حمایت از آمریكا ستون اقتدار جهانی

در قلمرو سیاست, رهبرانی از فزاینده ترین میزان تاثیرگذاری و ریشه دارترین میراث سیاسی در حیطه هایی كه در آنها قاطعیت نشان داده اند برخوردار هستند كه بهره مند از خصوصیات خاصی باشند

در قلمرو سیاست، رهبرانی از فزاینده‌ترین میزان تاثیرگذاری و ریشه‌دارترین میراث سیاسی در حیطه‌هایی كه در آنها قاطعیت‌ نشان داده‌اند برخوردار هستند كه بهره‌مند از خصوصیات خاصی باشند.این ویژگی‌ها در تمامی صاحبان قدرت وجود ندارد و به همین روی است كه بر روی «طیف رهبری» گونه‌های متفاوت و متمایزی از تصمیم‌گیرندگان در بالاترین مقام اجرایی را نظاره‌گر هستیم.

كسب قدرت و حفظ آن از مهمترین خصوصیت هر صاحب منصبی است، این واقعیت محدودیت‌های زمانی و مكانی را تاب بر نمی‌دارد. اینكه چرا كسب و حفظ قدرت اهمیت دارد به لحاظ این است كه كارآمدترین ابزار برای به حداكثر رسانیدن منافع فردی و شخصی است.

حال فردی كه به بالاترین مقام اجرایی می‌رسد با توجه به فرهنگی كه در آن رشد كرده است به تعریف این منافع می‌پردازد. در چارچوب فرهنگی كه مبتنی بر وجود گسل‌های بنیادی و ماهوی ارزشی است، منافع فردی معیار و ماخذ تعین و تعریف منافع ملی است.این بدان معنا است كه بالاترین مقام اجرایی كه محور نخبگان حاضر در قدرت است آنچه را كه به تحكیم قدرت و ارضای نیازهای روانی و مادی خود و صاحبان قدرت منجر می‌شود، مبنای ترسیم چشم‌انداز منافع ملی‌ قرار می‌دهد.

در این چارچوب، منافع ملی تعریفی كاملا فردی، موقعیتی، ایستا و از همه مهمتر ایدئولوژیك می‌یابد. ارزش‌های متعالی جامعه و نیازهای داخلی و بین‌المللی كه ضرورت برآوردن آنها، كیفیت آینده كشور را معین می‌كند در این تعریف جایگاهی ندارد. اما جوامعی كه دعواهای بنیادی، ارزشی در آنها به پایان رسیده است و از ارزش‌ها و نیازهای جامعه و مسیری كه باید طی شود یك تصویر همسو و هم زاویه وجود دارد، منافع فردی و تعلقات شخصی تابعی از منافع ملی هستند.

در صورتی كه بین ارزش‌های فرد صاحب قدرت و الزامات برخاسته از منافع ملی تعارض ایجاد شود، قاعدتاً ماخذ و مرجع، مفهوم منافع ملی است. بدست‌ آوردن سه پیروزی انتخاباتی پی‌درپی برای كسب بالاترین مقام اجرایی در انگلستان، منجر به این گشت كه تونی بلر از نقطه نظر داشتن سرمایه سیاسی قابل خرج كردن در جهت اعمال سیاست‌های خود در زمره نخست‌زیران متمایز در كشور خود ارزیابی شود.

اما محققا ارزیابی تاریخ تنها براساس یك سیاست و اقدام او بنا خواهد شد و حیات را تجربه خواهد كرد. وجه مشخصه دوران نخست وزیری تونی‌بلر، رفاقت و حمایت استراتژیك او از مبانی تئوریك و خط‌مشی‌های عملیاتی جورج دبلیو بوش در صحنه سیاست خارجی بود.

معیار تعیین‌كننده اوج یا حضیض در قضاوت تاریخ درخصوص فردی كه در اواخر دهه ۱۹۹۰ به قدرت رسید و در سال ۲۰۰۷ قدرت را ترك كرد، بیش از هر عامل دیگری در چارچوب حمایت قاطع و خلل‌ناپذیر او از تصمیم آمریكا بر حمله به عراق در مارس سال ۲۰۰۳ و سیاست‌های عملیاتی آمریكا در دوران بعد از صدام‌حسین برای مدیریت عراق باید قلمداد شود.

