نه رژیم جواب داد, نه قرص ماهواره ای

«اصلا متوجه روند چاقی ام نشدم یکدفعه به خودم آمدم و دیدم چاق شده ام این موضوع روی اعصاب و روانم تاثیر گذاشته است اعتمادبه نفسم را از دست داده ام مدتی از قرص های لاغری که در ماهواره تبلیغ می کنند, استفاده کردم که هیچ تاثیری نداشت

آفتاب: «اصلا متوجه روند چاقی‌ام نشدم. یکدفعه به خودم آمدم و دیدم چاق شده‌ام. این موضوع روی اعصاب و روانم تاثیر گذاشته است. اعتمادبه‌نفسم را از دست داده‌ام. مدتی از قرص‌های لاغری که در ماهواره تبلیغ می‌کنند، استفاده کردم که هیچ تاثیری نداشت...

از آب کرفس، چای سبز، قرص‌ها و معجون‌های لاغری که در عطاری‌ها به فروش می‌رسند نیز استفاده کردم که آنها هم موثر نبودند.» اینها بخشی از صحبت‌های فاطمه نوروزی، ۴۶ساله، ساکن پردیس کرج است که شاخص توده بدنی‌اش با قد ۱۶۱ سانتی‌متر و وزن ۹۶کیلوگرم، ۳۷ است و در محدوده چاقی مفرط قرار دارد. او به همین دلیل تصمیم گرفته است در «میزگرد تغذیه» شرکت کند و برای کاهش وزن از متخصصان راهنمایی بگیرد. «سلامت» امیدوار است بار دومی که با خانم نوروزی گفت‌وگو می‌کند، او توانسته باشد با استفاده از توصیه‌های متخصصان «سلامت» بر مشکلش غلبه کند. شما فکر می‌کنید آن روز جای علامت سوال در نمودار کناری این صفحه را چگونه پر خواهیم کرد؛ چند کیلوگرم در چند ماه؟

خانم نوروزی از علل و عوارض چاقی خودش و همسرش می‌گوید:

هم خودم باید رژیم بگیرم، هم همسرم

▪ چه شد که چاق شدید؟

من قبل از ازدواج خیلی لاغر بودم. بعد از ازدواج و زایمان‌ها (در ۲۰سالگی و ۲۷سالگی زایمان داشتم) و شیردهی به مرور زمان چاق شدم.

▪ در هر زایمان چقدر وزن اضافه کردید؟

راستش دقیق نمی‌دانم. اصلا متوجه روند چاقی‌ام نبودم. در این سال‌ها سرگرم زندگی بودم. چاقی هم خیلی مشکلی برایم ایجاد نکرده بود اما مدتی دچار کمردرد شدم الان هم پادرد و زانودرد شدیدی دارم و پزشک گفته باید وزن کم کنم. یکدفعه به خودم آمدم و دیدم چاق شده‌ام. نمی‌توانم لباس مناسب بپوشم. این موضوع روی اعصاب و روانم تاثیر گذاشته است و اعتمادبه‌نفسم را از دست داده‌ام.

▪ برای کاهش وزن چه اقدامی‌کرده‌اید؟

مدتی قرص‌هایی که در ماهواره تبلیغ می‌کنند، مصرف کردم که هیچ تاثیری روی وزنم نداشت. از عرق کرفس، چای سبز، قرص‌ها و معجون‌های لاغری که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد هم استفاده کرده‌ام که آنها هم تاثیر چندانی روی وزنم نداشته‌اند.

