ده سال با داستان دزدی بزرگ

مجموعه Grand Theft Auto موافقان و مخالفان زیادی دارد. اکثر طرفداران بازی‌های کامپیوتری هوادار پر و پا قرص این بازی هستند، سیاستمداران همواره از GTA انتقاد می‌کنند و از طرف دیگر این بازی جنبه آموزشی دارد و در دانشگاه‌های مختلف نقد و بررسی می‌شود.

مجموعه GTA بیش از هر مجموعه دیگری از بازی‌های کامپیوتری در بین گروه‌های مختلف مردم تاثیر گذاشته است؛ حتی میان کسانی که سر و کاری با بازی و صنعت بازی ندارند. جو لیبرمن (Joe Lieberman) کاندیدای سابق ریاست جمهوری آمریکا همواره درباره بازی GTA صحبت می‌کند و آن را یک «پدیده وحشتناک» می‌خواند. همچنین استاد معروفی چون هنری جنکینز (Henry Jenkins) از انستیتو فناوری ایالت ماساچوست، اعتقاد دارد که بازی GTA واجد بسیاری از ویژگی‌های ارزشمند بازی‌های دیگر چون موضوع باز و قابلیت انتخاب‌پذیری و تغییر شرایط بازی است.

محبوبیت و پرداختن به مسایل حساس انسانی، مجموعه GTA را به یکی از بحث‌برانگیز‌ترین بازی‌های کامپیوتری خشن تبدیل کرده است.

به لطف جنجال عمومی در مورد محتوای بازی GTA این مجموعه به یکی از مشهورترین عناوین در بازار تبدیل شده است. البته این توجه بی‌دلیل هم نیست. بازگویی دوباره قصه‌ها در قالب بازی‌های جدید اغلب منجر به تولید بازی‌های قابل قبول، نقدهای تحسین‌برانگیز جهانی و فروشی خارق‌العاده می‌شود. دو بازی GTAIII و GTA:Vice city جوایز متعددی برده‌اند و هر دو جزو پرفروش‌ترین بازی‌های تاریخ در کنسول‌های مختلف بازی بوده‌اند. این اتفاق، البته برای GTA: San Andreas هم تکرار شد، به طوری که روز فروش این بازی، از ساعت‌ها قبل صف عظیمی از طرفداران تشکیل شده بود.هیچ کس حتی تصور این را هم نمی‌توانست بکند که یک بازی ساده و پیش پا افتاده دو بعدی چنان تاثیری در صنعت بازی بگذارد که روزی به نماد بازی‌های کامپیوتری تبدیل شود.در واقع اولین نسخه بازی GTA اصلا استقبال و نقدهای خوبی در پی نداشت و پیش‌بینی می‌‌شد که مانند بسیاری از بازی‌ها به فراموشی سپرده شود. ولی این پیش‌بینی با انتشار نسخه سوم GTA درست از کار در نیامد.

سرگذشت بازی GTA را از ابتدا تاکنون با هم مرور می‌کنیم تا آن دسته از بازیکنانی که این بازی را از GTAIII یا قسمت‌های بعدی آن شروع‌ کرده‌اند، بدانند سر و کله این بازی از کجا پیدا شد.

