چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا

خشت زدن بر دریای ذهن


گفته می شود اعتیاد به مصرف مواد مخدر یك مساله اجتماعی ایران امروز است , دلیل این مدعا هم خسارت های فراوان مادی و معنوی آن به افراد و جامعه است

كشور ما در همسایگی‌ بزرگترین‌ تولیدكنندگان‌ مواد مخدر جهان‌ (افغانستان‌ و پاكستان‌) موسوم‌ به‌ «هلال‌ طلایی‌» و در مسیر ترانزیت‌ مواد مخدر قرار گرفته‌ است‌. ۸۰ درصد تولید مواد مخدر جهان‌ در افغانستان‌ انجام‌ می‌ شود و ایران‌ از نزدیك‌ با این‌ معضل‌ دست‌ به‌ گریبان‌ بوده‌، امروزه‌ اعتیاد نه‌ تنها شیوه‌ سنتی‌ را طی‌ كرده‌ بلكه‌ با شیوه‌های‌ تبلیغاتی‌ رایج‌ در دنیا با ظاهری‌ مدرن‌ به‌ مدارس‌ و دانشگاه‌ها نفوذ كرده‌ است‌.در طرح‌ ملی‌ نگرش‌ ایرانیان‌ به‌ مواد مخدر در خصوص‌ «امكان‌ دسترسی‌ به‌ مواد مخدر»، اكثر افراد جامعه‌ معتقدند كه‌ براحتی‌ می‌توانند به‌ مواد مخدر دسترسی‌ پیدا كنند و این‌ دسترسی‌، در مسافرت‌ها امكان‌پذیرتر است‌.فعالیت‌ها در حوزه‌ مقابله‌ با مواد مخدر به‌ صورت‌ بخشی‌، میان‌بخشی‌ و فرابخشی‌ بوده‌ و از این‌ رو كار سخت‌تر پیش‌ می‌رود. دكتر علی‌ هاشمی‌، جانشین‌ رییس‌ جمهوری‌ در ستاد مبارزه‌ با مواد مخدر، رسیدن‌ به‌ یك‌ وحدت‌ نظری‌ و اجمالی‌ برای‌ انسجام‌ در مقابله‌ با اعتیاد و مواد مخدر را ضروری‌ دانسته‌ و می‌گوید: با توجه‌ به‌ ارزیابی‌ ملی‌، از دیدگاه‌ مردم‌، میزان‌ موفقیت‌ در عملكرد مبارزه‌ با مواد مخدر پس‌ از انقلاب‌، ۴۳ درصد بوده‌ و این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ در دو دهه‌ اول‌ انقلاب‌ این‌ میزان‌ ۱۸ درصد ارزیابی‌ شده‌ است‌.همچنین‌ درباره‌ نگرانی‌ مردم‌ نسبت‌ به‌ توزیع‌ و مصرف‌ مواد مخدر، ۸۷ درصد سوال‌ شوندگان‌ این‌ طرح‌ نسبت‌ به‌ این‌ موضوع‌ و پیوند خوردن‌ آن‌ با مساله‌ ایدز و گسترش‌ فحشا ابراز نگرانی‌ كرده‌اند. در این‌ زمینه‌ دستورالعمل‌ ابلاغ‌ قوه‌ قضاییه‌ درباره‌ دادن‌ سرنگ‌ یك‌ بار مصرف‌ به‌ معتادان‌ تزریقی‌، تحول‌ بزرگی‌ در پیشگیری‌ از گسترش‌ بیماری‌های‌ ناشی‌ از اعتیاد است‌.بر اساس‌ این‌ نظرسنجی‌ ۸۳ درصد مردم‌ اعلام‌ كرده‌اند كه‌ نگاه‌ به‌ معتاد باید به‌ عنوان‌ بیمار تلقی‌ شود از این‌ رو آنها از مسوولان‌ انتظار دارند كه‌ در این‌ مسیر حركت‌ كنند.بیشتر سوال‌ شوندگان‌ اقدامات‌ فرهنگی‌ و پیشگیرانه‌، برخورد مددكارانه‌ و درمانی‌ برای‌ معتادان‌ و سرانجام‌ مقابله‌ با قاچاقچیان‌ از طریق‌ برخورد پلیسی‌ را در اولویت‌ انتظارات‌ خود قرار داده‌اند.در این‌ طرح‌ ملی‌، پاسخ‌دهندگان‌ اولین‌ و مهمترین‌ مسوولیت‌ در نگاه‌ ملی‌ را با بالاترین‌ درصد به‌ فرد و خانواده‌ اختصاص‌ داده‌اند كه‌ این‌ نشانگر ظرفیت‌، پتانسیل‌ و فرصت‌ بسیار بالادر كشور است‌ كه‌ باید از این‌ پس‌ بیشتر به‌ كار آید.همچنین‌ ۹۰ درصد مردم‌ ایران‌ دوستان‌ ناباب‌، ۸۲ درصد خانواده‌ معتاد، ۸۰ درصد دیگر محل‌ زندگی‌ آلوده‌، ۷۷ درصد بیكاری‌ و ۶۷ درصد طلاق‌ را عامل‌ گرایش‌ به‌ مصرف‌ مواد مخدر دانسته‌اند كه‌ همه‌ این‌ عوامل‌ نشان‌ می‌دهد عوامل‌ بیرونی‌ و اجتماعی‌ بیش‌ از عوامل‌ فردی‌ و درونی‌ مانند سرخوردگی‌ و انفعال‌ فرد در گرایش‌ به‌ مصرف‌ مواد مخدر موثر است‌.

