روش هایی در خدمت سلامت و زیبایی دندان

اولین چیزی که هنگام صحبت کردن با یک فرد جلب توجه می کند, لبخند اوست و مردم براساس چگونگی سلامت و بهداشت دهان و دندان در خصوص شخصیت فرد قضاوت می کنند

اولین چیزی که هنگام صحبت کردن با یک فرد جلب توجه می کند، لبخند اوست و مردم براساس چگونگی سلامت و بهداشت دهان و دندان در خصوص شخصیت فرد قضاوت می کنند. با پیشرفت پزشکی در زمینه مراقبت و زیبایی دندان دیگر نیازی نیست از ناهنجاری های دندان رنج ببرید. امروزه به مدد متخصصان ماهر و مواد مختلف کارهای متفاوتی از جمله سفید کردن، روکش گذاشتن، از بین بردن فاصله و کاشت دندان صورت می گیرد. با سفید کردن دندان می توانید لبخند زیباتری داشته باشید.معمولا هنگام رشد دندان ها به دلیل افتادن دندان های شیری و کوچک بودن فک در دوران کودکی، دندان های دائمی در جای خود قرار نمی گیرند و دندان ها شکل نامناسبی می گیرند که به دلیل روی هم قرار گرفتن دندان ها زمینه برای جای گرفتن میکروب ها و پوسیدگی زودهنگام دندان ها فراهم می شود. ارتودنسی راه مناسبی برای تغییر شکل دادن به دندان هاست که علاوه بر زیبایی و ردیف شدن و متناسب شدن فاصله دندان ها کمک زیادی به بهداشت دهان و دندان می کند زیرا هرچه دندان ها در یک ردیف باشد مسواک زدن و نخ کشیدن آن ها راحت تر خواهد بود. در خصوص بهداشت دهان و دندان و انجام اعمال دندان پزشکی با دکتر سعید اخوان موحد جراح، دندان پزشک و عضو انجمن دندان پزشکی ایران به گفت وگو نشستیم.

وی صحبت های خودش را با ارتودنسی آغاز می کند و می گوید: بر خلاف آن چه مردم فکر می کنند ارتودنسی همیشه به خاطر زیبایی انجام نمی شود، در واقع ارتودنسی درمانی برای ناهنجاری های اسکلتی و دندان هاست. این تکنیک همیشه کارکرد زیبایی ندارد و خیلی اوقات جنبه درمانی دارد. ناهنجاری های اسکلتی و دندانی را می توان به ۲ بخش تقسیم کرد ناهنجاری هایی که مادرزادی اند و با جراحی صورت می توان آن ها را برطرف کرد. اما اگر مشکل مادرزادی نباشد و بعد از تولد بر اثر عادت های نابه جا به وجود آمده باشد با کمک ارتودنسی صورت و دندان به حالت طبیعی بازمی گردد.

جنبه دیگر این موضوع می تواند زیبایی باشد زیرا به هر صورت تغییر و تحول در سیستم دندان ها و فک می تواند تغییر فرم ایجاد کرده و زیبایی را تحت تاثیر قرار دهد. وی ادامه می دهد: پس از درمان ارتودنسی که طی آن دندان ها به حالت اول بازمی گردد، زیبایی نیز تامین می شود دکتر اخوان در خصوص سن انجام ارتودنسی، تاکید می کند: سن و سال خیلی مطرح نیست، اما هرچه درمان ارتودنسی زودتر شروع شود، در سنین کودکی و خردسالی می تواند جنبه پیش گیری نیز داشته باشد. به عنوان مثال ناهنجاری هایی که احساس کنیم در سنین بالاتر ممکن است ایجاد شود با درمان های ساده و کم هزینه ارتودنسی قابل پیش گیری است. وقتی ردیف دندان های دائمی از اندازه قوس فکی بزرگ تر باشد، در این حالت دندان نمی تواند به شکل مناسب در فک جا بگیرد و برای این رشد کند ناچار در فک از ردیف خودش خارج می شود به صورت عقب و جلو قرار می گیرد و ناهنجاری ایجاد می کند او ادامه می دهد، والدین با مشاهده این نوع ناهنجاری در کودکان می توانند با مراجعه به دندان پزشک و انجام معاینات و ایجاد فضای مناسب برای رشد دندان ها، از این ناهنجاری جلوگیری کنند تا دندان ها در جای خود قرار گیرند هر چند سن و سال در ارتودنسی مطرح نیست، شرایط باید مهیا باشد. در بزرگسالی وقتی فرد می خواهد ارتودنسی کند باید بهداشت دندان ها و دهان از وضعیت بهداشتی مناسبی برخوردار و فرد به نسبت، دندان های سالمی داشته باشد در این شرایط ارتودنسی خیلی راحت جواب می دهد و دندان ها به راحتی به حالت طبیعی برمی گردند.