● Grand Theft Auto

▪ یک شروع ساده

ـ کنسول: Pc، Ps

ـ انتشار: ۱۹۹۸

اولین نسخه بازی GTA اوایل سال ۱۹۹۸ منتشر شد، حتی در آن دوران هم بازی‌های دو بعدی پیش پا افتاده به حساب می‌آمدند. حرکت شخصیت بازی شما و بقیه مردم و اتومبیل‌ها کسالت‌آور بود، گلوله‌ها مثل نقطه‌های پر سرعت حرکت می‌کردند، مرده‌ها به زمین می‌افتادند و شروع به خونریزی می‌کردند، اما بیش‌تر شبیه حشراتی بودند که دست و پا می‌زنند، تا افراد در حال مرگ. علاوه بر این، هیچ گفت و گویی هم در بازی وجود نداشت و همه اینها چیزی جز نسل اول بازی‌های تیراندازی ۸ بیتی نینتندو را تداعی نمی‌کند. با وجود این، این بازی از جزییات جالبی برخوردار بود. تنوع اتومبیل‌ها و کامیون‌ها با ویژگی‌ها و سرعت مخصوص به خود کمی ارزش بازی را بالا می‌کشید. مثلا بعضی از اتومبیل‌های ورزشی به راحتی چند برابر کامیون‌های لاک‌پشتی سرعت داشتند که البته کنترل آنها را هم چند برابر دشوار می‌کرد. همان‌طور که پیش‌‌بینی می‌کنید با چنین شرایطی کسی دلش برای عابران بینوای پیاده نمی‌سوزد.

در این بازی هر اتومبیلی به طور پیش فرض یکی از موج‌های رادیو را پخش می‌کند و با دزدیدن یک کامیون، صدای دلنشین موسیقی کانتری نیز به گوش می‌رسد.

به طور کلی، ارزش‌های تولید این بازی نبود که طرفداران مخصوص به خود را جلب کرد، بلکه دلیل اصلی آن به صرفه بودن نرخ این بازی نسبت به محتویات و زمان طولانی بازی بود که موجب اشتیاق می‌شد، ضمن آنکه نحوه بازی Open Ended و طراحی خاصی آن دوستداران GTA را به یک جمع واحد تبدیل کرد. این بازی در هر کدام از سه شهر بزرگ بازی یعنی Vice City، San Andreas Liberty city دو مرحله مختلف داشت. در سرتاسر شهر ساختمان‌های مختلفی از جمله گاراژ رنگ‌آمیزی اتومبیل وجود داشت که برای فرار از دست پلیس‌ها می‌توانستید اتومبیل خود را رنگ کنید. همچنین در اسکله‌های این بازی جرثقیل‌های مخصوص وجود داشت که می‌توانستید اتومبیل‌های دزدی خود را به وسیله این جرثقیل‌ها آب کنید. برای گرفتن ماموریت‌ها هم باید به گوشی باجه تلفن عمومی که زنگ می‌خورد، جواب دهید.این بازی به طور چشمگیری سخت بود، چون ساعت‌ها باید برای جمع کردن صدها و هزاران امتیاز تا رسیدن به مرحل بعد وقت صرف کنید. سیستم ذخیره بازی هم دستتان را می‌بست، پس باید به صبر و حوصله عادت می‌کردید.

در این مرحله‌ها شما با تمام نقاط شهر آشنا می‌شدید. مرحله‌هایی که تنوع زیادی دارد و از اتومبیل‌های مختلف تا ماشین دزدی و قتل و آشوب را در بر می‌گیرد، مراحل فرار چه از دست دزدها و چه پلیس‌ها، بخش هیجان‌‌انگیز و پر زد و خورد بازی است و از آن جالب‌تر وقتی است که یک کامیون تا خرخره مجهز به مواد منفجره را باید به سمت یک ایستگاه پلیس بفرستید، بعضی از مراحل صرفا برای افزایش درآمدتان است و هیچ داستانی را دنبال نمی‌کند و می‌توان از آنها صرف نظر کرد. قسمت سرگرم کننده دیگر GTA جایی است که به قول خودمان باید خیابان‌ها را متر کنید تا مرحله‌های مخفی را پیدا کنید. اگر هم پیدا نکردید اشکال ندارد، چون آخرش این است که خودتان دعوا و بزن بزن و تعقیب و گریز راه بیندازید.

موشک‌انداز، مسلسل و شعله‌افکن هم کمترین وسایلی است که در اختیار دارید!

●Grand Theft Auto: London ۱۹۶۹

▪ محکوم به تقلید!

