ارزش و جایگاه نماز

«شما را سفارش می کنم به نمازی که ستون دین و قوام اسلام است پس از نماز غافل نشوید»
خداوند در شب معراج به نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلم حقایق بسیاری را نمایان و متجلی ساخت که یکی از آن حقایق که بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم آشکار گردید نماز بوده است که به صورت محملی از نور که چهل نوع از انواع نور در آن بود و اطراف عرش خدا را احاطه کرده بود ظاهر گردید

نماز در مکتب انسان ساز اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و هیچ عملی از اعمال دینی و افعال عبادی با آن قابل مقایسه نمی باشد و اگر خواسته باشیم تعالیم و دستورات دین را درجه بندی نموده و مراتبشان را مشخص نمائیم نماز در بالاترین درجه و مرتبه تعالیم دینی قرار دارد.نماز از چنان ارزشی برخوردار است که سایر ارزش های دینی در عرض آن قرار نمی گیرند. اگر درک و معرفت به ارزش نماز برای کسی حاصل گردد هرگز در آن کوتاهی نکرده و یا آن را ترک نخواهد نمود. در روایتی از امام صادق(علیه السلام) چنین آمده است که: «هرگاه کسی به نماز ایستد رحمت الهی از آسمان بر او نازل می شود و فرشتگان اطراف او را احاطه می کنند و فرشته ای گوید: اگر این نمازگزار ارزش نماز را می دانست هیچ گاه از نماز منصرف نمی شد». علی (علیه السلام) در حدیثی می فرمایند: اوصیکم بالصلاه التی هی عمود الدین و قوام الاسلام فلا تغفلوا عنها.

«شما را سفارش می کنم به نمازی که ستون دین و قوام اسلام است پس از نماز غافل نشوید».

خداوند در شب معراج به نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) حقایق بسیاری را نمایان و متجلی ساخت که یکی از آن حقایق که بر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) آشکار گردید نماز بوده است که به صورت محملی از نور که چهل نوع از انواع نور در آن بود و اطراف عرش خدا را احاطه کرده بود ظاهر گردید. به همین جهت آن سفیر الهی فرموده اند الصلاه نور. «نماز نور و روشنایی است». پس کسی که با نماز مانوس است در قلمرو نور و روشنایی قرار دارد و آنکه با نماز فاصله دارد از نور و روشنایی دورافتاده و خود را در محیط تاریکی و ظلمت انداخته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که مفهوم کلام نبی (صلی الله علیه و آله و سلم) این است که تارکین نماز در تاریکی اند و چون به ارزش نماز در زندگی خود ارجی ننهاده اند نزد مسلمین فاقد اعتبار و ارزش اجتماعی بوده و ایشان را در زندگی دنیا و آخرت سعادتی نیست. ارزش و شخصیت آدمی به میزان اهمیت دادن او به ارزش های دینی است و مومن واقعی از بی توجهی و بی مبالاتی نسبت به تعالیم دینی و ارزش های الهی مبراست. پس نماز را در دین جایگاهی بس بلند است به منزله سر در بدن و روح در کالبد جسم، همان گونه که بدن بی سر و جسم بی روح را ارزشی نیست دین بی نماز را خیری نخواهد بود.

فریضه نماز امری نیست که فقط بنده را به خالق و پروردگارش نزدیک سازد و حلقه اتصال بین عبد و معبود را شدت بخشد و عشق به خدا را در قلب و باطن او زنده سازد بلکه این یکی از آثار و نتایج مطلوبی است که در زندگی نمازگزار ظاهر می شود. اثر دیگری که نماز در حیات مسلمین ایجاد می کند این است که در عین قرب الهی او را با جامعه انسانی پیوند داده و نسبت به سایر انسانها بلکه تمام همنوعانش ولو غیرمسلمان یک فرد مسئول بار می آورد. این است روح نماز و تعبد به خدا که هرگز نمی گذارد فرد در مقابل خلق خدا بی تفاوت باقی بماند. و احساس مسئولیت اجتماعی نداشته باشد.

پس در نماز دو اثر عمده نهفته است یکی اثر فردی که موجب نزدیکی او با خدایش می گردد و دیگر اثر اجتماعی است که او را در جامعه فرد مسئول بار می آورد. یعنی نمی شود کسی اهل نماز و عبادت باشد و در عین حال نسبت به جامعه بشری و همنوعان خویش هیچ وظیفه ای را احساس نکند.

فلذا به همین خاطر می بینیم که در آیات متعدد قرآن زکات در کنار صلاه (نماز) آمده است و این بدان معناست که اهل نماز اهل صدقات و زکات نیز هستند یعنی اهل نماز به فکر اجتماع خویش بوده و تلاش دارند که با دادن زکات و اعطای صدقات، جامعه را از فقر بیرون آورند.

واقیموا الصلاه و آتوا الزکاه و ماتقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عندالله.

«و نماز را به پا دارید و زکات را ادا کنید. هر کار خیری برای خود از پیش فرستید آن را نزد خدا خواهید یافت.»

و در آیه دیگر می فرماید: الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلاه و مما رزقناهم ینفقون.

«(تقوا پیشگان) کسانی هستند که ایمان به غیب دارند و نماز را بپا می دارند و از آنچه روزیشان کردیم انفاق می کنند.»

و در آیه ای بسیار زیبا چنین می فرمایند: الذین ان مکناهم

فی الارض اقاموا الصلاه و آتوا الزکاه و امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر.

«یاران خدا کسانی هستند که اگر در زمین به آنها قدرت بخشیدیم نماز را به پا می دارند و زکات می دهند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند.»

و از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) منقول است که فرمودند: لاتتم صلاه الا بزکاه . «نماز کامل نمی شود مگر با پرداخت زکات».

یعنی انسانهای نمازگزار همیشه به فکر سعادت و تعالی جامعه خویشند و نمی توانند نسبت به آینده مردم جامعه خود بی تفاوت باشند. اگر مشاهده کنند که فقیرند به آنها زکات پرداخت می کنند و اگر ببینند که از سعادت و کمال خویش منحرف شدند آنان را امر به نیکی کرده و از اعمال زشت باز می دارند و در همه حال و همه جا به نیکبختی و سعادت اجتماعی انسانها می اندیشند و معتقدند که سعادت بشر در پرتو خوبی ها و اعتقاد به خدا و عمل به تعالیم دین نهفته است. بقول اقبال لاهوری اهل نماز معتقد است که زندگی و حیات حمیده در خیمه ایمان لمیده است آنکه این ندیده گلی از باغ آن نچیده است. لااله باشد صدف گوهر نماز¤¤¤ قلب مسلم راجح اصغر نماز در کف مسلم مثال خنجر است¤¤¤ قاتل فحشا و بغی و منکر است هر که پیمان با هوالموجود بست¤¤¤ گردنش از بند هر معبود رست بنابراین وصلت به معشوق و رستن از غیر معبود و تلاش در راه وصول به سعادت برای مخلوق دو اثر اصلی و عمده در نماز است که نمازگزار واقعی به آن واصل می گردد.

مائده ملکی. ۱۵ ساله دبیرستان عفاف. تهران