بسیار مهم و تاثیرگذار باشد

۴/۵، ۷/۵، ۱۰/۵، هر كدام هم ۹۰ دقیقه. روی هم می‌شود چهار ساعت‌و‌نیم. اگر بخواهید حتی یكی از بازی‌های جام جهانی را از قلم نیندازید و خیلی به خودتان لطف كنید، روی هم چهار ساعت و نیم در روز، باید تلویزیون نگاه كنید. شما عادت دارید تلویزیون را در چه حالتی نگاه كنید؟ روی زمین دراز بكشید، روی مبل لم بدهید و یا تا نیمه‌های شب در اتاق نیمه‌تاریك به صفحه رنگی تلویزیون چشم بدوزید؟ آیا تا به حال به استانداردهای یك <تلویزیون نگاه كردن سالم> فكر كرده‌اید؟

تلویزیون این روزها یكی از اعضای خانواده به شمار می‌رود كه اگر خاموش شود به نظر می‌رسد یكی از اعضای خانواده كم است.تلویزیون ذهن را اسیر خود می‌كند و تمام توجه ما را به سرعت از مطلبی به مطلبی دیگر متمركز می‌كند. شاید در دست گرفتن كنترل تلویزیون و كانال‌ها را عوض كردن، پس از یك روزكاری، به یك تفریح برای بسیاری از ما تبدیل شده باشد.

● فقط ۲ ساعت، نه كمتر، نه بیشتر

محققان اعتقاد دارند كودكان فقط ۲ ساعت در شبانه‌روز باید تلویزیون نگاه كنند. نتایج یك مطالعه جدید كه در مجله لانست به چاپ رسیده است نشان می‌دهد، تماشای طولانی‌مدت تلویزیون، موجب چاقی و بسیاری از مشكلات قلبی- عروقی خواهد شد.

چندی پیش، نتایج یك مطالعه نشان داد افرادی كه در دوران خردسالی بدون نظارت بزرگترها ساعات زیادی را به تماشای تلویزیون می‌گذراندند، در بزرگسالی وزن بیشتری نسبت به سایر همسالان خود داشتند،‌ كلسترول خونشان بالاتر بود و بیشتر سیگار می‌كشیدند. در این مطالعه كه در دانشگاه اتاگو در نیوزلند انجام شد، كودكانی كه ۳ سال سن داشتند تا هنگامی كه به ۲۶ سالگی رسیدند مورد مطالعه قرار گرفتند و تعداد ساعاتی را كه هر یك از این كودكان در هر روز به تماشای تلویزیون می‌پرداختند، ثبت شد.

جالب است بدانید كودكانی كه در طول دوره كودكی، نوجوانی و جوانی، بیشتر تلویزیون نگاه می‌كردند، در سن ۲۶ سالگی چاق‌تر از سایر همسالانشان بودند، كلسترول خون بالاتری داشتند و سیگار می‌كشیدند. البته این مطالعه فقط تا سن ۲۶ سالگی آنها انجام شده بود. تصور كنید اگر این افراد تا سنین میانسالی یا پیری هم مورد بررسی قرار می‌گرفتند، ممكن بود آمار بالاتر بیماری‌های قلبی- عروقی و سكته‌های قلبی و مغزی در آنها تشخیص داده شود. بر این اساس انجمن پزشكان كودكان آمریكا، زمان استاندارد برای تلویزیون نگاه كردن بچه‌ها را ۲ ساعت در طول شبانه‌روز اعلام كرده است. شاید در ابتدا برای شما به عنوان پدر و مادر دشوار باشد كه ساعات تماشای تلویزیون را محدود كنید ولی با كمی حوصله و بردباری وتشویق كودكان به فعالیت‌های دیگر این كار عملی خواهد بود.

● خواب،‌ بی‌خواب

محققان به تازگی دریافته‌اند نگاه كردن طولانی‌مدت تلویزیون، موجب اختلال خواب كودكان و نوزادان خواهد شد. كمیت و كیفیت خواب برای كودكان بسیار مهم است. برای اینكه كودكان سلامت جسمی و روحی مناسبی داشته باشند باید تمام شب را استراحت كنند و خوابی آرام داشته باشند. اگر از ابتدا كودكان بدانند كه اجازه ندارند تا نیمه‌های شب پای تلویزیون بنشینند، از بسیاری از بی‌خوابی‌ها و بدخوابی‌های شبانه آنها جلوگیری می‌شود. نتایج یك مطالعه جدید كه در مجله انجمن پزشكان كودكان آمریكا به چاپ رسیده است، نشان می‌دهد كودكانی كه در اتاق خوابشان تلویزیون دارند بیشتر دچار اختلا‌ل خواب می‌شوند. بنابراین، باید تلویزیون را از وسایل اتاق كودكان و نوجوانان حذف كنید. كودكان زیر ۲ سال بهتر است اصلا تلویزیون نبینند و كودكان بالای ۲ سال، حداكثر ۲ ساعت در روز می‌توانند تلویزیون نگاه كنند.

● فقط من، فقط تلویزیون

تلویزیون، بر روابط اجتماعی كودكان نیز اثرات نامطلوبی می‌گذارد. نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهند، كودكانی كه زیاد تلویزیون نگاه می‌كنند، از نظر جسمانی و اجتماعی كندتر رشد می‌كنند. كودكانی كه ساعات زیادی را جلوی تلویزیون دراز می‌كشند، كمتر بازی و دوچرخه‌سواری می‌كنند و وقت كمتری را با دوستانشان می‌گذرانند. در یك مطالعه جدید كه در دانشگاه هاروارد انجام شد، هزار و ۳۵۶ كودك ۴ تا ۸‌ساله كه بیش از دیگران تلویزیون نگاه می‌كردند، مورد مطالعه قرار گرفتند.

