دستاوردهای نخستین كنفرانس ملی معماری مدیریت نوین

مدیرانی كه خود آشنا به مبانی مدیریت علمی هستند و دارای مدارج تحصیلی بالا هستند, بیشتر رغبت به استفاده از خدمات مشاوره مدیریت دارند سطح تشكیلاتی مدیران و جایگاه سازمانی آنها نیز از جمله عوامل مهم است

اولین كنفرانس ملی معماری مدیریت نوین با همكاری مشترك سازمان مدیریت صنعتی و انجمن مشاوران مدیریت ایران طی دو روز با سخنرانی چندتن از استادان دانشگاهها، مدیران و مشاوران مدیریت برگزار شد.

داود مسگریان حقیقی معاون اقتصادی و مالی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، به‌عنوان نخستین سخنران كنفرانس گفت: در دنیای امروز مدیران به مشاوران نیاز دارند و هم مشاوران به مدیران؛ زیرا مدیریت نمی‌تواند بدون استفاده از مشاوران در كار خود به‌صورت كامل بخصوص در بعضی از زمینه‌ها موفق گردد. مشاوران نیز باتوجه به علم خود و مطالعات جدید در علم مدیریت می‌توانند به مدیران برای حل مشكلاتشان كمك نمایند. در توسعه اقتصادی كشور نقش مدیران یك نقش بسیار حیاتی و حساس است؛ زیرا بهینه شدن اقتصاد، اشتغال و بهره‌وری بهتر بر دوش مشاوران است. علاوه‌بر این ارتقای رشد بهره‌وری از طریق ارزش افزوده بیشتر حاصل می‌شود كه مدیران شركتها بایستی از لحاظ علمی از طریق مشاوران اطلاعات لازم را كسب نمایند.

ارتقای بهره‌وری به‌معنای بهبود سیستم‌ها و بهبود كیفیت است. حال در ایران مدیریت نهالی است كه ریشه‌اش قطع نشده است، این ریشه همان تفكر مدیریت است. انسانی كه می‌خواهد بهره‌ور شود بایستی نیروهای درون و بیرونش یكی شود؛ یعنی اعتقادات درونی و مسائل محیط بیرونی باید با هم در یك جهت و یك راستا حركت نمایند. همسویی در مدیریت بسیار مهم است. در یك طرف همسویی دانشگاه قرار گرفته است. این تفكر در ایران باید شكل بگیرد كه مطالب تئوریك و كاربردی باید با هم و در كنار یكدیگر قرار بگیرند تا آن ارزش افزوده حاصل گردد.

آنچه كه امروز به نام مدیر و صاحب سبك تعریف شده است، در سه قرن پیش شكل گرفته است. ماحاصل این تفكرات را مدیریت نوین می‌نامیم. در باب معماری باید بفهمیم كه هدف از معماری چیست؟ اصول و مبانی مدیریت ما چیست؟ چه می‌خواهیم بسازیم؟ منظورمان از نوین چیست؟ در اینجا یك تضاد فكری بین مدیران و مشاوران وجود دارد. مدیران می‌گویند مشاوران نمی‌دانند ما چه می‌خواهیم و مشاوران می‌گویند مدیران نمی‌دانند مشاوره چیست؟ تحقیقات نشان می‌دهد كه مدیرانی موفق هستند كه بسیار مشورت می‌نمایند و زمان زیادی را صرف تصمیم‌گیری قبل از اجرا می‌كنند.

سعید امامی عضو هیات مدیره انجمن مدیریت كیفیت ایران، دیگر سخنران این كنفرانس بود كه به نقش مشاوره مدیریت در تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ پرداخت.

وی گفت در سند چشم‌انداز چندوظیفه برای خبرگان شمرده شده است:

▪ تبیین چشم‌انداز

▪ شناسایی عوامل تحقق اهداف

▪ مشاوره دادن به مدیران بخشهای خصوصی – دولتی

▪ ایجاد تحرك و عزم ملی

▪ كمك به مجریان

در تبیین چشم‌انداز ۱۴۰۴ ایران كشوری است توسعه یافته با جایگاه والای اقتصادی – علمی فناوری در سطح منطقه با هویت اسلامی، برای رسیدن به این جایگاه می‌بایستی ابتدا ویژگیهای این كشور مدنظر قرار گیرد، ویژگیهای رفاه ملی – ویژگیهای امنیت ملی، جایگاه منطقه‌ای. تعامل با جهان در روابط بین‌الملل و عواملی از این قبیل. حال برای آنكه ما به اهداف خود در این برنامه توسعه برسیم بایستی چه بكنیم؟ اینجاست كه وظیفه خبرگان (مشاوران) است كه بین سیاستگذاران و مدیران عوامل اجرایی هماهنگی و ارتباط برقرار نماید.

مشاوران بایستی به مدیران بخشهای خصوصی و دولتی كمك كرده و آنها را راهنمایی كنند. برای این منظور بایستی مشاوران مراحل زیر را طی كنند:

▪ انسجام و توان مطلوب در مشاوران

▪ تعامل و پذیرش و عملیاتی نمودن راهها و روشهای پیشنهادی

▪ الزامات، فرهنگها و رویه‌های پیشنهادشده در حوزه مدیران ارشد جهت توجه به مشاوره مدیریت

▪ كفایت در قوانین، مقررات، ساختار، روشها و فرایندها

نگرش فراشغلی به امر مشاوره و ایجاد یك بسیج عمومی در سطح مسئولان بایستی صورت گیرد تا نگرشها نسبت به مشاوره تغییر یابد.

بنابراین برای تحقق چشم‌انداز بایستی بتوان یك ارتباط منطقی و مناسب را بین مدیران، قوانین و مجریان برقرار كرد. در اینجا نقش مشاوران جهت انجام چنین فعالیتهایی بسیار ضروری است حال مهمترین مساله، طراحی نظام مشاوره مدیریت است كه بتواند آموزشها و نیازمندیهای حرفه مشاوره مدیریت را مشخص و سپس بین این حرفه و نیازمندیهای عاملان اجرا باتوجه به قوانین كلان و سند چشم‌انداز كشور رابطه مناسب و هماهنگ برقرار نماید.

دیگر سخنران این كنفرانس، علی صفدری رئیس مركز نوسازی و توسعه فناوری اداری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی بود كه در خصوص انتظارات اركان نظام مشاوره مدیریت از یكدیگر به ایراد سخنرانی پرداخت. وی گفت؛ دنیای كسب و كار هرروز شاهد تغییرات شگرفی است و به هر میزان كه این دنیا پیچیده‌تر شود چالشهای پیش‌رو نیز پیچیده‌تر می‌شود.

سازمانهای دولتی و یا خصوصی به‌دلایل مختلفی مانند نداشتن تجربه، تخصص، عدم شناخت بازار به مشاوران مراجعه می‌نمایند. بنابراین مشاوره مدیریت، خدمتی است كه توسط مشاور به‌صورت قرارداد با كارفرما ارایه می‌شود.

نظام مشاوره مدیریت دارای یك سری اهداف و فعالیتهایی به‌شرح زیر خواهند بود:

▪ برنامه‌ریزی در جهت تقویت و توسعه فرهنگ در مشاوره مدیریت

▪ برنامه‌ریزی جهت رشد و اعتلای حرفه‌ای مشاوره مدیریت

▪ ارتقای دانش علمی و كیفیت كار شاغلان در این بخش از طریق ایجاد پایگاههای علمی، فنی، آموزش و انتشارات.

▪ همكاری با مراجع مسئول در امر مشاوره مدیریت

▪ نظارت برحسن انجام خدمات مشاوره مدیریتی توسط اشخاص حقیقی – حقوقی

▪ مشاركت در امر ارزشیابی و تعیین صلاحیت و ظرفیت شركتهای ارایه‌دهنده مشاوره مدیریتی

▪ دفاع از حقوق اجتماعی و حیثیت حرفه‌ای اعضا و تشویق وحمایت از فعالیتهای باارزش و معرفی این فعالیتها

▪ تنظیم روابط بین شركتهای مشاوره‌ای و مشتریان در زمینه ارجاع مناسب كارها به صاحبان صلاحیت و جلوگیری از مداخله اشخاص فاقد صلاحیت در امر مشاوره

▪ كمك به ترویج اصول صحیح ارائه مشاوره

▪ تهیه و تنظیم مبانی قیمت‌گذاری خدمات مشاوره

▪ شكل‌گیری وضعیت جدید برای خدمات مشاوره‌ای

▪ برقراری نظام مشاوره‌ای كاربرمدار

حال اگر یك نظام مشاوره مدیریت به‌صورت شفاف و روشن تعریف شود، در آن صورت به دستاوردهای مناسبی خواهد رسید.

البته هم دولت از مشاوران مدیریت انتظاراتی دارند و هم مشاوران از دولت.

برخی از انتظارات دولت از مشاوران مدیریت:

▪ ارایه مشاوره هدفمند، قابل سنجش و رقابتی

▪ كمك به انتخاب مفاهیم و ابزار مناسب و اثرگذار مدیریتی

▪ به‌كاربردن روشهای علمی – عملیاتی كارآمد

▪ خدمات حمایتی و نگهداری بعد از پیاده‌سازی طرح به‌صورت ادواری

▪ داشتن تجربه‌های موفق

برخی از انتظارات مشاوران از مدیران:

▪ افزایش ضریب امنیت سرمایه‌گذاری، كاهش ریسك و افزایش بازدهی

▪ هماهنگی در تدوین سیاستها در حوزه‌های علمی و عملی

▪ تقویت بخش خصوصی

▪ افزایش تسهیلات موردنیاز در اخذ مشاوره مدیریت برای بخش خصوصی

▪ فرهنگ‌سازی استفاده از مشاوره در تصمیم‌گیریهای مدیران بخش دولتی

▪ الزام به‌كارگیری مشاوران مدیریت داخلی در پروژه‌های ملی

▪ سیاستگذاری برای حمایت از مشاوران داخلی در پروژه‌های خارجی

سخنران دیگر شبنم تدین بود كه در خصوص توسعه مدیریت به‌عنوان عامل تسهیل‌كننده واگذاری موثر بنگاههای دولتی به‌سخنرانی پرداخت. وی گفت در متون اقتصادی آزادسازی با دو مفهوم به‌كار گرفته می‌شود:

۱) به مفهوم انتقال فعالیتهای اقتصادی از قلمرو فعالیتهای اقتصادی دولت به قلمرو فعالیتهای اقتصادی بخش خصوصی كه با عبارت خصوصی‌سازی متباین است.

۲) به‌معنی كاهش قوانین و مقررات دولتی و آزادی عمل برای فعالیتهای بخش خصوصی كه با عبارت مقررات‌زدایی مترادف است. حال به‌منظور توانمندسازی مدیران فعلی و آتی بنگاهها، می‌توان از اصول و تكنیك‌ها و ابزارهای توسعه مدیریت بهره گرفت. در اقتصاد در حال گذار، توسعه مدیریت فرایندی پایان‌ناپذیر است كه نه‌تنها مدیران موجود را در بر می‌گیرد، بلكه مدیران آینده را نیز در بر می‌گیرد. در دوران گذار نیاز شدیدی جهت توسعه مدیریت برای پركردن خلاءهای دانش تجربی و مهارتی مدیریت در حوزه‌های حساس، احساس می‌شود.

ژوزف بهنامی مدیر توسعه محصول سازمان مدیریت صنعتی، از دیگر سخنرانان كنفرانس در خصوص مشاوره مدیریت، جایگاه و الزامات آن گفت: صنعت مشاوره مدیریت نیز مانند صنایع دیگر از تغییرات گسترده جهانی به‌خصوص پیشرفتهای حاصل شده در حوزه تكنولوژی اطلاعات و ارتباطات تاثیر پذیرفته است و شركتهای فعال در این صنعت می‌كوشند بااتخاذ شیوه‌های جدید كسب و كار و ابزارهای نوین مدیریت، خود را هرچه بیشتر برای موفقیت در فضای جدید تجهیز و آماده نمایند.

امروزه تنها حوزه اثرگذاری و منبع كسب مزیت رقابتی در این شركتها به‌كارگیری تفكرانسانی در بهره‌گیری از اطلاعات و به‌بیان دیگر دانش است. همین امر موجب شده است تا مدیریت سرمایه‌های فكری در زمره مهمترین چالشهای پیش روی شركتهای مشاوره قرار گیرد. نقش و اهمیت دانش در این شركتها تاحدی مورد توجه قرار گرفته است كه از شركتهای مشاوره‌ای به‌عنوان مصادیق بارز سازمانهای دانش‌محور یادشده است. در سالهای گذشته شركتهای مشاوره‌ای خلق‌كنندگان و مالكان تخصص و اطلاعات بوده و انتقال اطلاعات به مشتریان چنین شركتهایی مستقیما و تنها از طریق خود آنها انجام می‌گرفت. در بیشتر موارد شركتهای مراجعه‌كننده به مشاوران زمام امور را در حوزه موردنظر كاملا به آنها سپرده و انتظار داشتند پاسخ تمامی پرسشهای خود را نزد مشاوران بیابند. اما امروز امكان دسترسی سریع و ارزان به طیف گسترده‌ای از اطلاعات برای كارفرمایان فراهم شده است.

این امر ماهیت روابط میان مشاور و كارفرما، سیستم‌های مدیریتی شركتهای مشاوره در روابط موجود میان شركتهای ارائه‌كننده خدمات مشاوره‌ای را تحت تاثیر قرار داده است.

دكتر سیدعلی صدرالسادات، یكی دیگر از سخنرانان در خصوص رویكرد سازمانهای دولتی به مشاوره مدیریت در ایران اظهار داشت: فقدان یك نظام مشاوره مدیریت كارا و البته موثر در كنار نهاد مدیریت هر سازمان و بنگاه باعث مشكلات و كاستیهایی خواهد شد از جمله:

▪ ضعف استفاده بهینه از منابع

▪ عدم توفیق كافی در تحقق اهداف

▪ ناكارآمدی نظام بازخورد مناسب در سازمان

از نظر مدیران می‌توانیم عوامل زیر را در بهره‌گیری از خدمات مشاوره مدیریت موثر بدانیم:

▪ میران سود و آگاهی و علایق پیشینه تحصیلی مدیران

▪ جایگاه و سطح تشكیلاتی مدیران

▪ سطح تجربه و میزان جهان‌دیدگی مدیران

▪ تجربه‌های موفق و ناموفق مدیران در امر مشاوره مدیریت

▪ تمایلات سیاسی مدیران

▪ نگرش مدیران به مقوله مدیریت.

فرانك جواهردشتی

---