داستان سم و سیاست

صورت آبله روی ویكتور یوشچنكو كاندیدای انتخابات ریاست جمهوری اوكراین از شبحی به نام «مسموم سازی سیاسی» پرده برمی دارد

سنتی كهن كه از یونان باستان تا زمان راسپوتین از بورجیا تا دربار لویی چهاردهم ادامه داشته است. این رویكرد به ویژه اعمال شیطانی جنگ سرد را در اذهان زنده می كند. اعمالی كه با استفاده از مهر، تیرهای كوچك، گاز و... صورت می گرفت. این فنون پیشرفته در بلوك شرق به اوج خود می رسید. بین سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ اداره اسناد خارجی و ضدجاسوسی فرانسه از این فنون برای سركوب مخالفان آفریقایی و مقابله با جبهه آزادیبخش ملی الجزایر (FLN) استفاده می كرد. امروز نیز جنگ علیه تروریسم بهانه ای شده است تا این روش ها از پاریس تا مسكو از امان تا برلین دوباره احیا شوند. اكسپرس چند اپیزود وحشتناك از این جنگ كثیف را شرح می دهد.پوست صورت یوشچنكو دگرگون شده است. برجستگی های صورت او بر اثر افزایش ناگهانی جوش كلوریدریك گسترده شده اند. تنها چشمان او همچنان نافذ و زنده است.

ویكتور یوشچنكو سه ماه است كه به این وضعیت مبتلا شده است یعنی از زمانی كه رهبر مخالفان در انتخابات بازنده لقب گرفت. از آن زمان سمی برق آسا اثر خود را گذاشت، سلول های پوستی مردند، سیستم عصبی مختل و ارگانیسم بدن ضعیف شد.پس از تعلل های فراوان، پزشكان كلینیك اتریشی رودلفینرهوس (Rudolfinerhous) علت بیماری را تشخیص دادند. به گفته آنها آخرین دور از آزمایش های ابتدای ماه دسامبر ثابت كرد كه یوشچنكو قربانی سمی به نام دیوكسین شده است.بافت ها و خون فرد بیمار غلظت شدید این سم را حداقل هزار بار بیشتر از حد نرمال نشان می دهند. جنجال كی یف كه به بحرانی تمام عیار منجر شد زمینه سوءقصد علیه رهبر اپوزیسیون را فراهم كرد. در این میان فرضیه یك اقدام جنایتكارانه مطرح شد. اولین نشانه های بیماری به طور ناگهانی آشكار شدند. ۶سپتامبر یوشچنكو از درد شدید معده، استفراغ و تهوع رنج می برد. او در یكی از بیمارستان های كی یف بستری شد و چهار روز بعد شب ۱۰ سپتامبر به وین منتقل شد. در بررسی های نهایی مشخص شد یوشچنكو ۵ روز قبل مقداری سم را هضم كرده است.روز پنجم سپتامبر رهبر اپوزیسیون به چه كاری مشغول بوده است؟ در این روز او در منطقه چرنیهف در شمال شرقی كی یف تبلیغات انتخاباتی داشته است. هنگام بازگشت به پایتخت همان شب با ولادیمیر ساتسیوك مرد شماره ۲ سرویس امنیتی اوكراین (SBU) ملاقات داشته است.ساتسیوك به منظور گرم كردن فضا، تشریفات خاصی را فراهم كرده بود. روی میز نوشیدنی های الكلی به وفور یافت می شد. غذاهای لذیذی مثل خرچنگ، نان آردی، هندوانه و چندین نوع شیرینی به همراه شیر تخمیر شده مادیان و خوراكی هایی كه در اوكراین معروف است توسط مرد شماره ۲ SBU فراهم شده بود. دیوكسین به راحتی در غذاهای چرب حل می شود.این فرضیه مطرح است كه این سم در سوپ چرب خامه ای حل شده است. یوشچنكو با استهزا درباره خود می گوید: «او قربانی غذاها نشده است بلكه قربانی آشپزی سیاسی اوكراینی» گردیده است.» یك غذای كشنده؟ طرفداران او سرنوشت یكی از نمایندگان اوكراین به نام اوله اولكسنكو ۳۹ ساله را به خاطر می آورند كه علائم بیماری عجیب وی مشابه بیماری یوشچنكو بود.شیوه های مورد استفاده از این رویكرد از سلطنت رومی های بورجیا و انقلاب های مدیسی متحول شده اند. اما اصل مسموم سازی با تاریخ سیاسی عجین شده است. به عنوان مثال ترس بی جهت باعث می شد به تدریج رقبای احتمالی دربار شاهان فرانسه مسموم شوند. تا جایی كه در سال ۱۶۷۹ به اطرافیان لویی چهاردهم سم تزریق شد. بنا به گفته شاهدان (حدود ۳۴ نفر از آنها شكنجه شدند) ملكه مادام مونسپان معجون هایی را برای جلب توجه معشوقه اش و به ویژه برای حذف رقبایش تهیه می كرد. در افسانه ناپلئون نیز چندین احتمال در مورد استفاده از مرگ موش برای حذف امپراتور در زمان تبعید وی در سنت هلن مطرح شده است. استفاده از سم برای راه اندازی جنگ از زمان پروتكل ژنو در سال ۱۹۲۵ مرسوم بوده است. تروریست ها نیز از این روش استفاده كرده اند.چهره یوشچنكو خاطراتی را زنده می كند كه ظاهراً تجزیه اتحاد جماهیر شوروی آنها را به فراموشی سپرده است. در طول جنگ سرد كشورهای عضو بلوك شرق این روش را بارها به كار بردند. آزمایشگاه های مخفی مسئول بودند تا این روش های كهن را مدرن كنند و به تكمیل آنها اقدام نمایند. در حكومت تزارها سیانوری كه در شراب و شیرینی ریخته شد به مرگ راسپوتین منجر شد. آنها مجبور شدند برای حذف وی او را گلوله باران كنند و در یخ های نوا (NEVA) رها كننده رژیم كمونیستی مصرانه در جست وجوی استفاده بی قید و شرط از این حربه بود. در طول چند سال سنت حقیقی مسموم سازی ماموران دشمن، نظامیان خائن مخالفان سیاسی گسترش یافت.هلن بلان در كتاب «ارتباطات كاگ ب» در این مورد نكاتی را یادآوری می كند. او كه یكی از مسئولان و طراحان جنایت در مركز ملی تحقیق و پژوهش علمی بود، خاطر نشان می كند كاگ ب آزمایشگاهی كاملاً مخفی، احداث كرده بود كه كاركرد آن استفاده از مواد سمی بود كه هیچ اثری از مرگ را باقی نگذارند. این واحد بسیار تخصصی در سال ۱۹۲۱ به دستور لنین ساخته شد و در سال ۱۹۶۳ فعالیت هایش متوقف شد. بلان می نویسد: «در واقع كا گ ب دستور های رهبران را مو به مو اجرا می كرد و نه تنها در آنجا انواع مواد سمی را تكمیل می كردند بلكه روش های هضم آنها را نیز مورد بررسی قرار می دادند.» به اعتقاد پاول سود پلاتف، ژنرال كا گ ب در سال های ۱۹۸۰- ،۱۹۶۰ جنازه های مقتولان در آزمایشگاه شماره ۱۲ موسسه فناوری های نوین KGB مخفی می شد.مسموم سازی به یكی از فعالیت های عمده شاخه مخفی Smerch تبدیل شد كه مسئولیت داشت جاسوس ها و خائن ها را در طول جنگ جهانی دوم از بین ببرد.یكی از مرگ های مرموز زمان استالین مرگ ماكسیم گوركی است. او در سال ۱۹۳۶ به طور ناگهانی درگذشت و این احتمال وجود دارد كه مسموم شده باشد. دو سال قبل از آن اتفاق، روابط وی با رژیم سرد شده بود. در آن زمان او تحت نظارت سرویس های مخفی استالین (NKDU) بود و ارتباط خود را با جهان بیرون از دست داده بود. گوركی در ابتدای ژوئن ۱۹۳۶ به بیماری وبا مبتلا می شود و تحت درمان قرار می گیرد و در ۱۸ ژوئن می میرد. رئیس سابق پلیس بلافاصله به قتل ماكسیم گوركی متهم می شود بدون اینكه راز قتل او روشن شود. پاریس سال های ۱۹۳۰ نیز به صحنه ای از وقایع وحشتناك تبدیل شد. در فوریه ۱۹۳۸ لئون سدوف، فرزند تروتسكی در پاریس اندیشه های بین الملل چهارم را تبلیغ می كرد. ناگهان به تب و لرز مبتلا شده و در كلینیكی كه توسط مهاجران روس اداره می شد بستری می شود. او به آپاندیسیت دچار شده بود؛ بیماری بی خطری كه پس از چند روز فرد بیمار به حالت عادی بازمی گردد. اما برخلاف انتظار، سدوف در ۱۶ فوریه زیر عمل جراحی می میرد. دلایل قطعی این مرگ همچنان در هاله ای از ابهام باقی مانده است. اما برخی از مورخان مسمومیت وی را محتمل می دانند. یكی از نزدیك ترین همكاران سدوف جاسوس NKDU (سرویس های مخفی استالین) بوده است.رومانیایی ها در اوایل دهه ۸۰ با كمك یك سیر كوچك قصد داشتند دو نفر را در فرانسه به قتل برسانند. رژیم سوزسكو (ceausescu) یكی از عوامل خود را مامور كرد تا ویرژیل تاناز و پل گوما نویسندگانی كه به فرانسه پناهنده شده بودند را به قتل برساند. تاناز در غفلت نیروهای پلیس ربوده می شود و به قتل می رسد. اما گوما خود را به مردن می زند. در ۱۸ مه ۱۹۸۲ یك جاسوس رومانیایی در ضیافت شام واقع در كنكورد لافایت پاریس به دستور مقامات مافوق ، قرصی حاوی آكونیتین (aconitine)، سم وحشتناك گیاهی را در لیوان گوما می ریزد، اما یك بازپرس D&T آن را همراه گوما می نوشد. جاسوس می تواند به بخارست برگردد و شكست خود را اعلام كند اما نیروهای امنیتی فقط به نتیجه كار می اندیشند. او خود را تحویل پلیس فرانسه می دهد. یكی از اعضای برجسته سرویس های فرانسه معتقد است «عمل مسموم سازی در فرانسه به ندرت انجام شده است تا به امروز، روش معمول قتل به وسیله گلوله بوده است.»دامنه این جنگ كثیف به آلمان هم كشیده شد. جایی كه امكان هر جنایتی وجود داشت. در سال ۱۹۸۱ یكی از ماموران استازی به نام پیتر ها آك سعی می كند یكی از مخالفان آلمان شرقی را كه در برلین سكونت داشت با استفاده از تالیوم به قتل برساند. این ماده كمیاب برای مرگ موش هم به كار می رود. پیترها آك بعد از اعتراف در سال ۱۹۹۴ به ۶ سال و نیم زندان محكوم می شود.امروز اتحاد جماهیر شوروی فروپاشیده شده و FSB جایگزین كا گ ب شده است، اما تمام شواهد موجود نشان می دهند كه از لحاظ روش، هیچ تفاوتی بین آنها نیست. این امر در موضوع جدایی طلبی چچن مشهود است. در ۱۹ مارس ۲۰۰۲ امیر خطاب یكی از روسای اصلی و حامیان مالی شورشیان، بنابر شهادت محافظان شخصی اش در عرض ۵ دقیقه جان سپرد. یكی از ماموران عرب كه به سمت روس ها گرایش پیدا كرده بود نامه ای را به وی می رساند. خطاب حتی فرصت نداشت كه لاك و مهر نامه را كه در دست چپش قرار داشت باز كند. او بی جان شد و بر زمین افتاد. ظاهراً این پاكت به سمی بسیار قوی آغشته بوده كه سیستم عصبی را مختل می كند. اخیراً نیز روزنامه نگاران در تیررس سرویس های امنیتی روس قرار داشتند. سردبیر روزنامه نوایاگازتا كه یكی از روزنامه های وابسته به اپوزیسیون است روز دوم ژوئیه ۲۰۰۳ به بیماری عجیبی مبتلا شد. بعد از مدت كوتاهی جوش صورت او را پوشاند و سرانجام جان سپرد. وی تحقیقاتی را در مورد شركتی متعلق به یكی از اعضای سابق كا گ ب آغاز كرده بود. نزدیكان وی می گویند به وی سم دیوكسین تزریق كرده اند. به روزنامه نگاری به نام آنا پلیكوفسكائیا كه صاحب اثری در مورد چچن است هنگام مسافرت هوایی مواد مخدر تزریق می شود. اول سپتامبر او قصد داشت برای پیگیری مسئله گروگانگیری در مدرسه بسلان واقع در اوستیای شمالی به آنجا برود. این روزنامه نگار در گفت وگو با بی بی سی ماجرای خود را این چنین شرح داد: مردی نزدیك من آمد و خود را مسئول فرودگاه معرفی كرد و گفت: «حدس می زنم شما روزنامه نگار باشید. جایی را برای شما رزرو كرده ایم.» در مینی بوسی كه ما را به سمت هواپیما می برد سه نفر حضور داشتند. یكی از ماموران FSB نزدیك راننده شد و به وی گفت تو باید آنها را تا هواپیما همراهی كنی، آن سه نفر در قسمت تجاری نشستند و من نیز در قسمت اقتصادی. آشپزخانه در قسمت تجاری قرار داشت. پلیكوفسكائیا مقداری چای می نوشد و پس از آن هوشیاری خود را از دست می دهد و مجبور می شود در روستوف بستری شود. سپس به مسكو برمی گردد.استفاده از سم و مواد مخدر مخصوص كشورهای بلوك شرق نیست. كلود فور خاطرنشان می كند در سراسر جهان از این روش استفاده می شود. البته شوروی اولین كشوری بود كه به طور منظم از این روش استفاده می كرد. اما سیا نیز برای حذف كاسترو قصد داشت سیگارها و شامپوی وی را سمی كند.فور یادآوری می كند كه در این رقابت فرانسه نیز بیكار ننشسته است. در طول جنگ الجزایر سرویس های مخفی فرانسه قاچاقچیانی را كه برای جبهه آزادیبخش ملی (FLN) سلاح تهیه می كردند تعقیب می كرد. چندین نفر از آنها با استفاده از سلاح های آتشین كشته شدند و عده ای دیگر به وسیله خودرو یا با حملات انفجاری از بین رفتند. در ۱۹ سپتامبر ۱۹۵۸ در ژنو یكی از این افراد كه به هشدارها توجهی نكرده بود با استفاده از تیری كوچك مسموم شد.جاسوس های فرانسوی در حاشیه لمان راحت تر عمل می كردند. اكتبر سال ۱۹۶۰ در این منطقه بود كه فلیكس مومیه كامرونی یك شام مرگبار صرف كرد. مومیه رهبر اتحادیه مردمی كامرون (UPC) بود، حزبی كه با رژیم دست نشانده احمد آهیجو كه از سوی فرانسوی ها حمایت می شد مبارزه می كرد. مومیه در یكی از رستوران های ژنو با روزنامه نگاری به نام ویلیام باشتل ملاقات داشت. اما باشتل اهل قلم نبود بلكه جزء نیروهای ویژه متحدین در طول جنگ جهانی دوم بود كه تحت نام گراندبیل آموزش یافته بودند. او در سرویس عملیاتی Sdece (اداره اسناد خارجی و ضد جاسوسی) فعالیت می كرد. مومیه اندكی بعد از ملاقات جان باخت و به احتمال زیاد در بشقاب او تالیوم ریخته شده است. با توجه به شایعاتی كه در مورد مرگ عرفات وجود داشت این احتمال وجود دارد كه موساد نیز از مسموم سازی استفاده كرده باشد. عوامل موساد از موادی پیشرفته تر از مرگ موش استفاده می كنند اما كارآیی آن كمتر است. خالد مشعل دبیر دفتر سیاسی حماس بیست و پنجم سپتامبر ۱۹۹۷ در امان پایتخت اردن بود. دو نفر به او نزدیك شدند. یكی از آنها به طور ناگهانی شی ناشناسی را به سمت چشم وی پرتاب كرد. این شی حاوی سم شیمیایی لنت (Lent) بود. اما مهاجمان توسط پلیس اردن دستگیر شدند و به زودی مشخص شد آنها جاسوسان اسرائیلی هستند كه پاسپورت تقلبی كانادایی همراه خود دارند. شاه اردن از این موضوع خشمگین می شود. او می پذیرد كه این افتضاح سیاسی را پیگیری نكند اما در قبال آزادی دو متهم اسرائیلی و چشم پوشی از خطای ۴۰۰ مامور سفارت اسرائیل در امان، از مقامات صهیونیستی درخواست می كند پادزهر لازم را برای خالد مشعل مبارز فلسطینی تهیه كنند. همچنین او خواستار آزادی شیخ احمد یاسین رهبر حماس و دیگر زندانیان فلسطینی شد.اسرائیلی ها از این موضوع خشمگین شدند. چند روز بعد، رئیس موساد از سمت خود خلع شد. شاه حسین این پیروزی را تنها در سایه همكاری اطلاعاتی اسرائیل _ اردن به دست آورد.كسانی كه از روش مسموم سازی استفاده می كنند به راحتی مخالفان خود را نابود می كنند اما مطمئناً راه خطایی را در پیش گرفته اند. در جریان مسموم سازی یوشچنكو آنها ناخواسته چهره ای معصوم از «انقلاب نارنجی» را به نمایش گذاشتند، انقلابی كه در سراسر جهان مشهور شد. یوشچنكوی مسموم شده نیز به بازیگر توانای صحنه قدرت اوكراین تبدیل شد.

منبع: اكسپرس