او به عنوان رهبر حزب كارگر كه مبنای طبقاتی، ارزش‌های اجتماعی، خاستگاه تاریخی و چشم‌انداز بین‌المللی كاملا متمایزی با حزب جمهوریخواه آمریكا دارد، از سیاست‌هایی حمایت كرد كه محافظه‌كاران آمریكایی طرفدار ساكن كاخ سفید آن را بازتاب هویت حزب خود قلمداد می‌ساختند.

تونی بلر در دوران رهبری بیل كلینتون هم روابط حسنه‌ای با آمریكا داشت و در صحنه سیاست خارجی همراه با این كشور بود. پس از اینكه نخست‌وزیر انگلستان در عراق مواضع مشابه با آمریكا را ترجیح داد، كمترین ربطی به این نداشت كه تونی بلر روابط شخصی دوستانه با جورج دبلیوبوش دارد. تونی بلر حركت به موازات آمریكا را بر پایه كیفیت روابط شخصی با رهبران آمریكا قرار نداد.

همانطور كه او سیاست خارجی انگلستان را در نقاط بحران زده و بالاخص خاورمیانه بر پایه ارزش‌های فردی خود بنیان نگذاشت. تونی بلر با وجود وقوف به مخالفت وسیع در انگلستان و نگاه مخالف اروپاییان با حمله آمریكا به عراق به حمایت از اقدام آمریكا پرداخت و همراه این كشور تهاجم نظامی را اولویت داد.

در یك كشور دموكراتیك، عدم توجه به نظرات شهروندان و بالاخص بی‌اعتنایی به ارزش‌های پایگاه اجتماعی حزب، عواقب سیاسی مخربی دارد كه ملموس‌ترین آنها ناتوانی در كسب آرا در هنگام انتخابات و اخراج از قدرت است.

با در نظر گرفتن مخالفت حاد در بین نخبگان و اعضای عادی حزب كارگر با همراهی انگلستان در حمله آمریكا به عراق، اقدام تونی‌بلر را باید یك خودكشی سیاسی و ریسكی غیر عقلانی در نظر گرفت.اما با وجود تمامی خطرات سیاسی كه در برابر او خودنمایی می‌كردند او در مسیری گام گذاشت كه منافع ملی انگلستان الزام آنها را مطرح می‌كرد.

فرانسه، سمبل فرهنگی اروپاست. آلمان نماد اقتصادی اروپا در جهان است. انگلستان سمبل اقتدار سیاسی در اروپا و از همه مهمتر در جهان است. برای همه این سوال مطرح است چگونه كشوری كه از قطب‌های اقتصادی جهان نیست، از نظر رشد تكنولوژیك در حد و اندازه‌ ژاپن نیست و از نظر داشتن ظرفیت‌های نظامی، توان رقابت با روسیه را ندارد، از چنین وزن بالای سیاسی برخوردار است.

اینكه چرا تونی‌بلر به عنوان یك عضو حزب كارگر، سیاست‌های عضو حزب در اختیار محافظه‌كاران در آمریكا را چنین قاطعانه حمایت و دفاع كرد براساس درك او از كمبودها و كاستی‌های ذكر شده باید دانست.

او به مانند دیگر رهبران سابق انگلستان آگاه است كه داشتن «روابط ویژه» و یا به عبارتی گره‌زدن منافع ملی انگلستان با آمریكا، علت برخورداری از وزن سیاسی غیرمتناسب با مولفه‌های قدرت در اختیار كشور است. انگلستان از اعتبار، پرستیژ و تاثیرگذاری جهانی برخوردار است چونكه با وجود نداشتن تمامی مولفه‌های قدرت، آگاه به این است كه الزامات و محدودیت‌های برخاسته از ماهیت ساختار نظام بین‌المللی چه هستند.

تونی بلر نه در چارچوب معیارهای شخصی و منافع فردی بلكه براساس وقوف به میزان توانمندی‌های كشورش و الگوهای حاكم قدرت، به این نتیجه رسید كه كم‌هزینه‌ترین سیاست، منطقی‌ترین اقدام و در بلندمدت عملی كه تداوم‌دهنده اقتدار سیاسی كنونی انگلستان در صحنه جهانی باشد، همانا توجه و رعایت الزامات برآمده از منافع ملی است.

دكتر حسین دهشیار