دومین باردومین یار

دو کلمه درباره ازدواج دوم

طلاق پدیده تلخی است که آثار مخرب روانی آن به راحتی از ذهن و زندگی اشخاص پاک نمی‌شود. اختلاف‌های زناشویی زندگی را چنان پرتلاطم می‌کند که زن و مرد برای گریز از این شرایط راهی غیر از جدایی ندارند اما جدایی خود آغاز راه است و رسیدن به آرامش و از سرگیری زندگی مجدد و به عبارتی ازدواج دوباره نیازمند داشتن برخی اطلاعات، صبر و تحمل و تامل بیشتر است...

دقیقا نمی‌توان گفت چه مدت بعد از طلاق می‌توان دوباره ازدواج کرد. مطالعه‌های صورت‌گرفته در آمریکا نشان می‌دهد که به طور متوسط باید بین ازدواج اول و ازدواج دوم ۳ سال و نیم فاصله باشد. بنابراین ملاحظه‌های بیشتری لازم است تا بتوان مانع از شکست ازدواج دوم شد چرا که این بار آسیب روانی وارده بسیار بیشتر و چه بسا جبران‌ناپذیرتر هم باشد. به نظر من اگر همه شرایط برای ازدواج مجدد مهیا باشد، قطعا این روند زمانی کمتر از ۲ سال نخواهد بود.

● سوگ بعد از طلاق

بسیاری از جدایی‌ها با کینه‌توزی و دشمنی خاتمه می‌یابد. طلاق با از دست دادن به اتمام می‌رسد و در این رابطه هر دو طرف - چه مرد و چه زن - ناگهان با کاستی مواجه می‌شوند. طرف مقابل هر چقدر هم که بد و غیرقابل‌تحمل باشد دیگر حضور ندارد و فرد بعد از طلاق تنها خواهد شد. این اولین پیشامد دوره سوگ است؛ سوگ تنهایی، سوگ عمر از دست رفته، سرنوشت نامعلوم برای خود و بچه‌ها و... هر همسری نقش‌هایی را در زندگی داشته که به یکباره و با رفتن‌اش به عهده طرف مقابل گذاشته است؛ مثلا مدت ۱۰ سال مایحتاج خانه را تهیه می‌کرده یا حضور مردی که در خانه نقش نگهبان و مدیر داشته و با ترک خانه، نوعی ناامنی اتفاق افتاده است. طلاق فقط غم از دست دادن نیست بلکه احساس‌های مختلفی مثل خشم، حس گناه، ناامیدی و... در کنار غم سراغ فرد متارکه‌کرده می‌آید. وقتی عزیزی از دست می‌رود بعد از آن ممکن است بستگانش دچار علایمی از افسردگی، خشم، انزوا و... شوند. سوگ مرگ بعد از ۲ ماه، ۶ ماه، یا بیشتر فروکش می‌کند و اطرافیان متوفی به تدریج موضوع مرگ را می‌پذیرند ولی براساس تجارب ما سوگ طلاق بسیار طولانی‌تر و عذاب‌آورتر از سوگ مرگ است به خصوص اگر با آزار و اذیت از جانب همسر یا خانواده نیز همراه شود.

● سرزنش بعد از طلاق

در کشور ما خود طلاق شاید آنقدر برای فرد مهم نباشد اما سرزنش و نیش و کنایه دیگران به‌خصوص فشار از جانب پدر و مادر، آثار مخرب روحی فراوانی روی فرد متارکه کرده خواهد داشت. گاهی پدر و مادرها همه واقعیت‌ها را می‌بینند و از نزدیک شاهد ماجرا هستند ولی خودخواهانه ترجیح می‌دهند چشم خود را روی حقایق ببندند تا مانع از طلاق فرزندشان شوند با این ذهنیت که «مردم چه می‌گویند». به‌خصوص این فشار روی فرزندان دختر خانواده خیلی بیشتر است. کسی درباره مرد مطلقه صحبت نمی‌کند ولی دید خیلی‌ها مناسب نیست و همین تفکر بیمارگونه پدر و مادر یا حتی برادر نوجوان را نیز وادارد دختر خانواده را محدودتر کنند.

● شانس ازدواج دوباره بعد از طلاق

در ایالات متحده آمریکا ۲۵ درصد مردان و زنانی که طلاق می‌گیرند دیگر ازدواج نمی‌کنند زیرا در آنجا روابط بین زن و مرد نسبت به کشور ما آزادتر است و چه بسا آنها سال‌ها بدون هیچ‌گونه عقد و قراردادی با یکدیگر و زیر یک سقف با هم زندگی کنند. در کشور ما به علت مسایل شرعی و عرفی، محدودیت‌هایی برای زنان و مردان وجود دارد. زنان و مردانی که یکبار طلاق را تجربه می‌کنند نسبت به افرادی که تا به حال ازدواجی نداشته‌اند شانس کمتری برای ورود به زندگی مشترک بعدی دارند. این شانس با وجود داشتن فرزند و بی‌کاری، کمتر و کمتر می‌شود. نداشتن کار مناسب یکی از معضلاتی است که بعد از طلاق به‌خصوص در قشر زنان دیده می‌شود. در جامعه امروزی، داشتن شغل در زنان احتمال انتخاب شدن از جانب مردان را بالاتر می‌برد همچنین کار کردن زن باعث می‌شود با دنیای بیرون ارتباط بیشتری داشته باشد و بتواند بهتر زوج‌یابی کند.

