اعضای محترم لطفا نخوابید

خیلی از ما وقتی چند دقیقه ای می نشینیم و در وضع ثابتی قرار می گیریم, پاهایمان خواب می رود و چنان گزگز می کند که فکر می کنیم دیگر هیچ وقت حرکت نخواهد کرد, البته همیشه هم بعد از گذشت چند دقیقه همه چیز به وضع عادی برمی گردد

خیلی از ما وقتی چند دقیقه‌ای می‌نشینیم و در وضع ثابتی قرار می‌گیریم، پاهایمان خواب می‌رود و چنان گزگز می‌کند که فکر می‌کنیم دیگر هیچ وقت حرکت نخواهد کرد، البته همیشه هم بعد از گذشت چند دقیقه همه چیز به وضع عادی برمی‌گردد.

با این حال، اگر دست و پا دائم خواب برود، گزگز کند یا سوزن سوزن شود حتما باید به پزشک مراجعه کرد، بنابراین یادتان باشد متخصصان توصیه می‌کنند با شناخت عامل ایجادکننده مشکل، در پی درمان باشید و هیچ وقت و در هیچ شرایطی بی‌توجه از کنار آن نگذرید.

دکتر مهدی وحیددستجردی، متخصص مغز و اعصاب در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره توضیح می‌دهد: پاراستزی یا خواب‌رفتگی اندام‌ها به معنای ایجاد یک توهم حسی است؛ یعنی گاهی ممکن است احساس ‌کنیم کف پا‌هایمان داغ شده است در حالی که واقعا هیچ جسم داغی وجود ندارد.

به گفته او، توهم حسی می‌تواند به صورت گرما، سرما، سوزن سوزن شدن، گزگز کردن و حرکت حشرات روی بدن احساس شود که همه این موارد حسی غیرواقعی است.

● علل شایع را بشناسید

احساس خواب‌رفتگی اندام‌ها به دلایل متفاوتی ایجاد می‌شود. در واقع زمانی که پوست، اعصاب دست یا پا، نخاع یا مغز انسان با مشکلی مواجه شود، ممکن است چنین حالاتی بروز کند بنابراین هرگونه مشکلی که در مسیر حسی ما ایجاد می‌شود، می‌تواند عاملی برای ایجاد احساس خواب‌رفتگی باشد، اما در این میان نباید به اشتباه هر خواب‌رفتگی و حس غیرواقعی‌ را به بیماری‌های خاص مانند ام‌اس ارتباط دهیم.

دکتر وحید‌دستجردی با اشاره به این موضوع که برخی علت‌های ایجاد مشکل بسیار شایع است، می‌گوید: هنگامی که با علل شایع پاراستزی آشنا شوید، بسیاری از ابهامات و نگرانی‌های شما هم برطرف خواهد شد و بموقع می‌توانید به فکر درمان باشید.

مثلا بسیاری از افراد و بویژه خانم‌های جوان به محض این‌که دست و پایشان خواب می‌رود و کمی گزگز می‌کند، فکر می‌کنند به ام‌اس مبتلا شده‌اند و مضطرب و نگران به پزشک مراجعه می‌کنند.

در حالی که به گفته این متخصص مغز و اعصاب، ام‌اس یکی از عللی محسوب می‌شود که درصد بروز آن بسیار کمتر از سایر موارد است و با خواب‌رفتگی‌های معمول و جزئی نیز تفاوت دارد.

دکتر وحید دستجری ضمن بیان این‌که گاهی خواب‌رفتگی اندام‌ها نشانه‌ای از وجود یک بیماری است، یادآور می‌شود: بیماری‌های مختلفی مانند کم‌کاری تیروئید، دیابت، بعضی از بیماری‌های التهابی و کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند موجب بروز این وضع شود. در این شرایط احساس خواب رفتگی و سوزش از پاها شروع شده، بتدریج پیشرفت می‌کند و به ساق هر دو پا می‌رسد و کم‌کم گسترش می‌یابد.

وی با اشاره به این‌که دیابت یکی از مشخص‌ترین بیماری‌هایی است که موجب بروز این وضع می‌شود، می‌گوید: در تمام این بیماری‌ها، انتظار می‌رود پس از گذشت مدتی بیمار با احساس سوزش انگشت‌ها و کف پا به پزشک مراجعه کند و این حس کم‌کم به ساق پا و زانوها می‌‌رسد.

به گفته این پزشک متخصص، به دلیل وجود بیماری دیابت، در این بیماران اعصاب کم‌کم تخریب می‌شود. البته باید این نکته را هم در خاطر داشته باشید که ماهیت دیابت عامل بروز چنین مشکلی است و نه کنترل خوب یا بد آن، اما در صورتی که بیماری بخوبی کنترل نشده باشد، تخریب اعصاب هم سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد.

● مشکلات ستون فقرات، عامل خواب‌رفتگی‌ها

بد نشستن و قرار گرفتن در وضعی نامناسب از دیگر علل سوزش و خواب رفتگی اندام‌هاست، اما به غیر از این مسائل، بیماری‌ها و مشکلات ناحیه کمر و ستون فقرات نیز می‌تواند موجب بروز این موضوع شود. البته بسیاری از بیماران تنها به دلیل این‌که کمر درد ندارند، تصور می‌کنند مشکل‌شان به ستون فقرات ارتباطی نخواهد داشت. در حالی که گاهی ممکن است بدون وجود کمر درد، عامل اصلی خواب رفتگی ناشی از مشکلات ستون فقرات باشد.

