۲۸ اسفند سال ۱۳۰۲ ـ حمایت ژنرال رضاخان از برقراری نظام جمهوری در ایران

تظاهرات به حمایت از برقراری نظام جمهوری در ایران که پرچمدار آن ژنرال رضاخان رئیس الوزراء و سردار سپه وقت بود در آخرین روزهای سال ۱۳۰۲ (مارس ۱۹۲۴ ) به اوج خود رسیده و همه امور کشور …

تظاهرات به حمایت از برقراری نظام جمهوری در ایران که پرچمدار آن ژنرال رضاخان رئیس الوزراء و سردار سپه وقت بود در آخرین روزهای سال ۱۳۰۲ (مارس ۱۹۲۴ ) به اوج خود رسیده و همه امور کشور را تحت الشعاع خود قرار داده بود.

تظاهرات که از تهران و میدان توپخانه آغاز شده بود به سراسر ایران گسترش یافته بود و سیل تلگرام به پشتیبانی از فکر برقراری جمهوریت از شهرستانها به تهران سرازیر بود ، حتی در آخرین جلسه عمومی مجلس شورای ملی در سال ۱۳۰۲ که ۲۸ اسفند برگزار شده بود گروهی از افسران ارتش وارد جلسه شده و خواستار حذف قاجاریه و سلطنت و برقراری جمهوری شدند و گفتند که از حکومت « دوله ها » و « سلطنه ها » که ازدستشان کاری جز بی عرضگی ساخته نیست خسته شده اند .

به اشاره سردار سپه در این روز و روز بعد ادارات دولتی نیز تعطیل کردند و کارمندان به تظاهر کنندگان پیوستند. در برابر، گروهی هم در مسجد شاه اجتماع کردند و با جمهوریت مخالفت کردند .

در همین روز رضا شاه از محمد حسن میرزا ولیعهد خواست که کناره گیری کند . احمد شاه در اروپا بود. این وضعیت سبب شد که مجلس شورا جلسه خصوصی تشکیل دهد و به موضوع رسیدگی کند که در این جلسه چند نماینده به حمایت و مدرس و چندنماینده هم به مخالفت با نظام جمهوری سخن گفتند و قرار شد که سی ام اسفند مجلس یک جلسه فوق العاده تشکیل دهد که در این جلسه طرح تبدیل نظام مشروطه سلطنتی به جمهوری مطرح شد . چون موضوع مهم بود تعطیلات نوروزی مجلس جز روز نوروز لغو شد. مجلس دوم فروردین ماه به بحث در این باره ادامه داد .

در این میان بیشتر روحانیون و کسبه در تهران و شهرهای دیگر به ضدیت با جمهوری بپاخاستند و تظاهرات آنان در میدان بهارستان مانع اتخاذ تصمیم فوری در مجلس شد . چند روز بعد ژنرال رضاخان برای مذاکره در این باره با روحانیون قم به این شهر رفت و چون مخالفت آنان را با نظام جمهوری مشاهده کرد در بازگشت به تهران ضمن صدور اعلامیه ای انصراف خود را از حمایت از برقراری نظام جمهوری در ایران اعلام داشت.