به‌ علاوه‌ تاسیس‌ و گسترش‌ درمانگاه‌های‌ ترك‌ اعتیاد در انتظارات‌ ۵۰ درصد سوال‌ شوندگان‌ طرح‌ ملی‌ یاد شده‌، از این‌ رو به‌ نظر می‌رسد تدوین‌ استراتژی‌ برتر در كنار مقابله‌ حرفه‌یی‌ در زمینه‌ كاهش‌ تقاضا امری‌ ضروری‌ است‌.

پیشگیری‌ مقدم‌ بر درمان‌

دكتر محسن‌ وزیریان‌، رییس‌ پیشگیری‌ و درمان‌ سوء مصرف‌ مواد مخدر وزارت‌ بهداشت‌، پیشگیری‌ اولیه‌، درمان‌ و كاهش‌ آسیب‌ را سه‌ حوزه‌ در عرصه‌ كاهش‌ تقاضا می‌داند. به‌ نظر وی‌ هدف‌ از فعالیت‌های‌ پیشگیرانه‌، كاهش‌ گرایش‌ مردم‌، خصوصا جوانان‌ به‌ مصرف‌ مواد مخدر است‌. اگر چه‌ در كشور ما تعداد زیادی‌ معتاد وجود دارد اما بسیاری‌ از افراد جامعه‌ هنوز به‌ اعتیاد گرایش‌ نداشته‌ و در نتیجه‌ برای‌ این‌ خیل‌ عظیم‌ باید برنامه‌های‌ پیشگیرانه‌ در نظر گرفت‌.برنامه‌های‌ پیشگیرانه‌ ممكن‌ است‌ به‌ صورت‌ همگانی‌ باشد یعنی‌ تمام‌ جمعیت‌ را مدنظر قرار دهند. برنامه‌هایی‌ كه‌ از رسانه‌ها پخش‌ می‌شود این‌ ویژگی‌ را دارند كه‌ تمام‌ جمعیت‌ مخاطب‌ را مورد هدف‌ قرار دهند همچنین‌ برگزاری‌ كارگاه‌های‌ آموزشی‌ برای‌ دانش‌ آموزان‌ از جمله‌ این‌ برنامه‌ها است‌.

دكتر وزیریان‌ در این‌ باره‌ معتقد است‌: دسته‌ دوم‌ یا برنامه‌های‌ انتخابی‌، گروه‌های‌ پرخطر را در بر می‌گیرد. برای‌ مثال‌ از بین‌ دانش‌آموزان‌ فقط‌ آنهایی‌ كه‌ پدران‌ معتاد دارند یا آنهایی‌ كه‌ در یك‌ منطقه‌ آلوده‌ زندگی‌ می‌كنند زیر پوشش‌ این‌ گونه‌ برنامه‌ها قرار گرفته‌ و در آخر فقط‌ افرادی‌ كه‌ مصرف‌ مواد در دآنها شروع‌ شده‌ ولی‌ هنوز به‌ حالت‌ اعتیاد در نیامده‌ است‌ در برنامه‌های‌ موردی‌ جای‌ می‌گیرند.وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید: این‌ سه‌ مرحله‌ ضمن‌ داشتن‌ مزایایی‌، یكسری‌ معایبی‌ هم‌ دارند. برنامه‌های‌ همگانی‌ اگر چه‌ كل‌ جمعیت‌ را مدنظر قرار می‌دهد اما به‌ سبب‌ تعداد زیاد ممكن‌ است‌ نفوذ كمتری‌ در افراد داشته‌ باشد. در عوض‌ برنامه‌های‌ انتخابی‌ خصوصا موردی‌ این‌ مشكل‌ را ندارند. هر چند عیوبی‌ همچون‌ انگشت‌نما شدن‌ در میان‌ جمعیت‌ مورد نظر را دارا هستند. در نتیجه‌ باید به‌ برنامه‌ها در دو حوزه‌ عمومی‌ و موردی‌ به‌ مسائل‌ و نكات‌ ظریفی‌ توجه‌ داشت‌ تا مشكلات‌ و عواقب‌ سوء نداشته‌ باشد.و اما محتوای‌ برنامه‌های‌ پیشگیرانه‌ به‌ مهارتهای‌ مقاومت‌ در مقابل‌ مصرف‌ مواد مربوط‌ می‌شود. اینكه‌ فرد مقابل‌ تعارف‌ فرد دیگری‌ به‌ مواد مخدر بتواند نه‌ بگوید یا از موقعیت‌هایی‌ كه‌ مواد مصرف‌ می‌شود پرهیز كند، چرا كه‌ فرد تازه‌وارد با ورود به‌ جمعی‌ دوستانه‌ برای‌ آنكه‌ مورد پذیرش‌ قرار گیرد با آنها همراه‌ شده‌ و همین‌ زمینه‌ مصرف‌ موادمخدر را فراهم‌ می‌كند.محتوای‌ یكسری‌ از برنامه‌های‌ پیشگیرانه‌ ارتباطی‌ غیرمستقیم‌ با مصرف‌ مواد مخدر دارند. برای‌ نمونه‌ مشخا شده‌ دانش‌آموزانی‌ كه‌ كفایت‌ تحصیلی‌ بالاتری‌ داشته‌ كمتر به‌ سمت‌ این‌ مواد گرایش‌ پیدا می‌كنند. در نتیجه‌ هنگامی‌ كه‌ فرزندانمان‌ را از لحاظ‌ تحصیلی‌ ارتقا دهیم‌، احتمال‌ آلوده‌شدنشان‌ را كاهش‌ داده‌ایم‌.

