مصرف‎ ‎یا پیشرفت؟

مصرف، مهمترین مولفه تقاضای کل است و در اقتصاد کلان نقش بسزایی دارد. در این میان، تنظیم مصرف فردی به معنای هدایت مصرف کل جامعه است. اما در ادبیات رایج اقتصادی جمله معروف "بیشتر …

مصرف، مهمترین مولفه تقاضای کل است و در اقتصاد کلان نقش بسزایی دارد. در این میان، تنظیم مصرف فردی به معنای هدایت مصرف کل جامعه است. اما در ادبیات رایج اقتصادی جمله معروف "بیشتر بهتر است۱" هم مصرف را بیشینه می کند و هم تولید را. از تقابل بیشینه این دو تعادل، اقتصادی که ضامن توسعه اقتصادی در نظام بازار آزاد است ایجاد می شود. از آنجا که این تعادل که منشأ توسعه طولانی مدت‏‎ ‎‏(به اصطلاح پایدار) اقتصادی است؛ امری مطلوب و هدفی والا شمرده می شود و تمام تلاشهای اقتصادی مسئولان باید در ایجاد شرایط تحقق این امر مطلوب صرف شود. ‏

حرمت اسراف از آموزه هایی است که به تنظیم رفتار "انسان اقتصادی مسلمان" در این گستره می پردازد. در بسیاری از روایات اسراف مال، درباره مصرف استعمال شده که به معنای استفاده ناقص و نادرست از کالای مصرفی است. "مؤمنین‌ آنانی‌ هستند که‌ وقتی‌ خرج‌ می‌کنند، اسراف‌ نکرده‌ و بخل‌ هم‌ نورزیده‌ بلکه‌ حد وسط‌ را رعایت‌ می‌کنند."۲ "بخورید و بیاشامید ولی‌ اسراف‌ نکنید."۳ انسان‌ به‌عنوان‌ خلیفه‌ خدا در زمین‌ است؛ لذا صفات ناپسندی مانند تجاوز از حد(اسراف) با ساحت قدسی انسان سازگار نخواهد بود.‏

عقیده "اسراف از گناهان کبیره است۴ " و " مال ما در حقیقت مال خداوند۵ است" که " به امانت۶ نزد ما است" تا " استفاده بهینه۷ " از آن کنیم؛ به ما کمک می کند تا راه به اشتباه نپیماییم.‏ این در حالی است که کشور اسلامی ما؛ همه ساله میلیاردها تومان سرمایه کشور در ریخت و پاشها و اسرافها چه در موادغذایی و چه در مصرف انرژی و دارو و کالای لوکس و دیگر کالاها به‌دور ریخته می شود. آمار رسمی نشان می‌دهد که مصرف دارو در کشور ما بیشتر از کشور هفتصد میلیونی هند است. مصرف انرژی در کشور ما به اندازه ۲۰ برابر استاندارد است.

۸ که این باعث تضعیف قدرت اقتصادی می شود.‏ لذا در اقتصاد اسلامی منظور از مصرف؛ مصرف صحیح و منظور از توسعه؛ توسعه عدالت محور (پیشرفت و رفاه اقتصاد اسلامی) می باشد. بنابر این؛ رعایت صحیح الگوی مصرف در جامعه از زیر بناهای و حلقه واسط تولید و رشد اقتصادی است. زیرا اگر تولید به نحو مطلوب صورت گیرد و فقط به مقدار نیاز لازم از سیستم توزیع برای جامعه تولید کننده مصرف و الباقی با صادرات باعث رونق اقتصادی، ارزش افزوده بیشتر و اشتغالزایی می شود. لذا رعایت الگوی صحیح مصرف به عنوان یکی از عوامل رشد و جهش اقتصادی در تحقق جهاد اقتصادی نقش بسزایی دارد.‏

پی نوشتها:

کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه

امام‌صادق(ع) و پژوهشگر اقتصاد اسلامی

۱) Mor is better

۲) وَ الَّذِینَ إِذَا أَنفَقُواْ لَمْ یُسْرِفُواْ وَ لَمْ یَقْترُُواْ وَ کَانَ بَینْ‏َ ذَالِکَ قَوَامًا-فرقان‌۶۷‏

۳) ‎اعراف‌۳۱‏

۴) ‎وَ لَا تُسرِْفُواْ إِنَّهُ لَا یحُِبُّ الْمُسرِْفِین-انعام-۱۴۱‏

۵) ‎نور ۳۳‏

۶) ‎وَ أَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَکمُ مُّسْتَخْلَفِینَ فِیهِ-حدید ۷‏

۷) ‎وسایل الشیعه ۱۲/۱۶ و ۷، باب ۶ حدیث ۱‏

۸)‏ کمیته ملی انرژی ‏http://inec.moe.org.i‏ و خبرگزاری فارس‏ ‎ www.farsnews.com