مقابله باتاثیرات رکود اقتصاد جهانی

تحلیلی بر دیدگاه اقتصادی مقام معظم رهبری درباره ضرورت انضباط مالی و صرفه جویی

برنامه‌ریزی برای رکود مقابله با اقتصاد جهانی به این معناست که چگونه نظام اقتصادی و تجاری شرکت‌های بزرگ را برنامه‌ریزی کنیم تا در جریان رکود اقتصادی جهانی کمترین آسیب را متحمل شوند اما برخی با توجه به اینکه هم اکنون مشکل جهان رکود اقتصادی ایالات متحده است و نه رکود اقتصادی جهان، این سوال را مطرح می‌کنند “آیا اثر سیاست‌های اقتصادی آمریکا بر دامنه اقتصاد جهانی انتقال می‌یابد و آیا زمانی که ایالات متحده دچار رکود و بحران است دیگر کشورها نیز از این بحران در امان و مصون نخواهند ماند؟”

پاسخ به این سوال به عملکرد کشورهای در حال توسعه در جهان بستگی دارد. اگر نقش اقتصادی این کشورها در جهان بیشتر شود و بر عملکرد اقتصادی آمریکا سایه بیندازد شاید بتوان از رکود اقتصاد جهان در اثر بحران اقتصادی آمریکا جلوگیری کرد. این در شرایطی است که اقتصاد کشورهای در حال توسعه تا حد زیادی مستقل از اقتصاد آمریکا باشد نه اینکه در جنبه‌های مختلف اقتصادی، صنعتی و تجاری به بزرگترین قدرت اقتصادی جهان وابسته باشند.

حال گروهی مخالف نظریه فوق بوده و بر این باورند که تاثیرات اقتصادی کشور آمریکا ارتباطی مستقیم با اقتصاد سایر کشورهای جهان و از جمله کشورهای در حال توسعه دارد و این کشورها قادر به عبور از رکود جهانی و ساختار کلی موجود در اقتصاد حاکم بر جهان نیستند.

راهکار دیگری که نظریه تکمیلی می‌باشد بر این باور است که از اثرگذاری ساختار اقتصاد آمریکا بر کشورهای در حال توسعه نمی‌توان چشم پوشید و این موضوع به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیراتی بر معادلات اقتصادی کشورهای دیگر می‌گذارد ولی می‌توان با نگاهی مدیریتی به کمرنگ کردن اثرات رکود جهانی اقدام کرد. یعنی استفاده از برنامه‌ریزی اقتصادی و راهکارهای اجرایی و عملی تا در جریان رکود اقتصادی جهانی کمترین آسیب را متحمل شویم.

دیدگاه فوق که به نظر، نظریه‌ای منطقی و کاربردی می‌باشد به صورت آگاهانه و منطقی و دقت نظر کافی از سوی مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اخیر ایشان در جمع مردم شیراز مطرح شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به بحران اقتصادی بی‌سابقه در ۶۰ سال اخیر که از آمریکا شروع و به اروپا و دیگر مناطق سرایت کرده است، افزودند: “این بحران باعث شده که سازمان ملل نیز در جهان بحران غذایی اعلام کند اما رادیوهای بیگانه با تمرکز بر ایران به گونه‌ای تبلیغ می‌کنند که گرانی در ایران، به خاطر بی‌توجهی مسئولان و دیگر بخشهاست در حالی که مسئولان کاملا به این موضوع توجه دارند.”

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به تهدیدهای مکرر دو سال اخیر استکبار مبنی بر تحریم و محاصره اقتصادی ملت ایران خاطرنشان کردند: “ملت ایران از اوایل انقلاب در محاصره و تحریم دشمنان بوده اما با تکیه بر استعدادهای درونی خود، این تهدید را به فرصت پیشرفت و استقلال و خودباوری تبدیل کرده است. بنابراین این ملت بزرگ را از محاصره اقتصادی نترسانید.”

با توجه به اشارات فوق بحران اقتصادی بی‌سابقه موجود در عرصه جهانی و اثرات سیاست‌های اقتصادی آمریکا بر دامنه اقتصاد جهانی این اثرات دامنگیر جامعه ما نیز شده است ولی با نگاهی مدیریتی، تاکیدی بر آگاهی و توجه مسئولان برای هدایت و عبور از این بحران وجود دارد. رهبر انقلاب اسلامی، حساسیت دشمن به مسائل اقتصادی ایران را خاطرنشان کردند و افزودند: سال گذشته نیز دشمن درصدد ایجاد اختلال در اقتصاد کشور و بزرگنمایی مشکلات بود که راه اساسی مقابله با مشکلات اقتصادی موجود، انضباط مالی، صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف است. راهکار ارائه شده فوق منطبق بر نظریه کاملی است که کشور جمهوری اسلامی را که کشوری در حال توسعه است، در جریان رکود اقتصادی جهانی متحمل کمترین آسیب می‌کند و علاوه بر آن دیدگاه دینی و منطبق با الگوهای عملی اسلام است.

از نگاه دیگر می‌توان به سخنان رئیس جمهور دکتر احمدی‌نژاد در جمع اساتید نمونه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اشاره کرد. ایشان با اشاره به رکود اقتصادی آمریکا گفتند: رکود اقتصادی آمریکا آغازی بر پایان مناسبات جهانی است، امروز نیازمند نظریه جدید بر باب مسائل اقتصادی هستیم و تدوین این نظریه بر عهده دانشگاهیان است. طبق اعلام سازمان‌های اقتصادی و نشانه‌های آماری اقتصاد کشورهای در حال توسعه وارد دوره رکود شده است. نابسامانی وضع اقتصاد ایالات متحده، که بزرگترین شریک تجاری کانادا و کشورهای اروپایی است سقوط صادرات تولید و خدمات کشورهای در حال توسعه و کسری در تراز پرداخت‌های میان کشورها می باشد، همچنین رشد قیمت مواد غذایی، قیمت بالای نفت و کاهش ارزش دلار عوامل اصلی رکود عمومی در بازارهای جهانی را تشکیل می‌دهند.

با توجه به بالا رفتن قیمت مواد خوراکی در دنیا و نیز قیمت روبه رشد نفت در بازارهای جهانی، قیمت خواروبار و سوخت بالا خواهد رفت. دلیل ذکر شده برای افزایش بهای مواد خوراکی زیربنایی- نظیر غلات- استفاده گسترده از آنها برای تولید سوخت‌های غیرفسیلی- نظیر اتانول- است. دلیل افزایش بهای نفت را رشد اقتصادی چین و هندوستان و بالا رفتن شدید مصرف آن توسط این دو کشور عنوان کرده‌اند.

حال با عنایت به مسائل مطروحه فوق با نگاهی علمی و عملی برای رهایی از این جریان عمومی و رکود اقتصادی جهان باید با سیاستگذاری‌های کلان که مضمونی از انضباط مالی است و همچنین صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف جامعه ایران که در مسیر توسعه و رشد حرکت می‌کند را از امواج سهمگین بی‌انضباطی اقتصادی جهان و همچنین رکود عمومی حاکم بر اقتصاد جهانی مصون داریم.

مهدیار بالا‌ر