یک سیلی نقد برای اسرائیل

نه تنها اسرائیل که هیچ یک از کشورهای نقض کننده حقوق بشر در سطح این کره خاکی فکر نمی کردند نهاد نوپایی که اینک درحاشیه سازمان ملل متحد جا خوش کرده است روزی بتواند چنین قدرتی داشته باشد

نه تنها اسرائیل که هیچ یک از کشورهای نقض کننده حقوق بشر در سطح این کره خاکی فکر نمی کردند نهاد نوپایی که اینک درحاشیه سازمان ملل متحد جا خوش کرده است روزی بتواند چنین قدرتی داشته باشد. تصویب گزارش ریچارد گلدستون در شورای حقوق بشر سازمان ملل سیلی نقدی بود بر گونه های پرتبختر اسرائیل که می پنداشت این بار نیز مانند گذشته حامیان بین المللی اش مانع آن خواهند شد که این رژیم به خاطر جنایاتی که در سال گذشته در غزه مرتکب شد، محکوم شود.

تنها سه سال پیش بود که شورای حقوق بشر سازمان ملل به جای کمیسیون حقوق بشر این سازمان کار خود را آغاز کرد؛ کمیسیونی که بیشتر به بازیچه یی در دست قدرتمندان جهانی شباهت داشت و در برابر نقض گسترده حقوق بشر در این سو و آن سوی جهان کاری از پیش نمی برد. در سال ۲۰۰۵ و در دوره ریاست کوفی عنان بر سازمان ملل بود که تصمیم گرفته شد برای حقوق بشر پرونده یی جداگانه و نهادی مجزا در کنار سازمان ملل تعبیه شود. این تلاش ها سرانجام به تشکیل شورایی منجر شد که از بین تمام اعضای مجمع عمومی با یک حد نصاب منطقه یی عضوگیری می کرد و تعداد اعضای آن از ۲۵ نفر در کمیسیون حقوق بشر به ۴۷ نفر در این شورا تغییر یافت.

همان زمان بسیاری از طرفداران حقوق بشر تولد این نهاد جدید را به فال نیک گرفتند و به حاکمان تمامیت خواه جهان هشدار دادند که ممکن است روزی دامن آنها را بگیرد. کشورهایی نظیر امریکا و اسرائیل ابتدا از عضویت در این شورا سر باز زدند اما در نهایت با پیوستن اکثریت اعضای مجمع عمومی آن دو نیز ناچار به عضویت در این شورا شدند. به این ترتیب رفته رفته نهادی جان گرفت که امروز می توان به قدرت آن بیشتر ایمان پیدا کرد و امیدوار بود که شاید این شورا بتواند به قول برخی از تحلیلگران در آینده به نهادی هم سنگ شورای امنیت نیز تبدیل شود. تا پیش از آنکه گزارش گلدستون در هفته گذشته در این شورا تصویب شود ماجراهای بسیاری در فلسطین گذشت. خلاصه وار اینکه اسرائیل و امریکا با حیله گری تمام دولت خودگردان را جلو فرستادند تا درخواست تعویق بررسی گزارش مربوط به جنگ غزه را مطرح کند. نماینده این دولت با دفتر محمود عباس تماس گرفت و با تایید ناآگاهانه و سهل انگارانه او درخواست تعویق کرد. این عمل پیراهن عثمانی شد برای دولت خودگردان که همه مخالفان و حتی موافقانش را به انتقادهای تند و برپایی تظاهرات کشاند.

گذشته از آن بسیاری دیگر از شخصیت های فلسطینی و عربی و نهادهایی چون اتحادیه عرب با محکوم کردن اقدام محمود عباس خواستار تشکیل یک اجلاس فوری برای بررسی این گزارش شدند. توفانی که به راه افتاده بود می رفت تا به جای اسرائیل که از طرح چنین گزارشی طفره می رفت و آن را امتیاز دادن به «تروریست ها» می دانست مشروعیت دولت خودگردان را به باد داده و این «دولت بر آب و رویا» را سرنگون کند. در نهایت محمود عباس با گردنی کج آمد و به خاطر سهل انگاری خود و همکارانش عذرخواهی کرد و قول داد که جبران می کند و کرد.

جالب اینکه در رای گیری نهایی تنها شش کشور از ۴۷ عضو به گزارش گلدستون رای منفی دادند که دوتای آن امریکا و اسرائیل بودند و ۲۵ عضو نیز به آن رای مثبت دادند. بررسی این رای گیری نکات جالبی را نشان می دهد به طوری که روسیه و چین به این گزارش رای مثبت دادند و انگلستان و فرانسه رای ممتنع. این رای گیری چنان اسرائیل را آشفته کرد که وزیر خارجه اش از رفتن به چین سرباز زد و رسانه ها در تل آویو آژیر خطر را برای یک جنگ سیاسی در سطح جهان به صدا درآوردند. اتفاقی که افتاده بود به خصوص عدم همراهی کشورهایی نظیر فرانسه و انگلستان یا رای مثبت دادن کشورهایی چون چین و روسیه برای اسرائیل و امریکا تقریباً غیرقابل باور بود. گرچه آنها می دانستند چنین گزارشی تصویب خواهد شد اما گمان می بردند تنها برخی کشورهای غیرمتعهد که اتفاقاً تعدادشان در این شورا بیشتر است به این گزارش رای مثبت می دهند. اما واقعیت حکایت از چیز دیگری داشت.

اینکه اسرائیل به روشنی دریافت در سطح جهانی روز به روز در حال از دست دادن حامیان خود است و این چیزی نبود به جز تاثیر انکار ناپذیر قدرت افکار عمومی مردم در سراسر جهان و فشاری که بر حاکمان خود وارد می کردند. (یک نمونه از این فشارها را می توان در فاصله گرفتن ترکیه از اسرائیل دید که روز به روز این فاصله بیشتر و بیشتر می شود.) حمله اسرائیل به غزه که زمستان سال گذشته به بهانه برخی موشک پرانی های فلسطینی ها انجام شد و بیش از ۱۴۰۰ فلسطینی را شهید کرد یکی از سبعانه ترین حملات نظامی در قرن اخیر بود که کمتر کسی آن را محکوم نکرد. بمباران مناطق مسکونی و حتی مدارس سازمان ملل، گلوله باران شبانه روزی مناطق بسته در کنار آن محاصره اقتصادی بی رحمانه و حتی استفاده از سلاح های غیرمجاز نظیر بمب های فسفری تنها بخشی از جنایات اسرائیل در ظرف ۲۲ روز جنگ غزه بود. اینک نگرانی کوتاه مدت اسرائیل بازتاب این گزارش و مراحل اجرایی و عملی آن است اما نگرانی عمیق تر و دورتر این است که احساس می کند فضای نفس کشیدن بر این رژیم نه تنها در منطقه که در کل جهان دارد تنگ و تنگ تر می شود. از این روست که بنیامین نتانیاهو به قول خودش می گوید جنگی دیپلماتیک و درازمدت را برای خنثی کردن این گزارش و پیامدهای آن باید به راه انداخت.

شورای نوپای حقوق بشر سازمان ملل هنوز قدرت آن را ندارد که بتواند به طور مستقیم مسوولان اسرائیلی را به جرم ارتکاب جنایات جنگی به محاکمه بکشاند اما می تواند از شورای امنیت بخواهد در این زمینه اقدام کند. تصویب گزارش گلدستون پیروزی بزرگی برای فلسطینی ها (اعم از حماس و دولت خودگردان) بود و در همان حال سیلی نقدی را نثار اسرائیل و به ویژه دولت افراطی بنیامین نتانیاهو کرد. از هم اکنون این شبح چون سایه یی مقامات اسرائیلی را در خواب و بیداری تعقیب می کند که مبادا به جرم ارتکاب جنایات جنگی در جایی یا کشوری بازداشت شوند و این ترس کمی نیست؛ ترسی که اگر پیشتر می داشتند شاید دست به چنان جنایاتی نمی زدند. اینها همه نشان می دهد که جهان امروز چقدر نیازمند آن است تا در کنار نهادهای سیاسی و اقتصادی قدرتمند یک نهاد حقوق بشری قدرتمند نیز داشته باشد تا بتواند از ستم های بی شماری که به بهانه های مختلف بر بشریت اعم از هر نژاد و مذهبی می رود دست کم پیشگیری کند.

محمدعلی عسگری