ـ کنسول: Ps و Pc

ـ انتشار: ۱۹۹۹

بازی GTA سرانجام با انتشار بسته مکمل London ۱۹۶۹ سر از کنسول بازی Play Station در آورد. عنوان بازی بیانگر این است که بازی در شهر لندن در دهه ۶۰ اتفاق می‌افتد، اما چیز زیادی نسبت به نسخه اصلی بازی در این بسته مکمل تغییر نیافته بود، مگر اینکه از سمت چپ جاده حرکت کنید. زاویه دید عمودی بازی تغییری نکرده بود و مثل نسخه قبل باید با رییس‌های کله گنده در می‌افتادید، در حالی که هنوز هم وسط بازی امکان ذخیره بازی وجود نداشت.

● Grand Theft Auto ۲

ـ کنسول: Dc، Ps، Pc

ـ انتشار: ۱۹۹۹

ادامه مجموعه GTA با GTA۲ دنبال شد. در این نسخه از مجموعه GTA، رگه‌هایی از پیشرفت و تحول را می‌توان دید. تنظیمات بازی آینده‌نگرانه بود. وجود چند گروه مافیایی ترکیب جالبی را در GTAII به وجود آورد. با تمام کردن ماموریت‌های مربوط به یک گروه، علاوه بر آزاد کردن مراحل جدید، روابط کاری مناسبی هم با گروه مورد نظر پیدا می‌کنید، در عین حال خشم گروه‌های رقیب را بر می‌انگیزید. در این بازی وارد منطقه تحت سلطه دشمن می‌شوید و منتظر تیراندازی افراد گروه دشمن می‌مانید.

در ادامه می‌توانید اتومبیل خود را مجهز کنید و قدرت آتش سلاح‌هایتان را بالا ببرید. دست کاری کردن امکانات اتومبیل‌تان اصلا به پای Spy Hunter و بازی‌های مشابه نمی‌رسد و از آنجا که در یک چشم به هم زدن و با چند برخورد کوچک و یا چند تیر ناقابل، اتومبیل‌تان از بین می‌رود، این حرکات عجیب و غریب شما را به تردید می‌اندازد. جدا از چند تغییر کوچک، همه چیز مثل نسخه‌های قبلی بازی با همان وضعیت کلاسیک مثل زاویه دوربین عمودی و جمع کردن دیوانه کننده امتیاز، دست نخورده باقی مانده است.

طرفداران باید منتظر GTAIII می‌ماندند که انقلابی در این مجموعه به وجود آورد. انقلابی که نه تنها مجموعه GTA بلکه کل بازی‌های کامپیوتری را تحت تاثیر قرار داد.

● Grand Theft Auto III

▪ یک گام بزرگ

ـ کنسول: Xbox، Ps۲، Pc

ـ انتشار: ۲۰۰۱

بزرگ‌ترین تفاوت بازی GTAIII با نسخه‌های قبلی خود در موتور گرافیکی سه بعدی و قدرتمند آن است. موتور گرافیکی بازی راه را برای ورود GTAIII به کنسول قدرتمند Ps۲ هموار کرد. دیگر خبری از زاویه دید عمودی و از بالا به پایین نبود. در عوض GTAIII این امکان را در اختیار بازیکن قرار می‌داد تا دنیای مجازی کاملا سه بعدی بازی را از زاویه سوم شخص دنبال کند. این تغییر نقطه عطفی در مجموعه GTA محسوب می‌شد و شما را هر چه بیش‌تر به فضای اکشن نزدیک می‌کرد. دیگر خبری از مرده‌های حشره مانند نبود و می‌توانستید شخصیت بازی خود را داخل اتومبیل ببینید. بازی در همان شهر Liberty city اتفاق می‌افتاد، اما از نمایی دیگر. حال و هوای بازی هیچ شباهتی به بازی‌های آن روز نداشت. جزییات زیادی از زندگی واقعی مثل ویترین مغازه‌ها، اطلاعیه‌های مختلف روی در و دیوار و ساختمان‌های منحصر به فرد، مثل کازینوها و استادیوم‌ها در بازی‌ دیده می‌شود. فضای بازی به گونه‌ای طراحی شده بود که بازیکنان کهنه‌کار به راحتی با استفاده از علایم خیابان‌ها و ساختمان‌ها و بدون وجود نقشه، مقصد خود را پیدا کنند. گردش شب و روز، GTAIII را بیش از پیش به واقعیت نزدیک کرده بود. در کنار آن آهنگ‌های بازی همگی خریداری شده و تحت لیسانس بودند. صداگذاری شخصیت‌های بازی هم به هالیوودی‌های معروفی چون مایکل مدسن (Michael Madsen) سپرده شد.