محققان و روان‌شناسان روابط اجتماعی، این كودكان را مورد بررسی قرار دادند. آنها مشاهده كردند این كودكان تمایل بیشتری به كناره‌گیری از اجتماع دارند و اگر با همسالانشان تنها گذاشته شوند، رفتار تهاجمی‌تری از خودشان نشان می‌دهند و سخت‌تر در بازی با دیگران كنار می‌آیند.

● تلویزیون‌های پفكی

بنا به گفته یكی از پژوهشگران دانشكده پزشكی هاروارد، تماشای تلویزیون با كاهش شدید مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها در ارتباط است. در مطالعه‌ای ۵۴۸ دانش‌آموز ۴ مدرسه شهر ماساچوست انتخاب شدند و تعداد ساعاتی كه تلویزیون نگاه می‌كردند و نیز تعداد وعده‌های میوه و سبزی كه در طول روز می‌خوردند، مورد بررسی قرار گرفت. نكته جالب این بود كه هر چه تعداد ساعات تماشای تلویزیون افزایش می‌یافت، بچه‌ها تعداد وعده‌های بیشتری از میوه‌ و سبزی صرف‌نظر می‌كردند. حقیقت این است كه غذاهایی‌كه در پیام‌های بازرگانی تبلیغ می‌شود، جای میوه و سبزی مورد نیاز كودكانرا می‌گیرد. بچه‌ها با دیدن غذاهای حاضر و آماده،‌به‌خوردن‌میوه‌وسبزی رغبت نشان نمی‌دهند. چیپس و پفك، هم خوردنشان راحت‌تر است و هم خوشمزه‌ترند. چیپس و پفك پر از چربی و نشاسته و نمك هستند و مصرف آنها چاقی مفرط كودكان را به دنبال دارد و نسلی جدید از <كوچولوهای گرد> را به وجود می‌آورد.

● برای آنكه بتوانید سالم‌تر تلویزیون ببینید، به نكات زیر توجه كنید. شاید خطرات و آسیب‌های ناشی از آن را كمتر كنید:

▪ از خوردن غذا، تنقلات و تخمه، جلوی تلویزیون بپرهیزید چرا كه حواستان پرت شده و میزان غذایی كه می‌خورید خیلی بیشتر از مقدار مورد نیازتان خواهد بود.

▪ كنترل دستگاه‌های الكترونیكی (دستگاه كنترل از راه دور) را از دوروبرتان جمع كنید و برای خاموش و روشن كردن تلویزیون چند قدمی راه بروید.

▪ قبل از خرید یك تلویزیون جدید، مطمئن شوید، فضای كافی برای نگاه كردن از یك فاصله مناسب به آن را در منزلتان در اختیار دارید. انواع جدید تلویزیون‌های پلاسما با صفحات بزرگ و پهن از پشت ویترین مغازه‌ها چشمك می‌زنند، ولی توجه كنید فاصله چشمان شما از تلویزیون باید مناسب باشد. اگر تلویزیون شما ۲۵ یا ۲۷ اینچ است، باید حدود ۲/۸ متر از آن فاصله بگیرید. فاصله مناسب از تلویزیون‌های ۳۲ یا ۳۶ اینچ، حدود ۳ تا ۳/۳ متر است. اگر از تلویزیون‌هایی با صفحات ۵۰ تا ۶۰ اینچ استفاده می‌كنید، باز هم، بیشتر به عقب بروید. فاصله ۴/۵ متر مناسب است.

▪ وضوح تصویر تلویزیون از نظر حفظ سلامت چشم بسیار مهم است. تلویزیون‌هایی كه صفحات تخت دارند برای سلامت چشم مفیدند چون علاوه بر اینكه تصاویری با كیفیت بالا را به نمایش می‌گذارند، نور كمتری را از پنجره‌ها و یا منابع نوری محیط مثل لامپ و لوستر به سمت چشم منعكس می‌كنند و تصویر و سایه اشیاء محیط كمتر روی صفحه تلویزیون خواهد افتاد. در مورد خطر فاصله كم با صفحه تلویزیون حرف و حدیث‌ها فراوان است. اغلب مردم اعتقاد دارند تماشای تلویزیون از فاصله كم باعث ضعیف شدن دید چشم می شود، در حالی كه این تصور كاملا اشتباه است. فاصله كم، تنها باعث اشكال در تطابق بینایی شده و موجب می شود عضلات چشم با شدت بیشتر و مدت طولانی تری منقبض شده و زودتر خسته شوند. البته به هر حال این خستگی در كارایی بینایی تاثیر منفی مهمی به جا می گذارد.

● سخن آخر

تلویزیون فقط یك جعبه جادویی خطرناك نیست. از هر وسیله‌ای هم می‌توان بهترین استفاده را كرد و هم می‌توان فقط تحت تاثیر مضرات آن باقی ماند. مسلما تلویزیون می‌تواند یك وسیله آموزشی بسیار مهم و تاثیرگذار باشد.برنامه‌های تلویزیونی راه مناسبی هستند تا نوجوانان با برخی خطرات موجود در جامعه بدون آنكه ناچار باشند خود مستقیما آن را تجربه كنند، آشنا شوند. بنابراین نمی‌توان تلویزیون را صد‌در‌صد منفی دانست و از محیط خانواده طردش كرد. كافی است راه استفاده صحیح از آن را آموخته و پیاده كنیم.

نیكی پرهام