همه آینده از آن نانو فناوری

«نانو فناوری, بخشی از آینده نیست, بلكه همه آینده است » این شعاری است كه چند سالی است از سوی كارشناسان دانش نوین و میان رشته ای نانو فناوری, سرداده شده است

«نانو فناوری، بخشی از آینده نیست، بلكه همه آینده است.» این شعاری است كه چند سالی است از سوی كارشناسان دانش نوین و میان رشته ای نانو فناوری، سرداده شده است. آیا واقعاً چنین است و یا این تفكر، از نوعی تعلق خاطر رشته ای سرچشمه می گیرد؟

در مورد اهمیت نانوفناوری و این كه این دانش چگونه درصدد تسخیر همه آینده است، با دكتر صفدر زارع حسین آبادی، مدرس فیزیك پزشكی در دانشگاه تهران گفت وگویی كرده ایم كه در پی می آوریم.

* فناوری نانو چیست و چه اثری در آینده جهان خواهد داشت؟

- فناوری نانو، فناوری جدید است كه در ابعاد یك میلیاردم متر كار می كند و در واقع توانمندی تولید مواد، ابزارها و سیستم های جدید، با در دست گرفتن كنترل در سطوح ملكولی، اتمی است.«نانو فناوری» رشته جدیدی نیست، بلكه رویكرد نوینی به تمام رشته ها است، به عبارت دیگر «فناوری نانو» این توانمندی را به ما می دهد تا ساختار مواد را به هم بزنیم و آنچه می خواهیم به طبیعت دیكته كنیم و دیگر نگذاریم طبیعت ساختار مواد را به ما تحمیل كند. «فناوری نانو» ، عنصری اساسی در درك بهتر طبیعت در دهه های آتی خواهد بود از جمله موارد مهم در آینده همكاری های تحقیقاتی در حیطه علم نانو میان رشته های آموزشی خاص و انتقال ایده های نوین خواهد بود.

از كاربردهای نانو فناوری می توان گفت، به عنوان مثال هم اكنون دانشمندان در زمینه فیزیك مواد، قادر شده اند به كمك «فناوری نانو» نانو لوله های كربنی را بسازند كه صد برابر محكم تر از فولاد و ۵ برابر رساناتر از مس است. همچنین پیش بینی شده است تا سال ۲۰۱۰ در حیطه پزشكی، دانشمندان بتوانند پزشك سلولی، نانو ربات های جراح، نانو داروها، حسگرهای بینایی و شنوایی قابل كاشت در بدن را به كمك «فناوری نانو» بسازند.

* كشورهای پیشگام در این تكنولوژی را نام ببرید و توضیح دهید این كشورها به چه دستاوردهای كاربردی رسیده اند؟

- تاریخچه فناوری نانو به ۴۵ سال قبل باز می گردد؛ زمانی كه «ریچارد فاینمن» متخصص كوانتوم نظری در زمان دریافت جایزه نوبل در سخنرانی معروف خود با عنوان «آن پایین هم فضای بسیار زیادی است» به بررسی بعد رشد نیافته متالورژی پرداخت، ولی آزمایش ها و تحقیقات در خصوص «فناوری نانو» از ابتدای دهه هشت و قرن بیستم به طور جدی پیگیری شد و اثرات معجزه آسا، تحول آفرین و باورنكردنی این فناوری، آن را به عنوان یكی از مهم ترین اولویت های تحقیقاتی كشورها طی دهه اول قرن بیست و یكم قرار داده است.

مطمئناً كشورهای پیشرفته و توسعه یافته پیشگامان این فناوری نوین هستند، اما كشورهای در حال توسعه نیز خیلی از غافله عقب نیستند و حتی بعضاً كشورهای هم ردیف كشورمان در این زمینه كارهای خوب و قابل قبولی ارائه داده اند. آمریكا، آلمان، فرانسه، كانادا، انگلیس، ژاپن، چین، كره جنوبی از جمله كشورهایی هستند كه در بعضی از زمینه های محصولات نانویی تولیداتی را به بازار عرضه داشته اند. در كشور سرافرازمان ایران اسلامی نیز ستاد ویژه فناوری های نوین نانو، با برنامه های كوتاه مدت و بلند مدت، تشكیل و فعالیت های خیلی خوبی را دنبال می نماید.دستاوردهای مهم كشورهای پیشگام تحقیقات با ارزشی در زمینه های علم مواد، صنایع دفاعی و امنیت ملی نانو كامپوزیت های پلیمری، نساجی، دارو، لوازم آرایشی و بهداشت، دوام پذیری منابع انرژی، هوا و فضا، صنعت الكترونیك انجام شده و محصولاتی نیز تولید شده است.

* در چه عرصه هایی بیشتر می توان از فناوری نانو استفاده كرد؟

- از این فناوری به عنوان یك زمینه فرارشته ای و فرابخشی یاد می شود و به زودی در تمامی زمینه های زندگی بشر محصولات این فناوری وارد خواهد شد. اما حوزه های مختلفی از جمله غذا ،داروسازی، پزشكی و بیوتكنولوژی، الكترونیك، كامپیوتر، ارتباطات و حمل و نقل انرژی، محیط زیست، مواد، هوا و فضا و نساجی و امنیت ملی را می توان برشمرد.

* اجرای چه برنامه هایی به ورود نانو در صنعت و تكنولوژی های كشورمان كمك می كند؟

- تحقیق در زمینه نانو به عنوان یك چالش اصلی علمی و صنعتی در پیش روی بشر امروزی است و سهم خواهی كشورها از تولیدات این فناوری خیلی جدی به نظر می رسد كه این موضوع در بودجه ها و اعتبارات دولت ها به خصوص كشورهای توسعه یافته كاملاً مشهود است. در نتیجه مدیریت كلان (مجلس و دولت) محققان، استادان و صاحبان فرآیندهای تولیدی نیز ، باید در یك بسیج همگانی، جایگاه، موقعیت و وضعیت كشور را در مورد این فناوری مشخص كنند.

برای ورود فناوری نانو و تولید محصولات نانویی كشورمان می بایست ضمن ترویج همه جانبه این فناوری با برگزاری كارگاه و همایش و... در بین قشرهای مختلف به خصوص قشر جوان دانش آموز و دانشجو و صاحبان فرآیند تولید با جلسات ایده پردازی، ضمن آشنا نمودن به توانمندی این فناوری و علاقه مندسازی ایشان زمینه های ورود «فناوری نانو» را در تولیداتمان بیابیم و پس از تحقیق و پژوهش دست به كار شویم.

در این خصوص انجمن استعدادهای برتر ایران از پیشگامان ترویج فناوری نانو در بین دانش آموزان، دانشجویان و مربیان محترم است كه با حمایت های كمیته ترویج «فناوری نانو» همایش ها و كارگاه های منظمی را برنامه ریزی كرده است.

معصومه گنجی