قاتل خاموش در راه است

توصیه ها و هشدارهای مهندس محمدرضا اردلانی عضو کارگروه پیشگیری از مرگ های خاموش

در اواخر سال ۸۶ به دستور شهردار تهران، کارگروه پیشگیری از مرگ‌های خاموش ناشی از استنشاق گاز مونوکسیدکربن تشکیل شد. این کارگروه متشکل از کارشناسانی بود که از شهرداری، آتش‌نشانی، پزشکی قانونی، صدا و سیما، متخصصان وسایل گازسوز، شرکت گاز، هلال‌احمر و وزارت بهداشت گرد هم‌ آمده بودند. این مجموعه کارهای خود را از اوایل سال ۸۷ با تجزیه وتحلیل‌ آمارها، تدوین راهکارها و برنامه‌های پیشگیری از مرگ ناشی از مونوکسیدکربن شروع کرد. برای اینکه بتوانیم بهتر با وظایف این کارگروه آشنا شویم، پای صحبت‌های مهندس محمدرضا اردلانی، عضو شورای سیاست‌گذاری جامعه ایمن شهر تهران ویکی از اعضای این کارگروه نشسته‌ایم...

▪ آقای مهندس! بگذارید بااین سوال شروع کنیم که اصلا دلیل تشکیل این کارگروه چه بود؟

ـ متاسفانه رشد ۵۰۰ درصدی مرگ ناشی از خفگی با گاز co در سال ۸۶ نسبت به سال ۸۵، مسوولان وقت را سخت نگران کرد و آنها را به این فکر انداخت تا گروهی متشکل از متخصصان امور مربوط تشکیل دهند تا عوامل این رشد ۵ برابری را شناسایی و از تکرار آن در سال‌های بعد جلوگیری کنند.

▪ معلوم شد که علت این رشد ۵۰۰ درصدی چه بوده؟

ـ بله. اگر به یاد داشته باشید، سال ۸۶ تقریبا سردترین زمستان را در طول ۵۰ سال گذشته داشت و متاسفانه تیزرهای اشتباه تبلیغاتی و نگاه یک جانبه به هدر نرفتن انرژی و آموزش غلط مردم در درزگیری کامل در و پنجره و مسدود کردن دریچه‌های کولر و در نتیجه جریان نداشتن هوا و نرسیدن اکسیژن کافی به خانه‌هایی که چند وسیله گازسوز گرم کننده در آنها بود، مسبب این رشد ۵ برابری مرگ و میر بود.

▪ نقش شما و گروه‌تان در کاهش این نوع از مرگ‌ها چیست؟

ـ متاسفانه یکی از ویژگی‌های انسان فراموشکار بودن اوست و ما وظیفه داریم که هر سال و با آغاز فصل سرما شروع به ساختن برنامه‌های آموزشی صحیح کنیم و آنها را از طریق صدا و سیما به مردم ارایه دهیم. شاید جالب باشد که بدانید از ۱۰۰ درصد آمار کلی مرگ‌های خاموش، ۹۶ درصد آنها مربوط به ۴ ماه سرد سال است و ۵۰ درصدش فقط مربوط به دی ماه است. بنابراین ما از همین روزها باید برنامه‌هایمان را شروع کنیم.

▪ اصلی‌ترین مسبب‌های این مرگ‌های خاموش چه هستند؟

ـ ۳ عامل عمده نقص ساختمان، مشکلات وسیله گازسوز و خود انسان از مهم‌ترین عوامل و مسببان مرگ‌های خاموش هستند. در این بین نقش عوامل انسانی از همه پررنگ‌تر است و این انسان سهل‌انگار است که با استفاده از وسایل گازسوز نامناسب یا اشتباه در نصب وسیله گرمازا و گازسوز سبب مرگ خود و حتی خانواده‌اش می‌شود. این خیلی تاسف‌بار است که بگوییم عامل انسانی به تنهایی ۶۷ درصد در این مرگ و میرها نقش دارد. بعد از انسان‌ها، نقص ساختمان‌ها با ۲۵درصد، دومین رتبه را در بین عوامل خفگی با گاز co دارند. نقص‌هایی مانند مسدود بودن دودکش‌ها (۸ تا ۹ درصد) که پیمانکاران برای کاهش هزینه فقط دریچه دودکش را داخل خانه کار می‌گذارند، در حالی که از لوله خروجی خبری نیست و بعد از نصب بخاری تمام گاز co به داخل خانه بازمی‌گردد. در آخر تنها ۲ درصد از وسایل گازسوز نقص ایمنی دارند و مشتریان با استفاده از آنها دچار خفگی می‌شوند.

▪ اگر مردم نخواهند خودشان اسباب مرگ‌شان را فراهم کنند، چه توصیه‌ای به آنها می‌کنید؟

ـ ما در استفاده از وسایل گازسوز و گرمازا ۳ مرحله خطر داریم. مرحله اول که خیلی مشکل‌ساز نیست و مربوط به همین روزها می‌شود بیرون آمدن بخاری‌‌ها از انباری و نصب آنهاست. این روزها چون هوا خیلی سرد نیست، درجه حرارت بخاری‌ها روی کم تنظیم می‌شود و گاهی با باز شدن در و پنجره‌ هوا و اکسیژن کافی در خانه رد و بدل می‌شود. مرحله دوم با ورود جبهه هوای سرد که معمولا در دی ماه است، آغاز می‌شود و در این ماه است که مردم با کیپ کردن تمام درزهای ورود و خروج هوا و محبوس کردن هوای گرم داخل خانه به خیال صرفه‌جویی در مصرف انرژی موجب خفگی خود و اعضای خانواده‌شان با مونوکسیدکربن می‌شوند. مرحله سوم هم که خطرناک‌ترین مرحله است مربوط به زمانی می‌شود که هم هوا بسیار سرد است و هم با افت فشار گاز رو به رو هستیم. در این روزها مردم اقدام به استفاده از هر نوع وسیله گازسوزی مثل اجاق گاز، برای گرم شدن می‌کنند که این کار سلامت و ایمنی آنها را به خطر می‌اندازد.

▪ کدام وسایل بیشترین سهم را در خفگی با گاز co دارند؟

ـ طبق آمار بخاری‌ها ۴۴ درصد، آبگرمکن‌ها ۲۵ درصد، موتورخانه‌ها ۲۰ درصد، شومینه ۸ درصد، انواع اجاق‌های خوراک‌پزی ۲ درصد و سایر عوامل نیز۱ درصد در خفگی با مونوکسیدکربن نقش دارند.

● ۱۵ توصیه‌ مهم برای پیشگیری از گازگرفتگی

۱) تهویه هوای خانه، اتاق خواب وحتی محل کارتان را بررسی کنید. دقت کنید تا درز مناسب برای ورود اکسیژن کافی به اندازه تمام افراد وجود داشته باشد و مطمئن شوید که تمام گازهای مضر به طور کامل از اتاق‌تان تخلیه می‌شود.

۲) اگر خانه‌تان کوچک است یا تعداد افرادی که در یک خانه می‌خوابید زیاد است، حتما درزی را برای ورود و خروج هوا باز بگذارید.

۳) اطراف دودکش بخاری یا آبگرمکن را از جاهایی که هم به وسیله گازسوز وصل می‌شود و هم به دریچه خروجی هوا، خوب درزگیری کنید.

۴) از قرار دادن لوله بخاری درون آب خودداری کنید.

۵) از بخاری‌های بدون دودکش درخانه‌های کوچک یا مکان‌هایی که تهویه مناسب ندارند، استفاده نکنید.

۶) قبل از نصب وسیله گازسوز، خروجی هوای آن را چک کنید تا از لانه نکردن پرندگان یا گیر نکردن وسیله‌ای اضافی درون دودکش مطمئن شوید.

۷) شلنگ گاز وسیله گازسوز را با بست مخصوص به شیرگاز ببندید، نه با کش یا پلاستیک.

۸) حتما روی دودکش بخاری و آبگرمکن کلاهک قرار دهید.

۹) در خانه‌های کوچک و بدون تهویه مناسب شومینه روشن نکنید.

۱۰) هنگام خواب از روشن کردن اجاق گاز به عنوان وسیله گرمازا پرهیز کنید.

۱۱) آبگرمکن یا وسایل گرمازای بدون دودکش را داخل محیط‌های کوچکی مثل حمام قرار ندهید.

۱۲) وسیله‌های گاز سوز بدون مهر استاندارد نخرید.

۱۳) وسایل گازسوز را هر ۸ سال یک بار عوض کنید یا حداقل سالی یک بار از نمایندگی خدمات پس از فروش آنها بخواهید آن را سرویس کند.

۱۴) اگر به خانه جدیدی نقل‌مکان کرده‌اید، مسیر دودکش بخاری و آبگرمکن و شومینه را بررسی کنید تا از مسدود و تزیینی نبودن آنها مطمئن شوید.

۱۵) اگر شعله بخاری، شومینه یا اجاق‌ گاز آبی نمی‌سوزد، از یک متخصص بخواهید وسیله گازسوز را بررسی کند.

ندا احمدلو