▪ تا به حال برای کاهش وزن رژیم نگرفته‌اید؟

یکی ۲ بار به متخصص تغذیه مراجعه کرده‌ام و رژیم گرفته‌ام اما نتوانسته‌ام رعایت کنم. مقدار غذایی که در رژیمم وجود داشت برای من که پرخور هستم، خنده‌دار بود؛ مثلا وقتی گرسنه شوم، یک بسته بیسکویت سبوس‌دار کامل را می‌خورم اما در رژیم فقط ۲ تا ۳ عدد بیسکویت با یک لیوان شیر برایم در نظر گرفته شده بود. در کل، خوراکم زیاد است. از غروب به بعد دچار ولع و میل شدید به خوردن می‌شوم و دائم غذا می‌خورم. مثلا ۲بار عصرانه می‌خورم، شام می‌خورم، تنقلات را هم نمی‌توانم حذف کنم. اشتهای کاذب دارم مثلا وقتی سیر هستم، اگر بوی قورمه‌سبزی بیاید، دوست دارم کمی‌ از آن بخورم. به نظرم نخوردن فقط اراده می‌خواهد و رژیم‌هایی که متخصصان تغذیه می‌دهند، تاثیری به حال من ندارند.

▪ چقدر فعالیت بدنی دارید؟

ورزش نمی‌کنم اما زیاد پیاده‌روی می‌کنم. وقتی به باشگاه ورزشی می‌روم و می‌خواهم ورزش کنم مرتب خمیازه می‌کشم و نفس کم می‌آورم. اصلا اسم ورزش که می‌آید، خمیازه می‌کشم و اصلا نمی‌توانم ورزش را ادامه بدهم. وقتی به استخر می‌روم، در آب دچار افت قندخون شدید می‌شوم و حتما باید به خوراکی دسترسی پیدا کنم. در ضمن، به توصیه متخصص ارتوپد برای کاهش زانودرد نرمش‌های انقباضی عضلات اطراف زانو را انجام می‌دهم که در کاهش پادردم خیلی موثر هستند.

▪ بیماری خاصی ندارید؟‌ داروی خاصی مصرف نمی‌کنید؟

اخیرا آزمایش کامل داده‌ام و خدا را شکر مشکلی نداشته‌ام، فقط به توصیه پزشک به‌دلیل ابتلا به آرتروز داروهای غضروف‌ساز مصرف می‌کنم.

▪ سعی نمی‌کنید غذاهای رژیمی ‌بپزید؟

بیشتر غذاهایی که می‌پزم، چرب هستند. غذاهای آبپز و کبابی را دوست ندارم و ترجیح می‌دهم غذایم چرب باشد. مثلا وقتی به رستوران می‌رویم، به جای جوجه کباب ترجیح می‌دهم برنج چرب بخورم و اصلا به غذای چرب عادت کرده‌ام.

▪ در خانواده‌تان فرد دیگری هم چاق است؟

همسرم اضافه وزن دارد. چربی‌خونش بالاست. با اینکه خورد و خوراکش کم است و مثل من تنقلات نمی‌خورد، اما حدود ۱۵سال است دچار چاقی شکمی‌ شده و دور کمرش ۱۱۲سانتی‌متر است. ایشان ۵۳ سال دارد و در آخرین آزمایشی که انجام داده است تری‌گلیسیریدش ۴۹۰ و کلسترولش ۲۶۴ بود که پزشک برایشان دارو تجویز کرد و هشدار داد که مراقب باشد. همسرم هم قصد دارد وزن کم کند.

▪ فکر نمی‌کنید بهتر است هرچه زودتر رژیم لاغری و فعالیت بدنی را همزمان با همسرتان شروع کنید؟

چرا دقیقا همین‌طور است اما نمی‌دانم چگونه.

● نگاه متخصص تغذیه

نظر

دکتر محمدرضا وفا درباره سوژه

«میزگرد تغذیه»

ذائقه سازشکار است!

▪ خانم نوروزی چقدر اضافه وزن دارند و چه وزنی برایشان مناسب است؟

به‌طور تقریبی وزن ایشان حداکثر می‌تواند ۶۵کیلوگرم باشد. این وزن اگرچه با توجه به قدشان کمی‌زیاد به نظر می‌رسد اما با توجه به سن، زایمان‌هایی که داشته‌اند و وزن فعلی‌شان اگر بتوانند وزنشان را به ۶۵ برسانند و آن را حفظ کنند فرد سالمی‌خواهند بود.