انواع‌ برنامه‌های‌ پیشگیرانه‌ براساس‌ محل‌ اجرا عبارتند از برنامه‌های‌ مدرسه‌ مدار، جامعه‌مدار، متمركز بر خانواده‌، پیشگیری‌ چندبخشی‌ و برنامه‌های‌ سیاست‌گذاری‌ محیطی‌ برای‌ مردم‌.اقدامات‌ پیشگیرانه‌ در صورتی‌ موفق‌ خواهد بود كه‌ حالت‌ جامع‌ داشته‌ باشد كه‌ این‌ وظیفه‌ دولت‌هاست‌ كه‌ بستری‌ را برای‌ اجرای‌ این‌ قبیل‌ برنامه‌ها فراهم‌ كنند.

درمان‌ اعتیاد

اهداف‌ درمان‌ اعتیاد عبارتند از قطع‌ مصرف‌ فعلی‌ مواد غیرقانونی‌، بازگشت‌ كاركردهای‌ فردی‌ و اجتماعی‌ از دست‌ رفته‌ و از همه‌ مهمتر پیشگیری‌ از عود و كنترل‌ درازمدت‌ است‌. در همه‌ موارد ذكر شده‌ اعتیاد را به‌ عنوان‌ یك‌ بیماری‌ مزمن‌ و عودكننده‌ در نظر می‌گیرند.انواع‌ روش‌های‌ درمانی‌ از مرحله‌ سم‌زدایی‌ و مرحله‌ بازتوانی‌ یا پیشگیری‌ از عود تشكیل‌ شده‌ است‌. در مرحله‌ سم‌زدایی‌ به‌ فرد كمك‌ می‌كنند تا در چند هفته‌ اعتیاد خود را ترك‌ كند، هرچند وابستگی‌ فیزیولوژیكی‌ به‌ مواد از بین‌ رفته‌ ولی‌ به‌ جهت‌ وابستگی‌ روانی‌، بیم‌ بازگشت‌ به‌ استعمال‌ مواد افزایش‌ می‌یابد. در اینجاست‌ كه‌ اهمیت‌ مرحله‌ پیشگیری‌ از عود نمایان‌ می‌شود.با برنامه‌های‌ پرهیزمدار می‌توان‌ معتادان‌ را بتدریج‌ ترك‌ داد و سپس‌ با استفاده‌ از دارو و اقدامات‌ غیردارویی‌ همچون‌ گروه‌ درمانی‌ به‌ او كمك‌ كرد تا در حالت‌ ترك‌ باقی‌ بماند.اینها همان‌ برنامه‌هایی‌ هستند كه‌ NGO ها‌ همچون‌ تولد دوباره‌، كنگره‌ ۶۰ و ... به‌ شخص معتاد یاری‌ می‌رسانند تا به‌ شیوه‌های‌ مختلف‌ اعتیاد خود را ترك‌ كند. فرد به‌ صورت‌ مداوم‌ به‌NGO ها مراجعه‌ می‌كند و با گروه‌های‌ خودیابی‌، برگزاری‌ جلسات‌ و ایجاد همیت‌ گروهی‌ سبب‌ شده‌ تا فرد در حالت‌ پرهیز باقی‌ بماند.علاوه‌ بر این‌، سیستم‌ درمانی‌ دیگری‌ نیز وجود دارد.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.