نوسان‌نگار OSCILLOGRRAPH

ابزای است که کمیت‌های متناوب را به شکل منحنی موجی نمایش می‌دهد.
یکی از اختراعات که به جامعهٔ انسانی هدیه شد اسیلوسکوپ یا نوسان‌نگار کاتودی است. البته دستگاه نگار امروزی بسیار …

ابزای است که کمیت‌های متناوب را به شکل منحنی موجی نمایش می‌دهد.

یکی از اختراعات که به جامعهٔ انسانی هدیه شد اسیلوسکوپ یا نوسان‌نگار کاتودی است. البته دستگاه نگار امروزی بسیار کامل‌تر از آن است که عرضه شده بود. نوسان‌نگار دستگاهی است که برای مشاهدهٔ شکل جریان، ولتاژ، اندازه‌گیری دامنه و بسامد آن به‌کار می‌رود.

نوسان‌نگار کاربردهای فراوان دارد. در بخش تحقیقات، صنعت، پزشکی، آموزش و اندازه‌گیری از آن استفاده می‌شود. با این دستگاه شکل ضربان قلب، صدای افراد، نوسان‌های الکتریکی را می‌توان مشاهده کرد. اسیلوسکوپ وسیلهٔ بسیار مهمی برای تشخیص عیب و نقص فرستنده‌ها و گیرنده‌های رادیوئی، تلویزیونی، راداری و ماهواره‌ای است.

ساختمان نوسان‌نگار:

هر نوسان‌نگار از لامپ اشعه کاتودی، صفحه‌های انحراف‌دهنده، صفحه فلورسنت، منبع جریان با ولتاژ کم و زیاد تشکیل شده است. لامپ اشعه یا لامپ کاتودی بخش اصلی نوسان‌نگار است. این لامپ از یک لولهٔ شیشه‌ای استوانه‌ای ساخته شده که کاملاً از هوا تخلیه شده است. بخش جلو این لامپ به شکل مخروط ناقص است. در انتهای یک طرف لوله تفنگ الکترونی قرار دارد. تفنگ الکترونی از یک کاتود ساخته شده است که با ولتاژ کم بین ۶ـ۳ ولت گرم و داغ می‌شود و الکترون‌هائی را بیرون می‌فرستد. و آنها را به‌صورت یک دستهٔ باریک در می‌آورند. صفحهٔ فلورسنت که مانند صفحهٔ تلویزیون است در انتهای لوله قرار دارد و از بیرون دستگاه دیده می‌شود.

وقتی‌که الکترون‌ها به این صفحه برخورد می‌کنند، محل برخورد روشن می‌شود. هر اندازه دستهٔ پرتو الکترون باریک‌تر باشد نقطه نورانی روی صفحه نوسان‌نگر کوچک‌تر است.

صفحه‌های انحراف‌دهنده مجموعهٔ دو خازن تخت هستند که به صفحه‌های x و y معروفند. هر یک از این زوج صفحه‌ها به یک پتانسیل متناوب الکتریکی متصل هستند. صفحه‌های x دسته پرتو الکترونی را در امتداد افقی تغییر مکان می‌دهند و سبب می‌شوند که یک خط روشن بر صفحهٔ نوسان‌نگار دیده شود. صفحه‌های y دسته پرتو کاتودی را در راستای قائم جابه‌جا می‌کنند و اثر آن یک خط روشن قائم بر صفحه است. هرگاه دو ولتاژ متناوب را در همزمان به دو صفحهٔ x و y متصل کنیم، حرکت قائم و افقی دسته پرتو با هم ترکیب می‌شوند و روی صفحهٔ نوسان‌نگار یک نمودار منحنی ظاهر می‌شود. اگر بسامد دو نوسان با هم برابر باشد، این نمودار به شکل یک موج ساده دیده می‌شود. هرگاه تغییری در جریان‌های الکتریکی به صفحه‌های x یا y داده شود این تغییر در نمودار روی صفحه نوسان‌نگار ظاهر می‌شود.