▪ ایشان مدتی کمردرد داشته و در حال حاضر از زانودرد شدید شکایت دارند، متخصص ارتوپد هم توصیه کرده است وزن کم کنند. بهترین راه کاهش وزن برایشان چیست؟

چاقی در این شرایط و در این حد، به‌خصوص برای خانم‌ها که متاسفانه معمولا رژیم‌غذایی مناسبی هم ندارند، با بروز مشکلات التهابی همراه است و بسیاری اوقات علت درد مفاصل، التهاب ناشی از چاقی و اضافه وزن و مصرف خوراکی‌های نامناسب است. اگر این خانم یک رژیم‌غذایی کم‌کالری دریافت کنند و همراه آن یک برنامه ورزشی متعادل داشته باشند، سالم‌ترین، ‌ایده‌آل‌ترین، علمی‌ترین و مناسب‌ترین روش کاهش وزن را انتخاب کرده‌اند.

▪ این خانم مدتی قرص‌های لاغری که در شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شود، و مدتی قرص‌ها، عرقیات و معجون‌های لاغری که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد، استفاده کرده است. شما این اقدام‌ها را تایید می‌کنید؟

متاسفانه بیشتر تبلیغاتی که در شبکه‌های ماهواره‌ای برای داروهای لاغری می‌شود، کذب محض است. برخی از این داروها عوارض شدیدی دارند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه اطلاع‌رسانی کرده است ولی متاسفانه این اطلاع‌رسانی در مقایسه با هجمه تبلیغاتی شبکه‌های ماهواره‌ای نسبت یک به یک میلیون دارد و خیلی نمی‌تواند موثر باشد. بیشتر این داروها

مورد تایید مراجع رسمی‌ غربی هم نیستند، بیشتر جنبه تجاری دارند و مصرفشان می‌تواند خطرناک باشد. مصرف متعادل گیاهان دارویی مانند چای سبز، سرکه سیب و فلفل متابولیسم بدن را مقدار کمی‌ افزایش می‌دهد و به زبان ساده هدر رفت انرژی را در بدن زیاد می‌کند و چون این مکانیسم می‌تواند در کنترل وزن موثر باشد، از این موضوع سوءاستفاده شده است و در تبلیغات در مورد آن بزرگنمایی می‌شود. واقعیت این است که هیچ‌کدام از اینها معجزه نمی‌کنند. مصرف زیاد و بی‌رویه ترکیب‌های گیاهی نیز می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، بنابراین بهترین روش کاهش وزن، داشتن رژیم‌غذایی سالم، محاسبه‌شده و دقیق، رفتاردرمانی، شیوه زندگی سالم و فعالیت فیزیکی و ورزش است.

▪ خانم نوروزی می‌گویند پرخور هستند و از غروب به بعد اشتهایشان بیشتر می‌شود. با توجه به این موضوع چطور می‌توانند کالری دریافتی را کاهش دهند؟

باید بین گرسنگی و اشتها تفاوت قائل شویم. گرسنگی یک مساله فیزیولوژیک است. قندخون فردی که چند ساعت غذا نخورده و فاصله بین وعده‌هایش زیاد شده است، پایین می‌آید و تمایل شدید به غذا خوردن پیدا می‌کند بنابراین برنامه کاهش وزن باید به گونه‌ای باشد که فرد، حتی اگر چاقی شدید دارد، به هیچ‌وجه گرسنه نشود. اگر این اتفاق بیفتد، رژیم شکست خواهدخورد اما اشتها یک مساله روانی است. مثلا اگر به فردی که غذا خورده و کاملا سیر است یک لیوان آبمیوه یا بستنی تعارف شود، ممکن‌است با وجود سیر بودن تمایل به مصرف بستنی یا آبمیوه داشته باشد. این خانم باید گرسنگی‌اش را کنترل کند. مهم‌ترین روش برای این کار این است که تعداد وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌هایشان زیاد و مقدار غذا در هر وعده کم شود و فاصله بین وعده‌های غذایی خیلی منظم باشد. رژیم‌درمانی، یک وجه مدیریتی و برنامه‌ریزی و نظم هم دارد یعنی اگر کسی ذاتا فرد منظمی ‌باشد، خیلی سریع‌تر به رژیم‌درمانی جواب می‌دهد در مقابل افراد بی‌نظم و بدون منطق را خیلی سخت می‌توان به وزن مناسب رساند.

▪ خانم نوروزی علاقه شدیدی به غذاهای چرب دارد و غذاهای آبپز و کبابی را دوست ندارد. این عادت را چطور می‌توانند کنار بگذارند؟

ذائقه انسان نسبت به طعم‌ها مانند شوری، ترشی، شیرینی و چربی حالت سازشی دارد و هرطور آن را عادت دهید، تطبیق پیدا می‌کند. ایشان باید مقدار چربی غذا را به‌تدریج کم کنند. با این روش به مرور زمان می‌توانند از خوردن غذایی با چربی‌ کم نیز لذت ببرد اما اگر بخواهد یکباره چربی غذا را کم کند، ممکن است غذا به نظرش خشک و بدون طعم شود و با ادامه این روند مشکل پیدا کند.

● نگاه متخصص بیماری‌های زنان

ضرورت پیشگیری از نشانگان متابولیک

دکتر طاهره افتخار

عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

افزایش چربی بد، کاهش چربی خوب و پرفشاری خون، فرد را به سمت ابتلا به نشانگان متابولیک پیش می‌برد. همه این عوامل با وزن در ارتباط هستند و اگر وزن فرد بالا برود، احتمال ایجاد این مشکلات بیشتر می‌شود. با افزایش وزن، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، بالا رفتن چربی‌خون، افزایش مقاومت به انسولین، افزایش چربی‌های بد، تری‌گلیسیرید و فشارخون بیشتر می‌شود. برای پیشگیری از این خطرها بهترین راه این است که این خانم سبک زندگی‌اش را تغییر دهد، رژیم‌غذایی مناسب داشته باشد و ورزش کند. به‌علاوه، چاقی باعث می‌شود استروژن خارج تخمدان بیشتر شود و خطر ابتلا به سرطان آندومتر و سرطان پستان بیشتر شود. خانم نوروزی باید اراده کند، تصمیم جدی بگیرد و همراه یک نفر (مثلا همسرشان) تحرک و فعالیت بدنی را آغاز کند، در غیر این صورت به دردسر خواهدافتاد. رژیم‌های سفت و سخت و کوتاه‌مدت یا رژیم‌های پروتئینی درست نیستند. راه درست این است که فرهنگ تغییر کند. غذاهای پرچرب باید از برنامه غذایی حذف شوند. خانواده و جامعه باید به سمت مصرف سبزی‌های بیشتر، روغن کم و کالری کم پیش برود. خوردن نباید تفریح باشد بلکه باید برای رفع گرسنگی غذا بخوریم.

● نگاه متخصص ارتوپدی

کاهش وزن، کاهش زانودرد

دکتر علی ترکمان

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

خانم نوروزی با توجه به قدشان باید تقریبا ۶۰ کیلوگرم وزن داشته باشند و حدود ۳۵ کیلو اضافه وزن دارند. این مقدار اضافه وزن فشار زیادی روی زانو و کمر ایجاد می‌کند. به‌خصوص در خانم‌هایی که چند زایمان داشته‌اند، عضلات شکمی‌ ضعیفی دارند و شکمشان برآمده است، گودی کمر افزایش پیدا می‌کند و به‌تدریج آرتروز و تنگی کانال نخاعی و دردهای ناحیه کمر ایجاد می‌شود و توانایی راه رفتن کاهش پیدا می‌کند بنابراین کاهش وزن برای ایشان بسیار کمک‌کننده است. پس این خانم باید ابتدا رادیوگرافی انجام دهد. رادیوگرافی باید ایستاده و در حالتی که فشار وزن روی پا قرار دارد، انجام شود تا مقدار ساییدگی زانو و اینکه وزن چقدر روی این موضوع تاثیر گذاشته است، مشخص شود. در حال حاضر ایشان می‌توانند به توصیه پزشک برای تحمل درد از دارو و برای بازسازی غضروف‌ها از داروهای غضروف‌ساز استفاده کنند.

توصیه دیگر این است که برای کاهش زانودرد، عضلات اطراف زانو و برای کاهش کمردرد عضلات شکم و عضلات اطراف ستون فقرات را تقویت کنند. به‌طور خلاصه توصیه من به ایشان این است که وزنشان را کم کنند، برای مشخص شدن شدت آرتروز و ساییدگی از زانو عکس بگیرند و در صورت وجود انحراف و پای پرانتزی، درمان لازم را انجام دهند و نهایتا عضلات اطراف مفاصل دردناک را تقویت کنند

● نگاه روان‌شناس

هیچ کس نمی‌تواند به اندازه خودتان کمک‌تان کند

دکتر بهروز بیرشک

استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

وزن این خانم با توجه به قدشان زیاد است و باید توجه داشت که مساله چاقی چقدر در خانواده‌شان وجود داشته است. به نظر می‌رسد بی‌توجهی به افزایش وزن بعد از زایمان و در پی آن احتمالا ایجاد تغییرهای هورمونی باعث شده است چاقی‌شان ماندگار شود. دردهای جسمانی که در حال حاضر به آن مبتلا شده‌اند، نشان می‌دهد بدن در اثر تحمل وزن زیاد دچار مشکل شده است. اولین توصیه متخصص ارتوپدی به ایشان کاهش وزن است. مهم‌ترین نکته برای رسیدن به وزن مطلوب، اراده و تغییر عادت‌های غذایی است. اینکه ایشان متوجه ظاهر و اندامشان شده‌اند و از اینکه نمی‌توانند لباس مناسب پیدا کنند ناراحت هستند، نشان می‌دهد پذیرش خوبی نسبت به ظاهرشان ندارند. از طرفی باید بدانند کاهش وزن و رژیم‌گرفتن به معنی نخوردن و گرسنگی کشیدن نیست. توصیه می‌کنم با مشورت یک متخصص تغذیه برنامه غذایی درست دریافت و برای اینکه از نظر غدد بررسی شوند به متخصص غدد مراجعه کنند.این خانم باید بدانند مهم‌ترین مساله برای رعایت برنامه غذایی، اراده است و هیچ‌کس به اندازه خودشان نمی‌تواند کمکشان کند. باید به این موضوع فکر کنند که بیماری و از کار افتادگی سخت است و برای سلامت خودشان و به خاطر اطرافیانی که به ایشان علاقه دارند و در صورت بیماری‌‌شان به دردسر خواهند افتاد، وزن کم کنند و برای سلامتشان قدم بردارند. در قدم اول، باید عادت‌های غذایی‌شان را تغییر دهند، یکباره رژیم‌غذایی سخت نگیرند و اگر اراده‌شان مشکل دارد، از روان‌شناس کمک بگیرند. معمولا کاهش وزن با کمک یک متخصص اتفاق نمی‌افتد اما با همفکری و مشارکت متخصصان می‌توان این کار را انجام داد.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره مشکل چاقی خانم فاطمه نوروزی با حضور

دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی دکتر علی ترکمان ارتوپد

دکتر طاهره افتخار متخصص بیماری‌های زنان دکتر بهروز بیرشک روان‌شناس