رفعت سمنانی

محمد صادق رفعت سمنانی معروف به رفعت سمنانی (۱۲۶۱-۱۳۱۰ خورشیدی) از شاعران صوفی ‌مسلک ایرانی است.

محمد صادق رفعت سمنانی معروف به رفعت سمنانی (۱۲۶۱-۱۳۱۰ خورشیدی) از شاعران صوفی ‌مسلک ایرانی است. وی در سمنان زاده شد و پس از تحصیل در آغاز جوانی به تهران رفت. پس از سفر به حج در سلک دراویش نعمت‌اللهی سلطان‌شاهی درآمد و مدتها در گناباد از محضر سلطان علیشاه استفاده کرد. روزگاری نیز در نیشابور، نهاوند و خراسان بسر برد. او بیش از هر چیز به دیدار و مصاحبت با عرفا مایل بود،

به طوریکه در آثارش مشهود است در برخی کشورهای آسیایی و عربی به سیر و سیاحت پرداخت. آثار اشعار رفعت، در «نامه سخنوران» تالیف اسداللّه ایزد گشسب، ۴۵٬۰۰۰ بیت تخمین زده شده است. اما رفعت در مقدمه‌ای که بر کتاب « سرالاسرار» خویش نوشته، آثار خود را ۵۰٬۰۰۰ بیت ذکر کرده است. به‌هرحال اکنون تنها حدود ۱۱٬۰۰۰ بیت از آثار او باقی مانده است. یعنی در حدود ۷٬۰۰۰ بیت در دیوان اشعار و ۶٬۰۰۰ بیت در سرالاسرار (تفسیر سوره یوسف).

رفعت در افکار، قصیده‌ها و غزل‌ها نوآور نبود، همانطور که در اشعار یکنواخت و یکسان دوره قاجاریه و ابتدای مشروطیت ابتکار کم بود. دکتر ذبیح‌الله صفا در مقدمه دیوان اشعار رفعت، ضمن ستایش از برخی از شعرها و تفکرات عارفانه او، به مواردی از خطاهای شاعر در کاربرد واژه‌ها و ایجاد ترکیبات درست اشاره کرده و دلیل آن را دور بودن رفعت از محیط‌های رسمی و کلاسیک ادب دانسته است. رفعت تا پایان عمر، زندگ ی بی‌تلکف خود را رها نکرد و تا زنده بود مجرد زیست و همسری اختیار نکرد. وی سال‌های آخر عمر را در تهران به‌سر برد و در سال ۱۳۱۰ خورشیدی (مطابق با ۱۳۵۰ قمری) درگذشت و در محوطه آرامگاه شاه‌عبدالعظیم در شهر ری به خاک سپرده شد.

عشق تـو مـی کشاندم شهر بـه شهر , کو به کـو

مهر تـو مـی دوانـدم پهنه بـه پهنه ، سو بـه سو

سیل سرشک و خون دل ، از دل و دیـده شد روان

قطره به قطره ، شط به شط ، بحر به بحر ، جو به جو

بافته بـا محبتم رشته ی تـار و پـود جـــــــان

تـار بـه تـار ، نـخ بـه نخ ، رشته به رشته ، پو به پو

آن چـه دل از فـراق تـو کـرد بـه مـن , نمـی کند

آتش هجـر مـن بـه مـن ، آب وصـال او بــــه او

نیست جــز او چـــو بنگــری در صحف ولای من

آیـه بـه آیـه ،خط بـه خط، صفحه به صفحه،تو به تو

بـود و نبـود جـز دلـــم ، در خـــــم زلف او نهان

طـره بــه طره ، خم به خم ، رشته به رشته ، مو به مو

رفعت و شـــرح عشق او تـــا ننهد نمـی کنــــد

سینه بــه سینه ، لب به لب ، چهره به چهره ، رو به رو

محمدصادق رفعت سمنانی

غلامحسین ریاحی