لطفا همراه و همدل باشید

در سفرهای خانوادگی امسال

تعطیلات عید نوروز بهترین زمان برای سفرهای خانوادگی است که در طول سال شاید فرصت آن کمتر پیش می‌آید. در سفرهای خانوادگی برعکس سفرهای دوستانه که همه افراد در آنها تقریبا در سن و سال نزدیک به هم هستند و خواسته‌هایی شبیه به هم دارند، اعضای خانواده هر کدام با سن و سال گوناگون، تفکر و شیوه‌هایی متفاوت برای تفریح، کنار یکدیگر جمع می‌شوند تا از فرصت به دست آمده برای به آرامش رسیدن و به دست آوردن انرژی مضاعفی برای آغاز سال جدید نهایت استفاده را ببرند.

علیرضا دانشجوی ۲۳ ساله‌ای است که سفرهای دوستانه و دانشجویی را به سفرهای خانوادگی ترجیح می‌دهد، چرا که به گفته خودش در سفرهای خانوادگی نه همزبان و همراهی برایش وجود دارد و نه خواسته‌ها و علایق‌اش با سایر اعضا چندان هماهنگی دارد.

ساره اما از طرفداران پر و پا قرص سفرهای خانوادگی است و اعتقاد دارد این قبیل سفرها بستر مناسبی را برای نزدیکی و همراهی هر چه بیشتر میان اعضای خانواده که گاهی درگیری‌های روزمره فرصت با هم بودن را از آنها می‌گیرد، فراهم می‌کند.

در هر حال چه بخواهیم و چه نخواهیم سفرهای خانوادگی پیش روی ما هستند. پس بهتر است به جای منفی‌بافی هر کدام در هر جایگاهی که هستیم چه به عنوان والدین و چه به عنوان فرزندان، تلاشمان را برای اینکه نه فقط به خودمان بلکه به دیگران هم خوش بگذرد، انجام دهیم. نکات ریز و درشتی برای رسیدن به این هدف وجود دارد که مهم‌ترین آنها احترام به خواست یکدیگر است. دوستی می‌گفت پدرش در سفرها ساعت شش صبح زنگ بیدارباش می‌زند و تا همه را از خواب بیدار نکند و صبحانه اجباری که شامل پنیر و سرشیر محلی است را میل نکنند آرام نمی‌گیرد. هر کدام از اعضا ساعت خواب به خصوص خود را دارند بعضی سحرخیزند و بعضی خواب دم صبح را با دنیا عوض نمی‌کنند، بعضی عادت دارند که شب‌ها را زود بخوابند و بعضی بیداری شبانه و شب نشینی را به خواب ترجیح می‌دهند و آنچه که در این میان اهمیت دارد، این است که هر یک با هر عادتی که داریم با احترام به ساعت خواب دیگران موجب آزار اطرافیانمان نشویم. گاهی پیش می‌آید که دو یا چند خانواده با ماشین‌های خود به سفر دسته جمعی می‌آیند و تلاش راننده‌ها برای جا نماندن از ماشین‌های یکدیگر می‌تواند موقعیت‌های خطرناکی را در طول مسیر ایجاد کند، پس بهتر است از ابتدای مسیر مکانی را برای قرار گذاشتن بیابند، مثلا رستوران یا باغی که همه می‌شناسند را برای توقف و استراحت انتخاب کنند.

توجه داشته باشیم که جاده و مسیر سفر هم بخشی از سفر به حساب می‌آید و می‌توان با رانندگی صحیح که باعث می‌شود تا سایرین هم در آرامش بیشتری باشند، از طبیعت و دیدنی‌های راه لذت برد و بخشی از خاطرات خوش سفر را از همین جا رقم زد. اگر چند خانواده با هم سفر می‌کنند بهتر است یک نفر به عنوان کسی که مسوول پرداخت هزینه‌هاست انتخاب شود و سرپرست‌های هر خانواده مبلغی را به عنوان تن خواه به او بدهند تا به اصطلاح مادر خرج، امور مالی را به دست بگیرد تا اختلافی بر سر این مساله پیش نیاید. از نکات دیگری که سفر را برایمان دلچسب‌تر می‌کند، این است که خواست همه را برای نوع غذا در نظر داشته باشیم. هر یک از اعضای خانواده طبع خاص خود را برای انتخاب غذا دارد، پس بهتر است تا جایی که امکان دارد حق انتخاب غذای مورد نظر هر فرد را از او دریغ نکنیم. البته فراموش نکنیم که حساسیت بی‌مورد هم بر سر نوع غذا آن هم در شرایط سفر کار چندان درستی نیست.

شنیده‌اید که می‌گویند ایرانی‌ها برای کار گروهی ساخته نشده‌اند؟ سفرهای خانوادگی فرصت مناسبی است تا با تقویت حس همکاری، تعامل و درک متقابل ثابت کنید که این جمله بی‌اساس است. برای روزتان با کمک دیگران برنامه ریزی کنید مکان‌های دیدنی‌ای که می‌خواهید بروید، ساعت غذا و استراحت را در نظر بگیرید، با اولویت‌بندی و رای‌گیری از همه تصمیم بگیرید و در این میان مراعات سالمندان و جوان‌ترهای جمع را که به دست آوردن دلشان آنقدرها هم کار دشواری نیست، بکنید.