یک داستان مناسب، جنبه‌های مختلف بازی را به خوبی به یکدیگر مرتبط ساخت. تحول تدریجی GTA از نسخه‌های اولیه تا GTAIIII واقعا تکان‌دهنده بود، البته روح اولیه بازی همچنان در GTAIII موج می‌زد. طراحی Open Ended نسخه اولیه بازی GTA عنصر اصلی این مجموعه است که در GTAIII وفادارانه به آن پرداخته شد. ماشین دزدی، تیراندازی بی‌دلیل به رهگذران و دردسرسازی هم که همچنان به چشم می‌خورد.

شاید بزرگ‌ترین تغییر در نحوه بازی GTAIII،‌ برخورداری از یک داستان ساخته و پرداخته است که بیش از هر چیزی از فیلم‌های تبهکاری مشهوری چون مخمصه (Heat) و رفقای خوب (Good Fellas) اقتباس شده است. این امر بیش از پیش بازیکنان را با مراحل و ماموریت‌های بازی درگیر می‌کند و در واقع به مرحله‌ها روح می‌بخشد.

حتی برای آنهایی هم که چندان به داستان بازی علاقه‌ای ندارند، کلی کارهای دیگر وجود دارد که با آنها سرگرم شوند. خیلی‌ها از آشوب و درگیری گاه و بیگاه و بالا بردن درجه تبهکاری و به قول GTA بازها، پر کردن ستاره‌های خلاف‌کاری‌شان لذت می‌برند و دوست دارند یک لشکر از ماموران FBI و تانک‌ها و هلی‌کوپترهای نظامی دنبالشان بیفتد. جالب اینکه می‌توانید سوار ماشین آتش‌نشانی شوید و ماموریت‌های مخصوص به خود را انجام دهید یا خود در نقش یک پلیس به مبارزه با مجرمان بپردازید.

بازی‌های زیادی از روی GTAIII به تقلید پرداختند، اما هیچ کدام از آنها مگر نسخه جدید همین مجموعه، یعنی GTA: Vice city نتوانستند GTAIII را پشت سر بگذارند.

● Grand Theft Auto: Vice City

ـ کنسول: Xbox، Ps۲، Pc

ـ انتشار: ۲۰۰۲

ـ بازی: GTA Vice city در مجموعه GTA تحولی اساسی به وجود نیاورد، در عوض به سبک‌های مختلف بازی و زرق و برق آن چندین برابر نسبت به GTAIII افزوده شد. بازی در دهه ۱۹۸۰ دنبال می‌شود و شاید بارزترین جلوه آن را بتوان در آهنگ‌های انتخابی جذاب بازی دانست. آهنگ بسیاری از خواننده‌های معروف دهه ۸۰ مانند مایکل جکسون در بازی قرار داده شده است. به راحتی می‌توانید موج رادیو را از داخل هر اتومبیلی تغییر دهید و به سبک موسیقی مورد علاقه‌تان گوش دهید. همچنین در بعضی از برنامه‌های رادیویی تبلیغات کالاهای مختلف و گفت و گوی مجریان رادیو را می‌شنوید.

با این همه توضیح، مطمئنا GTA: Vice city فقط به موسیقی و آهنگ‌هایش محدود نمی‌شود. باز هم طبق سری‌های قبلی در نقش یک گانگستر تازه وارد فرو می‌روید. تامی ورستی (Tommy Vercetti) شخصیت بازی Vice city به دنبال کسی می‌گردد که او را در یک معامله مواد مخدر لو داده است. تنها کسی که در بازی طرف شماست، وکیل سر و زبان دارتان است که ویلیام فیشتنر (William Fichtner) با صدای بامزه‌اش صداگذاری این شخصیت را بر عهده گرفته است. چند تن از ستارگان نامدار بازیگری از جمله دنیس هاپر (Dennis Hopper) و ری لیوتا (Rey Liotta) در صداگذاری بازی شرکت کرده‌اند. حتی فیلیپ مایکل توماس (Philip Michael Thomas) هم نقش بزرگی در بازی دارد که نشان می‌دهد مجموعه تلویزیونی Miami: Vice یکی از منابع اصلی الهام ساخت بازی GTA: Vice city بوده است.

مانند بازی GTAIII از جاهای مختلف ماموریت‌های خود را دریافت می‌کنید و در نهایت امپراتور مافیایی خود را می‌سازید. ملزومات کوچک و بزرگ زیادی در GTA: vice city وجود دارد، بسته‌های مخفی، سکوهای پرش موتور و اتومبیل‌های مسابقه‌ای همان مواردی هستند که شما را ساعت‌ها از مسیر اصلی بازی دور می‌کند. در ضمن، مراقب باشید که در ساختمان‌های پر پیچ و خم و مراکز خرید Vice city گم نشوید. طراحی Miami vice مانند بازی به شما اجازه می‌دهد با دست باز هر اتومبیلی را که خوشتان آمد در یک چشم به هم زدن سوار شوید. موتورسیکلت، قایق و هلی‌کوپتر را هم اضافه کنید تا ببینید چه می‌شود. شهر Vice city مناطق گوناگون و بافت‌های متفاوتی دارد؛ از زمین گلف گرفته تا پیست مسابقه و فرودگاه و مناطق نظامی، هر کدام ماجرای خاص خود را دارد.

مکان بازی ازشهر میامی آمریکا اقتباس شده است و این امر به خوبی در بازی دیده می‌شود. چند ماه پس از انتشار بازی گروه‌های هائیتی آمریکایی حامی حقوق شهروندان، یک اعتراض عمومی در مورد شعار اصلی این بازی «مرم هائیتی را بکشید» به راه انداختند. بدون شک چنین طراحی‌ای در بازی در شکل‌گیری این جنجال عمومی بی‌تاثیر نبود و تمامی این حوادث باعث شد که فروش بازی GTA: vice city در چندین کشور ممنوع شود و به دنبال آن حمله‌ها به GTAIII بالا گرفت و عده‌ای از سیاستمداران برجسته آمریکایی از این بازی انتقاد کنند.

Vice city بدون دستکاری در عامل اصلی موفقیت GTAIII، سبک‌های متنوع و ویژگی‌های گوناگون زیادی نسبت به نسخه قبلی داشت. این بازی در نهایت برای کنسول بازی Xbox به همراه بازی GTAIII عرضه شد که Double Pack نام گرفت و باعث گسترش طیف بازیکنان این بازی نسبت به Ps۲ و Pc شد.

● Grand Theft Auto: San Andreas

ـ کنسول: Xbox، Pc، Ps۲

ـ انتشار: ۲۰۰۴

برخلاف دو بازی Liberty city و Vice city که در آنها فقط یک شهر وجود داشت، در San Andreas چند شهر یک ایالت به چشم می‌خورد که بیش از هر ایالتی به کالیفرنیا شبیه است. در این بازی سه شهر مختلف وجود دارد. بازی از یک محله فقیر نشین به نام Los Santos (Los Angeles) آغاز می‌‌شود و در San Fiero (San Francisco) و Las Venturas (Las Vegas) ادامه پیدا می‌کند. هر کدام از شهرهای مزبور، دارای نمادهای این شهرهای معروف هستند.