اگر سن فرد خیلی بالا نباشد اما بهداشت دهان و دندان ها را خوب رعایت نکرده باشد و مشکلات لثه ای داشته باشد، درمان کمی سخت تر می شود. به این ترتیب معمولا سن بلوغ سن خوبی برای درمان است ولی پزشکان سنین بالاتر را مانعی برای این عمل نمی دانند در ادامه در مورد فاصله دندان ها از دکتر اخوان سوال می کنیم وی در خصوص فاصله بین دندان ها، چنین می گوید؛ فاصله بین دندان ها در زیبایی تاثیر زیادی دارد و روش های مختلفی برای کم کردن این فضا وجود دارد. در بعضی مواقع این کار را می توان با ارتودنسی انجام داد. اگر پایه فک بیمار خوب باشد و فاصله دندان ها زیاد نباشد ارتودنسی در نظر گرفته می شود اما اگر فک بیمار اجازه ارتودنسی را ندهد عرض دندان را می توان با روش های مختلف افزایش داد. در واقع فاصله ها را می بندیم در این روش فضای بین دندان ها را با موادی هم رنگ دندان پر می کنند و یا روکشی روی دندان ها (Veneer) می کشند باتوجه به شرایط دندان های بیمار سعی می کنیم بهترین درمان را انتخاب کنیم تا دندان ها طول عمر خوبی نیز داشته باشند این جراح و دندان پزشک در مورد موادی که برای پر کردن دندان‌استفاده می شود می گوید: قطعا این مواد بدون ضرر است.

این مواد قبلا در محیط آزمایشگاه تست و سپس وارد بازار می شود. بنابراین هیچ گونه ضرری ندارد. نوعی ماده ای (Amalgam )که برای پر کردن دندان مورد مصرف قرار می گیرد مقداری جیوه آزاد می کند که امروزه ضرر و زیان آن مطرح می شود اما در این خصوص چیزی به اثبات نرسیده و مواد جدیدتر و هم رنگ دندان سال ها است که وارد بازار و جایگزین این مواد شده است و ویژگی متصاعد شدن بخار جیوه را هم ندارد و باید گفت در بحث این مواد نیز به یک نتیجه قطعی نرسیده ایم که آیا بخار جیوه این مواد می تواند سلامت بدن را به خطر بیندازد یا خیر. شاید بخار متصاعد شده آن قدر کم باشد که ضرری برای بدن نداشته باشد اگرچه ممکن است بخار جیوه به میزان زیاد باعث به خطر افتادن سلامت شود. اما مواد هم رنگ دندان چند سالی است که وارد بازار شده و این مشکل را ندارد.

دکتر اخوان درباره کاشت نگین روی دندان اضافه می کند که کاشت نگین را توصیه نمی کنیم و به این کار راغب نیستیم وی می گوید: اما به کسانی که اصرار بر این کار دارند توصیه می کنیم حتما کاشت نگین توسط دندان پزشک که با آناتومی دندان آشناست، انجام شود.زیرا دندان پزشکی که با آناتومی و ساختار دندان ها آشناست، می داند که چه موادی را باید استفاده کند تا نگین به مینای دندان بچسبد. اما متاسفانه دیده شده که مراکز دیگر غیرمرتبط با دندان پزشکی این کار را انجام می دهند و با چسب نگین ها را می چسبانند که در واقع به عنوان مواد مورداستفاده در دندان پزشکی به حساب نمی آید. این چسب برای مینای دندان مضر است و موقعی که نگین کنده شود مینای دندان را از دندان جدا می کند و به آن آسیب می رساند وی در خصوص سفید کردن دندان این گونه ادامه می دهد که: مواد مخصوص این کار در مراحل مختلف روی سطح مینای دندان قرار می گیرد و رنگ مینای دندان را سفیدتر می کند.

او ادامه می دهد به لحاظ علمی اگر شرایط لازم رعایت شود هیچ ضرری برای دندان ندارد زیرا این مواد فقط در شرایط خاص روی سطح مینای دندان را می پوشاند و فقط با سطح مینای دندان در تماس است اما اگر با لثه بیمار تماس پیدا کند، لثه را دچار حساسیت و آسیب خواهد کرد .امروز مواد تجاری در بازار وجود دارد که گفته می شود رنگ دندان را سفید می کند اگر هم فردی بخواهد از آن ها استفاده کند باید با دستور دندان پزشک و روش ارائه شده در منزل مورد استفاده قرار گیرد و فرد باید حتما مراقب باشد تا مواد با لثه تماس پیدا نکند و فقط روی مینای دندان قرار گیرد. کاری که ما انجام می دهیم این است که مواد را در چندین جلسه روی مینای دندان قرار می دهیم لثه را با مواد مخصوص محافظت می کنیم تا مواد سفیدکننده با لثه تماس نیابد و رنگ دندان سفید شود. وی تاکید می کند که نباید سفید کردن دندان ها چند بار پشت سر هم انجام شود یعنی یک بار که انجام شد، به مدت چند سال نباید آن را تکرار کرد. زیرا با سفید کردن دندان، مینا تحریک می شود و تکرار مجدد این کار می تواند باعث آسیب رسیدن به مینای دندان شود. البته روش ساده ای برای تمیز کردن مینا نیز وجود دارد که به آن صیقل دادن یا Polishمی گویند. این روش مینای دندان را سفید نمی کند بلکه رنگ دانه های روی دندان ها که در طول زمان به علت مصرف مواد غذایی روی مینای دندان متراکم شده و آن را به رنگ زرد و یا تیره درآورده است، از روی دندان پاک می کنند.

وی در ادامه می افزاید که فاصله بین مراحل سفید کردن باید حداقل ۴ تا ۵ سال باشد و مراقبت های لازم برای سفید ماندن دندان ها نیز اهمیت زیادی دارد فرد باید از مصرف زیاد مواد غذایی و نوشیدنی های حاوی رنگ دانه های زیاد مانند قهوه، چای پررنگ و نسکافه در رژیم غذایی خود خودداری و بهداشت دهان و دندان را به طور مرتب و کامل رعایت کند تا رنگ مینای دندان بازنگردد. سفید کردن دندان ها سن خاصی ندارد اما اگر فرد فاصله دندان های خود را با مواد ترمیم کننده پر کرده باشد قطعا مواد سفیدکننده روی سفیدی این مواد اثری نخواهد داشت و تنها روی دندان سالم اثر می کند و انجام دادن این کار روی دندان های پرشده باعث می شود دندان ۲ رنگ شود. بنابراین توصیه می کنیم سفید کردن را برای دندان هایی به کار برید که مواد ترمیم کننده ندارند به گفته وی جرم گیری یک روش درمانی است و بیماران زیادی با این مشکل به دندان پزشکی مراجعه می کنند. علت های مختلفی برای جرم دندان وجود دارد که مهم ترین آن ها این است که فرد بهداشت دهان و دندان را رعایت نکرده است. مواد غذایی ایجاد پلاک می کنند و اگر با مسواک برداشته نشوند پس از ۴۸ ساعت به جرم تبدیل می شوند. همچنین ممکن است بزاق برخی افراد جرم ایجاد کند و این افراد نیز اگر بهداشت را رعایت کنند جرم تجمع پیدا نخواهد کرد.

توصیه می شود دندان افراد هر ۲ سال یک بار برای جرم گیری کنترل شود. خوب است بدانید که اولین علامت جرم این است که لثه دچار التهاب و خون ریزی می شود، ابتدا لثه دچار تغییر رنگ می شود و بعد دچار خون ریزی و التهاب خواهد شد. وی ادامه می دهد به طور معمول لثه سالم به رنگ صورتی شفاف است و وقتی بیمار می شود، تغییر رنگ می دهد و به صورت قرمز پررنگ درمی آید و با کوچک ترین تحریکی دچار خون ریزی می شود. برخی افراد لثه های سیاه رنگ دارند که دلیل بیماری نیست لثه بعضی افراد که رنگ پوست آن ها کمی تیره است، نیز کمی تیره است و این رنگ از لحاظ دندان پزشکی بیماری تلقی نمی شود. دکتر اخوان در مورد ارتباط بین جرم گیری و ایجاد فاصله بین دندان ها که ذهن برخی افراد را مشغول کرده و فکر می کنند با جرم گیری بین دندان ها فاصله می افتد چنین می گوید، اگر در بلندمدت بیمار بهداشت دهان و دندان را رعایت نکرده باشد و جرم گیری انجام ندهد، جرم فاصله بین دندان ها را پر می کند. هنگامی که جرم گیری می شود دندان به حالت طبیعی درمی آید و این فاصله ها دیده می شود. این فاصله ها نیز اگر فرد بهداشت را رعایت کند به مرور زمان و با حرکت دندان ها از بین می رود و جای نگرانی وجود ندارد.

در پایان این جراح دهان و دندان به خانواده ها توصیه می کند که اگر احساس می کنند دندان دائمی کودک آن ها به طور غیرطبیعی درمی آید حتما به دندان پزشک مراجعه کنند زیرا درمان در سنین پایین خیلی راحت تر است و برای این که مشکل زیبایی در بزرگسالی به وجود نیاید از عادت های نادرست کودکان مانند جویدن ناخن و مکیدن شست جلوگیری کنند تا ناهنجاری در دندان و فک ایجاد نشود.وی در مورد دندان های شیری، نیز می افزاید: اگر دندان های شیری زودتر از موقع، خراب و یا کشیده شوند باعث خواهد شد که دندان های دائمی در آینده نامرتب درآیند و زیبایی صورت فرد را تحت تاثیر قرار دهند بنابراین در مورد دندان های شیری مراقبت های لازم را انجام دهید تا جلوی این ناهنجاری گرفته شود.

علیرضا