در هنگام بازدید و یا سیاحت از مکانی که انتخاب می‌شود با جمع همراه باشید و اگر می‌خواهید جداگانه به نقطه ای بروید قبل از اینکه سایرین برای پیدا کردنتان به تکاپو بیفتند به آنها اطلاع دهید، در موارد این‌چنینی تلفن همراه خود را روشن بگذارید و حتما پاسخگو باشید. در سفر هر یک از افراد خانواده با عادات و خصلت‌های متفاوت در کنار هم قرار می‌گیرند، پس مهم است که با رعایت بهداشت عمومی ‌فضا را برای خودمان و سایرین مطبوع نگاه داریم. تمام سفر در تفریح و دید و بازدید خلاصه نمی‌شود. ظرف‌هایی هست که باید شسته شود و اتاق‌هایی که برای راحتی خودمان هم که شده باید به تمیز بودنش اهمیت داد. پس به قول معروف کسی تافته جدا بافته نیست و بهتر است تا با تقسیم وظایف همه افراد برای پاک سازی محیط اطراف خود دست به کار شوند، شیطنت‌های طنزآمیز و به یاد ماندنی در هنگام تمیزکاری‌ها جمع را شاد تر و صمیمی‌تر می‌کند و خاطرات جالبی را برایتان به یادگار می‌گذارد.

دکتر مهرنوش دارینی، مشاور و روانشناس درباره سفرهای نوروزی خانوادگی می‌گوید:«از عواملی که باعث ایجاد صمیمیت در میان اعضای خانواده می‌شود، تفریحات و سرگرمی‌های دسته جمعی است که یکی از شاخه‌های آن سفرهای خانوادگی به حساب می‌آید. این سفرها فرصتی چند روزه و کوتاه است که باید آن را غنیمت شمرد و از قبل درباره هدف و چگونگی آن با اعضای خانواده به گفت‌وگو نشست، باید از تمام اعضا نظرخواهی شود اما وجود یک مرجع تصمیم گیرنده نهایی برای انسجام بیشتر در خانواده امری ضروریست. فرزندان نوجوان و جوان خانواده که در سنین حساس‌تری قرار دارند باید حق اظهار نظر و رای داشته باشند و والدین از اعمال محدودیت‌های کورکورانه درباره آنها اجتناب کنند. البته باید به نقش تعیین کننده والدین در ایجاد هماهنگی میان نظرهای متفاوت نیز توجه داشت.»

دکتر دارینی با اشاره به تفاوت‌های موجود میان اعضای یک خانواده ادامه می‌دهد:«آنچه که در سفرهای خانوادگی باید به آن توجه کنیم مهارت خود کنترلی است و درک این مساله که در اطرافمان افرادی با سلایق و خواسته‌های متفاوت وجود دارند که باید با تعامل و قائل بودن حق اظهارنظر برای آنها سفر را برای همه خوشایندتر کرد.»

نکته دیگر اینکه اختلاف بین مادر و پدر هستند باعث می‌شود تا بچه‌ها از شکاف ایجاد شده میان والدین به نفع خود سوءاستفاده کنند، پس آنچه حائز اهمیت است، هماهنگی و همراهی میان زوج در جهت ایجاد انسجام در خانواده است. دکتر دارینی درباره تقویت حس همکاری میان اعضای خانواده در سفر هم نکاتی را گوشزد می‌کند و ادامه می‌دهد:«بحث همکاری را در دو شاخه اختلاف سلیقه و تقسیم وظایف می‌توان بررسی کرد. مساله اختلاف سلایق و خواسته‌ها را می‌توان به راحتی رفع کرد به این ترتیب که با نظرخواهی از همه افراد فرصتی را برای اعمال نظر آنها نیز فراهم کرد باید توجه داشت که رای و خواست همگان را در نظر گرفت و آن را به صورت شفاف، گوشزد و نمایان کرد، مثلا اگر وعده غذای نهار را به خواست فرزندان انتخاب می‌کنند، بگویند که امروز نهار به خواست و انتخاب بچه‌ها بوده و زمانی را هم برای ابراز عقیده در اختیار سایرین قرار بدهند و همین کار را در مورد آنها هم تکرار کنند.

باید جوری رفتار کرد که افراد احساس کنند که به نظراتشان اهمیت داده و در تصمیم‌گیری‌ها حق آنها هم برای انتخاب جدی گرفته می‌شود. در مورد تقسیم نقش‌ها نباید به صورت سنتی برخورد کرد اینکه یک یا دو نفر از اعضای خانواده مسوولیت تمام کارها را بر عهده بگیرند و دیگران در استراحت و حاشیه امن به سر ببرند. همه اعضا باید خود را در انجام کارها سهیم و مسوول بدانند و نقشی برایشان تعریف شود و فرد باید این تقسیم وظایف را با آغوش باز بپذیرد چون اگر با تحکم و اجبار این کار را انجام بدهد، می‌تواند موجبات تشنج در خانواده را فراهم کند. پس بهتر است با مراعات حال یکدیگر و پذیرفتن وظیفه و انجام آن، با حالتی مفرح و شادی‌آور با مساله روبه‌رو شویم. فراموش نکنیم که طنز و شوخی می‌تواند سختی کار را از بین ببرد و فضای موجود را برای همه اعضا دلنشین‌تر کند.»

سفرهای خانوادگی توفیق اجباری‌ای است که عید نوروز یکی از فرصت‌های آن را به ما می‌دهد، تا در کنار خانواده خود باشیم، تفریح کنیم و زمان بگذرانیم. از خود گذشتگی داشته باشیم و با خرج کردن کمی ‌شجاعت برای امتحان کردن چیز‌های جدید به قول بعضی‌ها پایه باشیم و در نهایت قدردان لحظاتی باشیم که با چشم برهم زدنی تمام می‌شوند و چند سال بعد برای ما از آنها تنها خاطره‌ای می‌ماند و بس.

ریحانه محمودی