● سردرگمی بعد از طلاق

وقتی مرد و زن با هم متارکه می‌کنند دچار یک دوره طولانی از سردرگمی، پشیمانی، خشم و افسردگی می‌شوند و خیلی وقت‌ها ممکن است دست به کارهایی بزنند که عقل و منطق در آن جایی نداشته باشد. حس پشیمانی، حس شایعی است و همین مساله شاید مرد یا زن را به این تفکر وادارد که دوباره به زندگی برگشته و اشتباه‌های گذشته را جبران کند اما متاسفانه برگشت به این الگوی معیوب، کاملا غیرمنطقی است و نتیجه نیز چیزی جز تکرار خطاهای قبلی نخواهد بود.

● ۷ نکته درباره دومین ازدواج

اگر شما هم به تازگی از همسرتان جدا شده‌اید، رعایت این چند نکته می‌تواند کمک زیادی در ادامه مسیر زندگی‌تان داشته باشد:

۱. مشکل‌های اقتصادی ناشی از ازدواج قبلی کاملا باید حل شود به‌عنوان مثال مهریه دادن از جانب مرد و مهریه گرفتن از طرف زن باید کاملا امری تمام شده باشد مثلا زن نباید منتظر بماند تا دریافت مهریه کاملا تمام شود و سپس ازدواج کند. در ازدواج بعدی به‌هیچ‌وجه نباید درگیری مالی وجود داشته باشد.

۲. سعی کنید با مسایل اجتماعی پیش آمده کنار بیایید. به نگرش مردم اهمیت ندهید و مشکل‌هایتان را کاملا با خانواده حل کنید و هر زمانی از نظر عاطفی آمادگی پذیرش فرد دیگری را در زندگی داشتید وارد ازدواج بعدی شوید.

۳. خیلی وقت‌ها زنان یا مردانی که در شرف طلاق هستند به دلیل دردناک بودن آن قبل از طلاق عجولانه جانشین دیگری پیدا می‌کند و با این امید که بعد از جدایی از همسر تنها نخواهند بود و فرد دیگری در انتظارشان است، جدا می‌شوند و بلافاصله در رابطه دیگری گرفتار می‌شوند. در این مرحله افراد آمادگی لازم را ندارند و از فرد دیگری به‌عنوان درمان استفاده می‌کنند و به طور ناخودآگاه عواطف ناخوشایند و خواسته‌های برآورده نشده رابطه قبلی را به رابطه جدید انتقال می‌دهند. باید بدانید این رابطه نیز محکوم به فنا خواهد بود. رابطه بعدی حتما باید در فضایی آرام و عاری از عصبانیت و خواهش بی‌جا شروع شود.

۴. همه انسان‌ها برنامه خاصی برای زندگی‌شان دارند. در گیر و دار طلاق این نظم کاملا به هم می‌ریزد و همه چیز آشفته می‌شود. سعی کنید بعد از طلاق به برنامه عادی زندگی‌تان مانند آنچه که در دوران تجرد داشتید، برگردید و به این وسیله آرامش خود را به دست آورید.

۵. آمارها حاکی از آن است که بیشترین طلاق در خانم‌های خانه‌دار است. توصیه من به خانم‌ها این است وقتی آشفتگی را در زندگی زناشویی‌تان می‌بینید و احتمال جدایی در آینده وجود دارد، قبل از متارکه به فکر کار و تامین مالی زندگی خود باشید. داشتن درآمد حتی خیلی اندک نقش بسزایی در زندگی یک زن خواهد داشت.

۶. وقتی آرامش پیدا کردید و توانستید با پدیده طلاق کنار بیایید، حتما با یک مشاور که در زمینه ازدواج فعالیت می‌کند، مشورت کنید و با او نقاط قوت و نقاط ضعف زندگی‌تان را مرور کنید، اشتباه‌های خود را بررسی کنید و ببینید که قادر به انجام چه کارهایی بودید ولی در انجام آن غفلت کرده‌اید. این ارزیابی‌ها و در نهایت جمع‌بندی و نتیجه‌گیری کمک شایانی در زندگی مشترک بعدی‌تان خواهد داشت.

۷. یکی از عمده مشکل‌هایی که ما روان‌پزشکان در جلسه‌های مشاوره ازدواج داریم، این است که مراجعان از ما انتظار دارند نقش یک کارآگاه را داشته باشیم. بعضی از مراجعان ما انسان‌هایی چندلایه هستند که به راحتی نمی‌توان به افکارشان پی برد و پوشیده صحبت می‌کنند. در جلسه‌های مشاوره باید صادقانه راجع به خودتان حرف بزنید و اجازه دهید تا شناخته شوید. مشاوره قبل از ازدواج زمانی پاسخگوست که حداقل ۶ ماه از آشنایی مرد و زن گذشته باشد. به نظر من آزمون‌های روان‌شناسی از دقت و اعتبار کافی برخوردار نیستند. بهترین کمک را می‌توانیم از خود انسان‌ها بگیریم و صحبت کردن با افراد به مراتب دقیق‌تر و بهتر از هرگونه آزمونی است.

دکتر سامرند سلیمی

روان‌پزشک، روان‌درمانگر و مشاور ازدواج، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران