سنگ کلیه

سنگ کلیه از مواد درون ادرار ساخته می‌شود و بعد از عفونت ادراری و بیماری‌های پروستات سومین بیماری شایع سیستم ادراری است و عدم درمان به موقع آن گاهی عواقب جبران‌ناپذیر دارد. …

سنگ کلیه از مواد درون ادرار ساخته می‌شود و بعد از عفونت ادراری و بیماری‌های پروستات سومین بیماری شایع سیستم ادراری است و عدم درمان به موقع آن گاهی عواقب جبران‌ناپذیر دارد.

انواع شایع سنگ کلیه

سنگ‌های کلسیمی:

۸۰ درصد از سنگ‌های ادراری را شامل می‌شود. تشکیل سنگ‌های کلسیمی به علت افزایش کلسیم، اسید اوریک، اگزالات ادراری یا کاهش سیترات ادراری هستند.

کلسیم مازاد ادرار از راه کلیه‌ها دفع می‌شود و در اشخاص سنگ‌ساز این کلسیم با مواد زاید دیگر بدن ترکیب شده و سنگ می‌سازد. افزایش کلسیم در بیماری‌های تیروئیدی، سرطان و بی‌تحرکی نیز دیده می‌شود.

سنگ اسید اوریکی:

با شیوع کمتر از ۵ درصد و معمولا در مردان دیده می‌شود. سنگ‌های اسید اوریکی در اثر اسیدی بودن بیش از حد ادرار ساخته می‌شود. مصرف زیاد پروتئین و کاهش سریع وزن می‌تواند موجب ساخته شدن این سنگ شود.

سنگ عفونی:

حاوی منیزیوم، آمونیوم و فسفات هستند و به دنبال عفونت دستگاه ادراری ساخته می‌شوند. اغلب در خانم‌ها و به طور عودکننده وجود دارد.

سنگ سیستینی:

بسیار کم و نوعی بیماری فامیلی می‌باشد که حداکثر شیوع آن در دهه‌های دوم و سوم است.

علائم:

سنگ‌های خارج از مسیر عبور ادرار، معمولا بدون علامت هستند اما در محل اتصال لگنچه به حالب و محل عبور حالب از روی عروق و محل اتصال حالب به مثانه که تنگ هستند علائمی مانند درد شدید در پهلو، پشت، شکم و کشاله ران، وجود خون در ادرار، تب و لرز، تهوع و استفراغ، تکرر ادرار، ادرار بدبو و کدر و احساس سوزش در هنگام دفع ادرار وجود دارد.

ـ توجه: سنگ‌های کلیوی همراه با تب،موارد اورژانس هستند.

عوامل مستعدکننده:

عواملی مثل گرما و مصرف کم مایعات، مصرف اسیدهای چرب، پروتئین حیوانی و قند و مصرف زیاد سدیم و چاقی، شیوع سنگ را افزایش داده و مصرف فیبرهای غذایی و پروتئین گیاهی با کاهش سنگ همراه است.

مصرف زیاد ویتامین D و غذاهای حاوی اگزالات (اسفناج، گردو، چای و ...) ، سابقه فامیلی، ناهنجاری‌های دستگاه ادراری مثل کلیه نعل‌اسبی که باعث راکد ماندن ادرار به مدت طولانی شود ، بیماری اختلال عصبی در مثانه، استفاده دائم از سوند، عفونت‌های مزمن ادراری و برخی از داروها مثل تریامترین (ضد فشارخون) به تشکیل سنگ کمک می‌کنند.

درمان:

اکثر سنگ‌های ۲۱ میلی‌متری به طور معمول دفع می‌شوند. روش‌های متداول عبارتند از:

مواد حلال:

مواد قلیایی‌کننده ادرار در حل کردن سنگ‌های اسید اوریک و سیستین موثرند، آب‌پرتقال ادرار را قلیایی می‌کند و اسیدی کردن ادرار سبب حل شدن سنگ عفونی می‌شود.

سنگ‌شکنی برون‌اندامی برای سنگ‌های داخل کلیه با قطر کمتر از ۲.۵ سانتی‌متر. عمل جراحی اگر سنگ بزرگ‌تر از ۲.۵ سانتی‌متر و بویژه اگر همراه با عفونت باشد.

پیشگیری:

عوامل مستعدکننده باید شناخته و بررسی شود. مصرف حداقل ۲ لیتر مایعات در روز (بجز شیر و چای پررنگ) و مصرف مایعات بیشتر در ۲ ساعت بعد از غذا و کاهش مصرف نمک.

دکتر مهرانگیز توتونچی

پزشک عمومی