مردی که می خواست توبه کند

قبل از هر چیز حضور پرویز پرستویی و شهاب حسینی در کنار هم برای تماشای «من و زیبا» وسوسه برانگیز است و وقتی فیلم تمام می شود متوجه می شوی اگر از تماشای آن لذت برده ای به دلیل حضور این دو بازیگر بویژه بازی خوب شهاب حسینی بوده وگرنه فیلمنامه ضعف هایی دارد که حتی کارگردانی فریدون حسن پور را تحت تاثیر قرار می دهد

قبل از هر چیز حضور پرویز پرستویی و شهاب حسینی در کنار هم برای تماشای «من و زیبا» وسوسه برانگیز است و وقتی فیلم تمام می‌شود متوجه می‌شوی اگر از تماشای آن لذت برده‌ای به‌دلیل حضور این دو بازیگر بویژه بازی خوب شهاب حسینی بوده وگرنه فیلمنامه ضعف‌هایی دارد که حتی کارگردانی فریدون حسن‌پور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

شاید بزرگ ترین ضعف فیلم در پایان بندی آن و سرانجامی است که برای موسی، قهرمان قصه رخ می دهد. موسی که به دلیل ولنگاری و بی بند و باری در دوران جوانی دچار عذاب وجدان شده و سر همین موضوع همسر خود را از دست داده، به دلیل منفور بودن نزد اهالی محل نمی تواند آنچنان که می خواهد موفق به توبه شود. او که با اسبش زیبا قبل از انقلاب در کنار دریا به سواری دادن مشغول بود، اینک می خواهد زیبا را به ذوالجناح بدل کند تا روز عاشورا مراسم ذوالجناح را خودش برگزار کرده و از این طریق موفق به توبه شود، اما موانع بسیاری سر راه اوست که مهم ترینش ذهنیت اهالی محل بویژه برادر همسرش است که کینه دیرینه از او دارد. واقعیت این است که من و زیبا در لایه درونی تر از این سطح ظاهری قصه به دنبال آسیب شناسی برخی اعتقادات و باورهای سنتی و غلط است که با انگاره های دینی تنیده شده و از فهم و درک درست احکام الهی جلوگیری می کند. در واقع من و زیبا تلاش می کند در بستر روایت خود از قصه موسی وجوه رحمانی خداوند و دین را به تصویر بکشد و به مخاطب یادآوری کند خدا ، رحمان و رحیم است اما گاهی تعصبات غلط یا کینه ها و کدورت های شخصی مانع از فهم درست دین شده و برخی عقاید شخصی خود را عین دین ورزی می دانند. مثلا در سکانسی از فیلم می بینیم روحانی محل نمی تواند اهالی مسجد را قانع کند که توبه موسی پذیرفتنی است و خداوند بخشنده تر از آنی است که ما در ذهن خود ترسیم کرده ایم.

وقتی عاطفه و احساس جای عقیده و احکام را می گیرد، نمی توان به تجلیات مثبت و سازنده دین دل بست. نه دین، که فهم نادرست از دین موجب می شود آدمی نتواند در بستر باورهای الهی به رشد و بالندگی برسد و لذت ایمان را تجربه کند. این وجه فیلم که درونمایه اصلی قصه را تشکیل می دهد خیلی خوب است و شاید کمتر فیلمی در سینمای دین محور ساخته شده که از این زاویه به مساله توبه پرداخته باشد، اما ساختار دراماتیک فیلم و فرآیند تطور داستانی آن چندان منطقی به نظر نمی رسد.

جعفر (شهاب حسینی) تنها پسر موسی تلاش می کند از طرق مختلف نظراهالی محل را جذب کند که امسال روز عاشورا مراسم ذوالجناح را پدرش موسی برگزار کند تا توبه اش پذیرفته شود و او با آرامش خیال و بدون عذاب وجدان از این دنیا برود. کشش داستانی و تعلیق های قصه نیز محصول همین چانه زنی ها و تلاش جعفر است که موقعیت های دراماتیک متعددی را به شکل پازل گونه در فرآیند قصه خلق می کند اما پایان بندی فیلم محصول طبیعی و منطقی این پروسه نیست و حضور ناگهانی و بدون مقدمه موسی در مراسم ذوالجناح بدون نسبت منطقی اش با درام، عقلانیت نهفته در پس قصه را کمرنگ می کند و بیش از آن که به زعم کارگردان غافلگیرکننده باشد با دافعه مخاطب همراه می شود، ضمن این که موقعیت پایانی فیلم با یک نوع سانتی مانتالیسم مذهبی همراه می شود که با توجه به استفاده از موسیقی خارج از متن به یک کلیپ تصویری بدل می شود. من و زیبا از زیبایی شناسی بصری خوبی برخوردار است و حسن پور بخوبی توانسته از فضای سرسبز شمال و جنگل و دریا در قاب بندی تصویرش بهره بگیرد. از این حیث قصه فیلم با این که در یک فضای روستایی اتفاق می افتد، اما فضاسازی های دلنشین و تعلیق درونی که در ذات داستان وجود دارد، مخاطب را خسته نمی کند. برخی داستانک های فرعی مثل عشق رعنا به جعفر نیز جذابیت و تلطیف قصه را بیشتر کرده است. به این موارد می توان تیتراژ متفاوت فیلم را هم اضافه کرد که در حقیقت فصل اول و ورودی داستان را نیز به مخاطب نشان می دهد.

آلبوم عکس موسی از دوران جوانی​اش در کنار دریا درباره شخصیت اصلی فیلم اطلاعاتی به مخاطب می دهد، هرچند به نظر می رسد این اطلاعات باید از طریق نمایش موقعیت های سینمایی نه صرفا عکس به مخاطب منتقل می شد. البته کارگردان فقط به یک سکانس که فلاش بکی مربوط به چگونگی مرگ همسر موسی است، بسنده می کند. من و زیبا تلاش می کند مفهوم رحمانیت و بخشندگی خداوند را با حضور ماریه و یک خانواده مسیحی به ادیان الهی تعمیم دهد و بر این نکته تاکید کند که همه ادیان الهی تصویری رحمانی از خداوند ارائه می کنند و این باور مشترک همه مذاهب است که خداوند آسان توبه بنده اش را می پذیرد و فقط کافی است انسان قلبا اراده کند تا به سوی او برگردد.

چهره تلخ و مستاصل پرویز پرستویی در کنار شخصیت درونگرا و عصبی شهاب حسینی و البته لهجه شمالی این دو، تصویر متفاوتی از توانمندی این بازیگر را در من و زیبا به نمایش می گذارد که فارغ از فراز و نشیب های فیلمنامه و ضعف هایی که برای آن برشمردیم تماشای فیلم را دلچسب می کند.

سید رضا صائمی