دکتر وحید‌دستجردی ضمن بیان این موارد، یادآور می‌شود: گاهی فرد در ناحیه کمر احساس درد ندارد یا دردش به حدی خفیف و جزئی است که توجهی به آن نمی‌کند، اما بی‌حسی و خواب‌رفتگی‌ می‌تواند ناشی از مشکلات کمر و ستون فقرات باشد که پس از بررسی‌های دقیق‌تر مشخص خواهد شد.

این پزشک متخصص مغز و اعصاب در مورد شیوه‌های تشخیص این موارد، می‌گوید: سوزش و خواب‌رفتگی‌های ناشی از مشکلات ستون فقرات و کمر معمولا به صورت یکطرفه و اغلب در یک دست یا یک پا اتفاق می‌افتد. این موارد به طور معمول با درد در ناحیه گردن یا کمر نیز همراه است، به طوری که حرکت دادن کمر یا گردن موجب تشدید درد می‌شود. البته برای تشخیص قطعی و نهایی، حتما باید با نظر پزشک متخصص و پس از گرفتن نوار عصب و عضله مشکل را مشخص کرد.

به گفته وی، نشستن در وضع نامناسب و همچنین ضعف عضلات گردن و کمر که به دلیل شیوه زندگی غیرفعال و پشت میزنشینی ایجاد می‌شود نیز می‌تواند عامل سوزش دست و پا باشد. پس زمانی که مشکل خاصی وجود ندارد و آزمایش‌ها و بررسی‌ها وجود بیماری را ثابت نمی‌کند، می‌توان به کمک ورزش‌های مخصوص و تغییر سبک زندگی این مشکل را بسادگی برطرف کرد.

سندرم تونل کارپ، مشکلی مهم ولی قابل درمان

سندرم تونل کارپ یکی دیگر از علل سوزش و خواب‌رفتگی اندام‌هاست که بسیار شایع بوده و به علت گیر افتادن و فشار روی عصب در ناحیه مچ بروز می‌کند.

به گفته دکتر وحیددستجردی، خانم‌های جوان و میانسال به دلیل ظریف و لاغرتر بودن مچ‌ها و همچنین آقایانی که دست‌هایی قوی دارند و کارهای خاصی انجام می‌دهند که مستلزم پیچاندن اشیاست و فشار زیادی در ناحیه مچ وارد می‌شود، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.

وی درباره علائم این بیماری یادآور می‌شود: این افراد معمولا هنگام خواب با احساس سوزش و خواب‌رفتگی انگشت‌ها، بویژه انگشت‌های شست، اشاره، میانی و انگشت چهارم از خواب بیدار می‌شوند و زمانی که دست‌شان را کمی تکان می‌دهند وضع بهبود می‌یابد. اما وقتی دوباره می‌خوابند، باز هم خواب‌رفتگی و سوزش ایجاد می‌شود.

این پزشک متخصص ضمن تاکید بر این‌که بیماران نباید با این درد کنار بیایند و درمان را نادیده بگیرند، خاطرنشان می‌کند: مراعات کردن با این درد مساوی است با ناتوانی در انجام کارها. بنابراین در صورتی که درمان بموقع انجام نشود، فرد قادر نخواهد بود کارها و مهارت‌های ظریف را مانند گذشته انجام دهد. پس یادمان باشد این بیماری براحتی قابل درمان است، اما در صورت نادیده گرفتن می‌تواند به عاملی برای از کارافتادگی انسان تبدیل شود.

وی درباره روش‌های درمان نیز توضیح می‌دهد: در موارد خفیف با استفاده از مچ‌بندهای خاصی می‌توان مشکل را حل کرد. تجویز داروها یا کمک گرفتن از تزریق‌هایی که با نظر پزشک متخصص تعیین می‌شود نیز می‌تواند در این زمینه موثر باشد و در صورتی که با این اقدامات مشکل برطرف نشود، لازم است بیمار جراحی کند که البته این جراحی بسیار ساده و راحت خواهد بود. بنابراین می‌توان گفت این بیماری به شرط این‌که بموقع تشخیص داده شود، بــراحتی هم قابل درمان است.

دکتر وحید‌دستجردی می‌افزاید: سکته‌های مغزی نیز به دلیل آسیب دیدن مغز‌ از دیگر عواملی است که موجب سوزش، بی‌حسی و احساس خواب‌رفتگی اندام‌ها می‌شود.

● این طرز فکر اشتباه است

خیلی‌ها تصور می‌کنند افزایش چربی خون یا کم‌خونی عاملی برای ایجاد احساس خواب رفتگی یا بی‌حسی اندام‌هاست.

دکتر وحید دستجردی ضمن اشتباه دانستن این باور تاکید می‌کند: متاسفانه این موضوع به اشتباه در ذهن مردم شکل گرفته است که کم‌خونی یا افزایش چربی خون می‌تواند موجب احساس خواب‌رفتگی اندام‌ها شود. همین باور غلط نیز موجب می‌شود بسیاری از افراد بموقع به پزشک مراجعه نکنند و در نتیجه درمان به تاخیر می‌افتد.

این پزشک متخصص تاکید می‌کند: هر وقت احساس کردید اندام‌ها به صورت دائم و غیرطبیعی خواب می‌رود و احساس سوزش دارد، حتما برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید و نسبت به آن بی‌توجه نباشید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی