تدابیر دیرهنگام آل سعود برای عربستان در آستانه انقلاب

اعلام شدن روز ۱۱ مارس به عنوان روز خشم از طرف مردم عربستان و لطمه دیدن صدور نفت باعث وحشت سران این کشور و آمریکا شده است

اعلام شدن روز ۱۱ مارس به عنوان روز خشم از طرف مردم عربستان و لطمه دیدن صدور نفت باعث وحشت سران این کشور و آمریکا شده است. واکنش سران سعودی روی آوردن به اقداماتی تشویقی برای منصرف کردن مردم است که کارشناسان آن را بسیار دیرهنگام می دانند.

درحالی که معارضان عربستانی به یازدهم مارس که روز خشم نامگذاری کرده اند نزدیک می شوند، پادشاهی این کشور اقدامات عاجلی را برای جلوگیری از تسری سونامی انقلاب های مردمی به کشورشان اجرا می کنند؛ از اعطای وام به مردم گرفته تا خرید فیس بوک.

در همین حال رسانه های غربی از نگرانی شدید در غرب و اسرائیل درباره آینده عربستان سعودی به عنوان شریان حیاتی انرژی آمریکا و اروپا در صورت بروز ناآرامی ها در بزرگ ترین کشور تولیدکننده نفت خبر داده اند. تاکنون عربستان سعودی هزینه کاهش تولید سایر کشورها مانند لیبی را متقبل شده و با این اقدام تعادلی نسبی بین عرضه و تقاضای نفت در بازار به وجود آورده است تا قیمت نفت به شکل ناگهانی و سرسام آور گران نشود.

هرچند برخی مطبوعات و رسانه ها مانند روزنامه الیوم السابع مصر به نقل از کارشناسان از افزایش قیمت نفت در ماه های پیش رو به ۱۵۰ دلار در هر بشکه می نویسند اما برخی دیگر از تحلیل ها می گویند موضوعی که می تواند قیمت نفت را بسیار بیشتر از رقم پیش بینی شده فوق بالا ببرد ورود ناآرامی ها به خاک عربستان به دنبال ناآرام شدن فضای داخلی همسایگان آن (بحرین و یمن) است. امری که برای غرب به منزله کابوسی دهشتناک خواهد بود و با مخدوش شدن عنصر امنیت در بزرگترین دستگاه پمپاژ نفت جهان (عربستان) تنها تاثیر روانی انتشار اخبار آن می تواند هزینه های سنگینی را به اقتصادهای نابسامان غربی تحمیل کند.

● نگاهی به وضعیت موجود در عربستان

انقلاب های تونس و مصر که به خلع زین العابدین بن علی و حسنی مبارک در دو کشور منجر شد و همچنین فتح خانه به خانه مواضع و خاکریزهای معمر قذافی به وسیله انقلابیون در لیبی سایه سنگین خود را بر سرزمین عربستان نیز گسترانده است.

شبکه الجزیره در گزارشی می نویسد؛ گروهی از جوانان عربستان سعودی که نام جمعیت خود را «جوانان جده برای تغییر» نهاده اند در همراهی با انقلابیون لیبی برای برگزاری راهپیمایی در این کشور فراخوان داده اند و متعهد شده اند که از حقوق خود در برگزاری راهپیمایی مسالمت آمیز و بدون خشونت کوتاه نمی آیند و این در حالی است که نهادهای دینی عربستان همچنان به حرمت شرعی تظاهرات فتوا می دهند.

از سوی دیگر گزارش مرکز بررسی های استراتژیک «استرانفور» واشنگتن تصریح می کند که رفتار و سلوک سران سعودی از زمان سرنگونی بن علی و مبارک به وضوح حاکی از نگرانی شدیدی است که در خصوص احتمال ورود سونامی ناآرامی ها و اعتراضات به مرزهای عربستان دارند.

استراتفور سوالی مهم را مطرح می کند که آیا عربستان آمادگی تجربه اعتراضات و ناآرامی های واقع شده در سایر کشورهای عربی را دارد یا نه؟ به ویژه اینکه در مرزهای عربستان یعنی بحرین و یمن اعتراضات شدیدی رخ داده و چندین نفر کشته شده اند.

اهمیت این سوال به آنجا باز می گردد که عربستان سعودی بزرگ ترین کشور صادر کننده نفت خام به جهان است و هر گونه ناآرامی در آن حتی در مقیاسی پایین نیز می تواند تاثیرات شگرفی را بر ترانزیت انرژی جهان برجای گذارد.

استرانفور همچنین در گزارش خود پیشنهاد می کند که سران عربستان موازنه ای را بین روابط سنتی خود با علمای دینی از یک سو و روابط جدید با اقلیت شیعه و گروه های لیبرال جامعه از سوی دیگر برقرار کنند هرچند به نظر نمی رسد بتوان با سرعت به اصلاحاتی از این دست اقدام کرد.

استراتفور این راهبرد جایگزین را درحالی ارائه می دهد که در جایی دیگر از گزارش خود آورده است به نظر می رسد که ترکیب فعلی قدرت در عربستان آن را بسیار آسیب پذیر و مسئله دار کرده است زیرا سران عمده سعودی از جمله شخص ملک عبدالله پادشاه این کشور سالخورده اند و مرگ پی در پی آنان اصلا دور از انتظار نیست.

این موسسه آمریکایی می افزاید: اما در بعد خارجی بزرگ ترین خطری که عربستان سعودی را تهدید می کند افزایش قدرت و نفوذ ایران و هم پیمانان شیعه اش (عراق، لبنان و بحرین) است و تهدید بعدی موج اعتراضات روی آورده به مرزهای عربستان است که نظام های استبدادی را وادار به گشودن عرصه در برابر دموکراسی خواهی کرده است.

از سوی دیگر وضعیت حقوق بشر عربستان سعودی به عنوان مثال در مواردی مانند زندانیان سیاسی و حقوق ابتدایی زنان همچنان آشفته است امری که خود تهدیدی جدی برای حاکمیت خاندان سعودی در صورت بروز پتانسیل های خشم مردمی به شمار می رود.

از این گذشته با وجود اینکه نظام پادشاهی عربستان سعودی بسیار ثروتمند است میانگین بیکاری در این کشور در سال ۲۰۰۹ به ۵/۱۰ درصد رسید. براساس گزارش های متعدد عربستان ۱۸ میلیون نفر جمعیت دارد ما در مقایسه با سایر کشورهای نفت خیز عرب حوزه خلیج فارس هزینه های ناچیزی را صرف ارائه خدمات اجتماعی به شهروندان می کند.

● اقدام های عاجل سران سعودی

با افزایش نگرانی ها درباره احتمال سرایت ناآرامی های دومینووار سایر کشورهای عربی به عربستان سعودی، سران این کشور به اقدامات عاجل و در عین حال دیرهنگامی برای مهار بحران آینده حاکمیت روی آورده اند.

چهارشنبه هفته گذشته خبر بازگشت ملک عبدا.. پادشاه عربستان از سفر درمانی خود در نیویورک با یک خبر پرحاشیه دیگر همراه بود. اعطای ده ها میلیارد دلار کمک های مالی برای هزینه کرده در مناطق محروم و تاسیسات زیربنایی عربستان، آزادی تعدادی از زندانیان سیاسی، اعطای وام مسکن به متقاضیان، افزایش میزان دستمزدها و افزایش ردیف های استخدامی در ادارات دولتی.

رسانه های عربستانی نوشتند که این امتیازات که شامل یک بسته ۳۷ میلیارد دلاری و اخیرا نیز یک بودجه ۱۱ میلیارد دلاری است شامل شیعیان و مناطق شیعه نشین نیز می شود.

● تصمیم ملک عبدالله برای خرید فیس بوک

در حالی که صدها تن از جوانان عربستان سعودی در فیس بوک ثبت نام کرده و آمادگی خود را برای برگزاری روز خشم عربستان در ۲۲ اسفند موسوم به «یوم الحنین» اعلام کرده اند، پایگاه خبری داون وایرز آمریکا اعلام کرده است که پادشاه سعودی از مارک زورکربرگ موسس فیس بوک خواسته است این شبکه اجتماعی را به قیمت ۱۵۰ میلیارد دلار به وی بفروشد.

تاکنون این پایگاه آمریکایی خبری از پاسخ موسس فیس بوک به درخواست پادشاه عربستان نداده اما نوشته است این پیشنهاد پس از آن مطرح می شود که پادشاه عربستان از نقش آفرینی این شبکه اجتماعی در انقلاب های عربی به شدت نگران و هراسان شده است.

● نگرانی شدید رژیم صهیونیستی و غرب از تحولات عربستان

پس از آنکه روزنامه گاردین چاپ انگلستان در گزارشی نوشت پول های اعطایی پادشاه عربستان نخواهد توانست دردی را در مقابل سونامی اعتراضات مردمی دوا کند یک روزنامه دانمارکی تصریح کرد: اوضاع ناآرام کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی غرب را به شدت بیمناک کرده است. روزنامه یلاندس بوستن دانمارک نوشته است: «افزایش قیمت نفت پیام خوبی برای غرب ندارد و به این معنا است که جهان به گروگان گرفته شده و نگران قطع آن است.» این روزنامه اضافه می کند: سردرگمی و اضطراب و نگرانی چشم جهانیان را به عربستان دوخته است و هیچ کس دور از انتظار نمی داند که ناآرامی ها از لیبی و بحرین به بزرگ ترین تولید کننده نفت جهان (عربستان) کشیده نشود.

از دیگر سو و در حالی که منابع غربی از سرنوشت شاهرگ حیاتی انرژی غرب که در مناطق شرقی شیعه نشین عربستان واقع شده است به شدت نگران هستند برخی مقامات صهیونیست هم نتوانستند نگرانی خود را از این موضوع پنهان کنند. افرایم هالوی رئیس اسبق سازمان جاسوسی اسرائیل(موساد) در گفت و گویی با رادیو رژیم صهیونیستی اذعان کرده است: «کشورهای صنعتی و غربی نمی توانند دست روی دست بگذارند و فکری به حال توقف احتمالی صادرات نفت عربستان در صورت سرایت موج ناآرامی ها به این کشور نکنند.»

عربستان پس از قطع قسمت عمده صادرات نفت لیبی بدون هماهنگی با سایر اعضای اوپک وارد عمل شد تا کسری پیش آمده را جبران کند، اما در صورت تسری اعتراض ها به این کشور گزینه ای برای پر کردن کاهش صدور نفت عربستان وجود ندارد.

منبع: خبرگزاری - ایرنا - تاریخ شمسی نشر ۰۹/۱۲/۱۳۸۹