حاملگی خارج از رحم

بیماری حاملگی خارج از رحم همان‌طور که از نام آن پیداست، به معنی جایگزینی جنین در مکانی غیر از رحم است. این جایگزینی به‌طور شایع در لوله‌های رحمی و گاه تخمدان‌ها یا دهانه رحم …

بیماری حاملگی خارج از رحم همان‌طور که از نام آن پیداست، به معنی جایگزینی جنین در مکانی غیر از رحم است. این جایگزینی به‌طور شایع در لوله‌های رحمی و گاه تخمدان‌ها یا دهانه رحم یا سرویکس اتفاق می‌افتد. بسیار بندرت ممکن است حاملگی در مکان‌های دیگر مثل داخل شکم رخ دهد. حتی در مواردی یک حاملگی دوقلو یکی در مکان طبیعی در رحم و دیگری در مکان غیرطبیعی مثل لوله رحمی اتفاق می‌افتد.

علت بروز این مشکل چیست؟ همیشه علت برمی‌گردد به‌وجود یک اشکال در مسیر جابه‌جایی تخمک که مهم‌ترین آن اختلال در لوله‌های رحمی است. این بیماری در حالت کلی در یک تا ۲ درصد از بارداری‌ها اتفاق می‌افتد ولی در کسانی که دچار بیماری‌ها و اختلالاتی مثل چسبندگی لوله‌ها هستند (چسبندگی به صورت مادرزادی یا عفونت مزمن رحم و لوله‌ها که منجر به چسبندگی لوله‌ها می‌شود) یا کسانی که با آیودی باردار شده‌اند یا سابقه جراحی لوله‌های رحمی جهت باز کردن چسبندگی لوله‌ها یا جراحی جهت بستن لوله‌ها را دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد.

همین‌طور کسانی که سیگار می‌کشند یا روش جلوگیری آنها استفاده از داروهای جلوگیری از بارداری از نوع پروژسترونی است مثل آمپول‌های ۳ ماهه یا قرص‌هایی که صرفا حاوی پروژسترون هستند، مثل قرص‌های شیردهی بیشتر ممکن است دچار این بیماری گردند.همان‌طور که گفته شد این مشکل با جایگزین شدن جنین در مکانی غیرطبیعی رخ می‌دهد. در این حالت ادامه بارداری مقدور نیست زیرا در اثر رشد جنین و در نهایت پاره شدن مکان اتصال جنین خونریزی داخلی شدیدی رخ می‌دهد که جان مادر را به خطر می‌اندازد پس باید به محض تشخیص، اقدام به ختم بارداری با دارو یا جراحی کرد تا جان مادر در خطر نباشد از طرفی در صورت عدم تشخیص و پاره شدن محل جایگزینی جنین در حاملگی‌های بعدی اختلال ایجاد شده و احتمال نازایی یا حاملگی خارج از رحم مجدد بیشتر می‌شود.

هرچند ۴۰ سال قبل ۵۰ درصد مادران در اثر این نوع بارداری می‌مردند، ولی اکنون به دلیل پیشرفت‌های پزشکی و تشخیص زود هنگام احتمال مرگ بسیار کم شده است. علائم این بیماری به صورت لکه‌بینی و خونریزی در ماه‌های اول بارداری است که بخصوص در زمان یک ماهگی یعنی در زمانی که وقت اولین قاعدگی بعدی بوده رخ‌می‌دهد. همین‌طور دردهای خفیف زیر‌شکم از سایر علائم است که متاسفانه این علائم در یک حاملگی طبیعی هم اتفاق می‌افتد و در موارد اورژانس علائم به صورت درد شدید شکمی و احساس سرگیجه و ضعف و بی‌حالی و حتی بیهوش شدن ناگهانی است.خوشبختانه می‌توان قبل از شروع علائم با انجام آزمایش خون و سونوگرافی واژینال بیماری را تشخیص داد و اقدام به درمان کرد.

کسانی که یک بار سابقه حاملگی خارج از رحم یا سایر عوامل زمینه‌ساز بیماری بخصوص سابقه عفونت‌های رحمی را دارند باید در حاملگی‌های بعدی تحت نظر بوده و از ابتدای بارداری در مورد مکان دقیق بارداری بررسی‌های لازم انجام شود.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان