مصایب مفصل در فصل جوانی

بیشتر نوجوانان و جوانان تصور می كنند آرتریت آرتروز یا التهاب مفصل فقط به پدربزرگ ها و مادربزر گ ها مربوط می شود اما واقعیت آن است كه همه رده های سنی ممكن است به این بیماری مبتلا شوند, به خصوص نوع خاصی از آرتریت كه مخصوص افراد زیر ۱۷ سال است و به عبارتی, بیشتر گریبان نوجوانان و جوانان را می گیرد

بیشتر نوجوانان و جوانان تصور می‌كنند آرتریت (آرتروز یا التهاب مفصل) فقط به پدربزرگ‌ها و مادربزر‌گ‌ها مربوط می‌شود. اما واقعیت آن است كه همه رده‌های سنی ممكن است به این بیماری مبتلا شوند، به‌خصوص نوع خاصی از آرتریت كه مخصوص افراد زیر ۱۷ سال است و به عبارتی، بیشتر گریبان نوجوانان و جوانان را می‌گیرد.

بیماری آرتریت روماتویید در عده‌ای از نوجوانان و جوانان بروز می‌كند كه موجب ناتوانی آنان می‌گردد و در بزرگسالی ممكن است موجب ابتلای زودهنگام آنها به آرتروز شود.

واژه روماتویید به بیماری خاصی اشاره می‌كند كه عضلات، تاندون‌ها، مفاصل، استخوان‌ها یا اعصاب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. آرتریت به معنی التهاب غشای سینوویال است كه مفاصل را می‌پوشاند. در التهاب این غشا، مایع تولید می‌شود و مفاصل سفت، متورم، دردناك و حین تماس كاملا گرم می‌شود. این بیماری شایع‌ترین نوع آرتریت در میان كودكان و نوجوانان است و معمولا در سنین ۲ تا ۱۶ سالگی تشخیص داده می‌شود. نشانه‌های این بیماری چند بار طی بروز بیماری نمود پیدا كرده و محو می‌شوند.

این بیماری می‌تواند علاوه بر مفاصل و بافت‌های اطراف، روی چشم‌ها، كبد، قلب و ریه‌ها هم تاثیر بگذارد. گاهی نشانه‌ها مختصر است و برعكس در بعضی شرایط آن‌قدر حاد است كه به رشد فرد صدمه می‌رساند. نوجوانان مبتلا به این بیماری دچار درد و سفتی مفاصل هستند كه از روزی به روز دیگر یا از صبح تا عصر تغییر می‌كند. در دوره‌هایی خاص، بیماری نمود بسیار شدیدتری پیدا می‌كند. این بیماری مزمن است و حدود شش هفته یا بیشتر طول می‌كشد و می‌تواند ماه‌ها و سال‌ها ادامه پیدا كند. گاهی علایم و نشانه‌ها خود به خود محو می‌شود و یك دوران نهفتگی و سركوب بیماری به‌وجود می‌آید كه شاید ماه‌ها و سال‌ها ادامه پیدا كند.

در اصل، بیشتر نوجوانان مبتلا در نهایت وارد مرحله‌ای می‌شوند كه بیماری كاملا محو شده است. گاهی این بهبود بدون هیچ مشكل مفصلی است و گاهی هم مشكلاتی برای مفصل ایجاد می‌شود كه ماندگار است.

● انواع بیماری

این بیماری به سه نوع عمده بروز می‌كند:

▪ تنها چهار مفصل یا كمتر درگیر می‌شوند كه به‌طور معمول مفاصل بزرگ‌تر مثل زانو مبتلا هستند. در این حالت امكان ابتلای چشم‌ها هم وجود دارد، به همین دلیل حتی در صورت فعال نبودن بیماری، معاینه چشم‌ها در این نوع از بیماری ضروری است.

▪ حالتی كه در آن پنج مفصل یا بیشتر گرفتار شده باشند كه به‌طور معمول مفاصل كوچك دست و انگشت درگیر می‌شوند اما امكان ابتلای مفاصل زانو، ران، قوزك پا، مچ پا و گردن هم وجود دارد. تب خفیف، سفتی مفصل، بی‌اشتهایی و ندول‌های مفصلی از علایم آن است و در صورت درمان كامل، امكان مشكلات طولانی‌مدت مفصلی وجود دارد.

▪ نوع سیستمیك كه قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خوشبختانه شیوع كمتری دارد. تب بالا، لرز و بثورات جلدی از اولین نشانه‌های آن است. التهاب مفاصل چند هفته تا چند ماه بعد بروز می‌كند.

▪ دلیل بیماری

علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نیست. آنچه معلوم است، وجود ناهنجاری در سیستم ایمنی بدن است كه از بدن در مقابل باكتری‌ها و یروس‌ها حمایت می‌كند. در افراد مبتلا، سیستم ایمنی خوب كار نمی‌كند و تفاوت میان میكروب‌ها و بافت‌های بدن را تشخیص نمی‌دهد، در نتیجه به آنها حمله كرده و سلامت بافت را به خطر می‌اندازد. این حالت باعث بروز التهابی می‌شود كه در بیماری آرتریت روماتویید جوانان دیده می‌شود. این بیماری مسری نیست.

▪ و اما درمان

تشخیص این بیماری مشكل است. هیچ آزمایش منحصر به فردی برای آن وجود ندارد. برای تشخیص باید معاینات، آزمایش‌ها و حتی رادیوگرافی كامل انجام شود. معمولا بررسی‌ها باید چند ماه ادامه پیدا كند. در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، از آسیب مفاصل جلوگیری می‌شود. درمان شامل تخفیف علایم و نشانه‌ها و كاهش التهاب است. داروهای جدید هم برای كنترل بیماری وارد بازار شده است. فیزیوتراپی و استفاده از گرما برای كنترل نشانه‌ها مفید است. در صورتی كه آسیب مفصل شدید و جدی باشد، امكان جراحی مفصل هم وجود دارد.

▪ زندگی با بیماری

اگر شما نوجوان عزیز هم به این بیماری مبتلا شده‌اید مسلما بعضی صبح‌ها به سختی از بستر بلند می‌شوید. شاید نتوانید آرنج‌تان را صاف كنید یا زانویتان خم نمی‌شود. مفاصل شما حساس، دردناك و گرم هستند. معمولا بعد از مدتی خواب و استراحت، احساس سفتی مفاصل بیشتر می‌شود. به این دلیل شاید تمایل داشته باشید بیشتر استراحت كنید چون فعالیت برایتان دردناك است. این كار توصیه نمی‌شود چون هرچه فعالیت شما كمتر باشد علایم بدتر می‌شود. بهتر است بعد از بیدارشدن از خواب، نرمش‌های كششی انجام دهید تا بدن‌تان گرم شود. می‌توانید با ماساژ و كشش، وضعیت عضلات و رباط‌‌های مفاصل دردناك را بهتر كنید. با این كار درد كمتر می‌شود. با ورزش، حركات مفاصل حفظ می‌شود و عضلات و استخوان‌ها قوی‌تر از قبل عمل می‌كنند. برای اجرای فعالیت‌های ورزشی از فیزیوتراپیست كمك بگیرید.

تغذیه مناسب به حفظ سلامت شما كمك می‌كند. معمولا در اوج بروز علایم به دلیل ضعف و بی‌اشتهایی، تغذیه شما مناسب نیست و باید با مشورت متخصص تغذیه از غذاهایی با ارزش غذایی بالا استفاده شود تا در اوج بی‌اشتهایی وضعیت تغذیه در حد مطلوب حفظ شود.

دیدگاه مثبت به آینده و حفظ سلامت روانی به اندازه ورزش و رژیم غذایی اهمیت دارد. اگر گاهی احساس عصبانیت ویا افسردگی می‌كنید حتما در این باره با فردی مشورت كنید كه بتواند از شما حمایت كند. درباره احساسات‌تان با والدین، پزشك معالج یا دوستان معتمد صحبت كنید. بعضی از نوجوانان با پرسیدن تمام سوالات و كسب اطلاعات درباره بیماری احساس بهتری پیدا می‌كنند. انجام كارهای مورد علاقه و تفریحات سالم در حفظ روحیه تاثیر دارد. بسیاری از نوجوانانی كه به این بیماری مبتلا هستند، در طول مدت درمان زندگی طبیعی دارند، به مدرسه می‌روند، بازی می‌كنند با دوستان تفریح می‌كنند و ازنظر جسمی، تحصیلی و اجتماعی فعال هستند. این بیماری در صورت درمان مناسب و كامل، بدون عارضه برطرف می‌شود و بهتر است در این مدت با حمایت و مشورت تخصصی با افراد حاذق، دوره درمان به دوران راحت‌تر و آرام‌تری تبدیل شود.

فرشته آل علی