مثلا بنای یادبودی را در Los Santos می‌بینید که یادآور برج‌های واتس است. همچنین پل‌های بزرگ و کازینوهای پر زرق و برق نمادی از شهرهای سن‌‌فرانسیسکو و لاس وگاس هستند.

بازی GTA: San Andreas در اوایل دهه ۹۰ اتفاق می‌افتد. بنابراین زمینه داستانی اصلی بازی از فیلم‌های گانگستری مانند Boyz N Da Hood و Menae۲ اقتباس شده است که اکثر داستان این فیلم‌ها هم در مناطق سیاه‌پوستان اتفاق می‌افتد.

قهرمان بازی کارل جانسون (Carl Johnson) یا همان CJ، سیاه‌پوست جوانی است که برای فرار از زندگی کثیف و آلوده دوران کودکی‌اش، پنج سال در Liberty city زندگی کرده و دوباره به Los Santos شهر دوران کودکی‌اش بازگشته است، اما با خبر مرگ مادرش رو به رو می‌شود و دوباره وارد دنیای فساد می‌شود.

او در نهایت با گروه سابق متحد می‌شود و یک گروه خیابانی تشکیل می‌دهد. درست مانند نسخه‌های قبلی GTA، شما از اشخاص مختلف ماموریت خود را دریافت می‌کنید. تنوع مراحل در San Andreas بیش‌تر از تمامی نسخه‌های قبلی GTA است. این ماموریت‌ها از درگیری با گروه‌های خیابانی دیگر و سرقت سلاح‌های مخفی از اردوگاه‌های نظامی تا فخر فروشی با اتومبیل کلاسیک را شامل می‌شود.

در San Andreas هم آهنگ‌های بازی از بهترین‌های دهه ۹۰ انتخاب شده است. همان‌طور که از تم بازی انتظار می‌رود، خوانندگان معروف رپ و R&B مثل Tupac، Snoop Dogg و Boyz II Men اکثر موج‌های رادیویی San Andreas را اشغال کرده‌اند. همچنین مجموعه موفقی از آهنگ‌های سبک راک، آلترنتیو و کانتری هم در بازی قرار داده شده است. صداگذاری شخصیت‌های بزرگ بازی باز هم به بزرگان هالیوود چون ساموئل ال جکسون (Samuel L. Jackson) و جیمز وودز (James Woods) سپرده شده است.

عناصر جدیدی از بازی‌های نقش آفرینی در San Andreas طرحی شده است. مثلا می‌توانید میزان قدرت بدنی، توانایی و سایر ویژگی‌های بدنی شخصیت‌تان را به وسیله بدن‌سازی، شنا، دویدن و ... بالا ببرید. از خوردن غذای زیاد و پرچرب هم بپرهیزید که حسابی اضافه وزن پیدا می‌کنید.

بازی GTA: San Andreas را باید بهترین قسمت مجموعه GTA دانست؛‌ نه به خاطر اینکه San Andreas قسمت پنجم و آخرین قسمت GTA است، بلکه به خاطر تمامی عناصری که آن را از نسخه‌های قبلی خود متمایز می‌سازد و به نماد بازی‌های نقش‌آفرینی تبدیل کرده است.

حالا نوبت GTA:IV یا همان GTA۵ است. آنچه از تریلر و عکس‌های بازی تاکنون دیده‌ایم حاکی از این است که دیگر از آمریکای کلاسیک دهه ۸۰ و ۹۰ خبری نیست و در یک آمریکای مدرن و امروزی زندگی خواهید کرد. باید ببینیم موتور گرافیکی جدید بازی چطور از آب در می‌آید.

ترجمه : ارسلان شهلا