چهره های مبتلا به اسکیزوفرنیا و افسردگی

پشت دوربین سینما, لا به لای صفحات کتاب یا در میان نت های موسیقی, آنها را آن طور که دوست داریم تصور می کنیم مهربان, خندان آثار شان را می بینیم اما کافی است ذره بینی برداریم و اخبار زندگی شان را با دقت بیشتری بخوانیم تا این تصویر ذهنی دگرگون شود

پشت دوربین سینما، لا‌به‌لای صفحات کتاب یا در میان نت‌های موسیقی، آنها را آن‌طور که دوست داریم تصور می‌کنیم؛ مهربان، آرام، خندان و متفکر! آثار‌شان را می‌بینیم؛ می‌شنویم و می‌خوانیم و در ذهن‌مان هر طور که دوست داریم آنها را می‌سازیم، اما کافی است ذره‌بینی برداریم و اخبار زندگی‌شان را با دقت بیشتری بخوانیم تا این تصویر ذهنی دگرگون شود. کافی است کمی بیشتر از ریز و درشت زندگی‌شان باخبر شویم تا بدانیم که در میان چهره‌های سرشناس هم کم نیستند کسانی که با بیماری‌های مختلف روانی دست و پنجه نرم می‌کنند و انگار باید بپذیریم که ستاره‌ها هم مثل خودمان در برابر بیماری‌های جسمی و روانی آسیب‌پذیرند.

جان نش

اگر از طرفداران جدی صنعت سینما نباشید هم احتمال دارد که در تلویزیون بارها فیلم «ذهن زیبا» را دیده باشید. این فیلم داستان زندگی فیزیک‌دانی را روایت می‌کند که با وجود آفریدن افتخارات بسیار علمی، با بیماری «اسکیزوفرنیا» دست و پنجه نرم می‌کرده است. این برنده جایزه که یکی از مبتلایان پارانویا و اسکیزوفرنیا بوده است، در حضور جمع بزرگی از اندیشمندان با شهامت موضوع بیماری‌اش را مطرح کرده است و یکی از اولین گام‌ها را برای انگ‌زدایی از بیماری‌های روانی برداشته است.

اسکیزوفرن‌ها:

۱. نمی‌توانند افکارشان را مرتب کنند.

۲. حرکات تکراری و غیرارادی ابراز می‌کنند.

۳. افراد و چیزهایی را می‌بینند که وجود ندارند.

۴. توهم توطئه یا هذیان‌های دیگر را تجربه می‌کنند.

۵. بیماری خود را انکار می‌کنند.

حدود یک درصد جمعیت جهان به بیماری اسکیزوفرنیا دچار هستند و اغلب مبتلایان در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی نشانه‌های این بیماری را بروز می‌دهند. آمار‌هایی که دو سال پیش اعلام شده‌اند، شیوع اختلالات اعصاب و روان در کشورمان را ۲۳.۶ درصد عنوان کرده‌اند که حدود ۴ درصد این بیماران، روان‌پریش مبتلا به افسردگی و اضطراب هستند.

جانی دپ

چه کسی باور می‌کند که بازیگر ماجراجوی دزدان دریایی کارائیب، در زندگی شخصی‌اش یک اجتماع گریز باشد؟ اما حتی اگر باور کردن این موضوع دشوار باشد، متخصصان تشخیص داده‌اند که جانی دپ به اختلال روانی اضطراب اجتماعی مبتلاست درحالی‌که هواداران او تصور می‌کنند بازیگری که میلیون‌ها نفر در جهان فیلم‌هایش را تماشا می‌کنند، نمی‌تواند ترسی از دیده شدن و حضور در مقابل دیگران داشته باشد، اما جانی دپ می‌گوید حتی حضور در شو‌های تلویزیونی و هراس قرار گرفتن در میان جمع انبوهی از بیننده‌ها هم او را دچار اضطراب می‌کند.

اجتماع گریز‌ها:

۱. اگر با افراد جدید روبه‌رو شوند مضطرب می‌شوند.

۲. اگر در مرکز توجه قرار بگیرند نشانه‌هایی مثل تعریف و لرزش را بروز می‌دهند.

۳. دیده شدن حین انجام یک کار، ادامه دادن آن را برای‌شان سخت می‌کند.

۴. از اینکه در جمع صحبت کنند وحشت دارند.

۵. وقتی از آنها انتقاد شود علائم اضطرابی بروز می‌دهند.

۶. از اینکه در مهمانی شلوغ یا جمع‌های دیگر اجتماعی حاضر شوند ابا دارند.

آمارها نشان می‌دهد درایالات‌متحده حدود ۱۵ میلیون نفر به اختلال اضطـراب اجتماعی مبتــلا هستند و ۳۶ درصد آنان تا گذشت ۱۰ سال یا بیشتر از ابتلا به این اختلال، سراغ درمان نمی‌روند. حداقل ۴۵۰ میلیون نفر در جهان با اختلالات روانی دست به گریبان هستند و این اختلال زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌کند.

مل گیبسون

مل گیبسون سال‌ها قبل از اینکه برای دریافت جایزه اسکار آماده شود، درحال جنگیدن با بیماری روانی «دو قطبی» بوده است. او در یکی از مصاحبه‌هایش گفته بود روزهایی که حالم خوب است، انگار در اوجم و روزهایی که بدحالم، انگار در قعر یک چاه زندگی می‌کنم. او که به ابتلا به اختلال افسردگی- شیدایی اعتراف کرده است نگذاشته اختلال روانی‌اش به سدی در برابر رشد او تبدیل شود.

دوقطبی‌ها:

۱. دوره‌هایی از افسردگی، غم، افزایش انرژی فعالیت و بی قراری را تجربه می‌کنند.

۲. گاهی پرخواب و افسرده و گاهی بی‌خواب و به شدت فعالند.

۳. گاهی احساس پوچی می‌کنند و گاهی اعتماد به نفس کاذب دارند.

۴. گاهی به هر فعالیتی بی‌میلند و گاهی میل زیادی به رفتارهای پرخطر دارند.

۵. گاهی غرق در احساس گناهند و گاهی پرخاشگر و تحریک‌پذیرند.

خطر پیشرفت اختلال خلقی قبل از ۲۰ سالگی در فرزندان پدران ۵۰ ساله و مسن‌تر ۵/۲ برابر بیشتر از فرزندان پدرانی است که بین ۲۰ تا ۲۴ سالگی صاحب فرزند می‌شوند.

جیم کری

تصور می‌کنید اطرافیان ستاره شوخ‌طبعی مثل جیم کری به‌دلیل حرف‌ها و شیرین‌کاری‌هایش مدام خنده بر لب دارند؟ بررسی‌های روانشناسان نشان می‌دهد که در اشتباهید. جیم کری به ظاهر خندان، سال‌هاست که به بیماری افسردگی مبتلاست. او تنها دوره‌هایی از غم را تجربه نمی‌کند بلکه افسردگی به عنوان یک بیماری جدی و نیازمند درمان مدت‌هاست که بر زندگی او سایه انداخته است. گرچه او در آغاز تصور می‌کرد که به تنهایی از پس مهار بیماری‌اش برمی‌آید، اما این روزها دریافته که چاره‌ای جز پناه بردن به داروهای پزشکی ندارد.

افسرده‌ها:

۱. از فعالیت‌های‌شان لذتی نمی‌برند.

۲. مدام با احساس گناه دست به گریبانند.

۳. فکر خودکشی گاه و بی‌گاه به ذهن‌شان می‌آید.

۴. با مشکلات خواب روبه‌رو می‌شوند و اشتهای‌شان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.

۵. غم و خستگی همیشه با آنها همراه است.

احتمال عود افسردگی تنها در ۳۳ درصد پسران درمان شده وجود دارد. متخصصان معتقدند از هر ۱۰نفری که اقدام به خودکشی می‌کنند، ۸ نفر قبل از خودکشی درباره آن صحبت کرده‌اند و آمار ۸۰ درصدی نشان می‌دهد که باید این حرف‌ها را جدی گرفت.

شهرت روان را بیمار می‌کند؟

سبب‌شناسی بیماری‌های روانی معمولا چند عاملی است و در ایجاد یک بیماری مانند بیماری‌های جسمی، معمولا مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم می‌دهند که نقش هر کدام از این عوامل ممکن است متفاوت باشد. به عبارت دیگر در بروز بیماری‌های روانی نه‌تنها عوامل محیطی و تجربه‌های دوران زندگی، بلکه عوامل ارثی هم نقشی اساسی بازی می‌کنند.

براساس موضوع مطرح شده، نمی‌توان گفت که چهره شدن، دلیل بروز اختلالات روانی است، چراکه اگر فرد زمینه ارثی نداشته باشد، شهرت به تنهایی به بیمار شدن او منجر نمی‌شود به‌ویژه در اختلالاتی مانند دوقطبی و اسکیزوفرنیا، مسائل ژنتیکی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.

گرچه شهرت به تنهایی دلیل بیمار شدن این افراد نیست، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که مبتلایان به برخی اختلالات روانی، استعدادهای خاصی دارند که آنها را به سمت یک حرفه سوق می‌دهد. برای مثال کسانی که دچار اختلال دوقطبی هستند، توانایی بیشتری برای ورود به دنیای هنر و ادبیات دارند. مثلا بالزاک، نویسنده نامدار فرانسوی که به اختلال دوقطبی دچار بوده، همزمان از بیماری وسواس هم رنج می‌برده است. او بیشتر شاهکارهایش را در دوره‌های «سرخوشی» بیماری‌اش خلق کرده است. یکی از ویژگی‌های مبتلایان به اختلال دوقطبی در دوره سرخوشی، پرحرف شدن و حاشیه‌پردازی است. به همین دلیل است که وقتی بالزاک در نوشته‌هایش کوچه‌های پاریس را شرح می‌دهد، مخاطب خود را در حال قدم زدن در آن فضا تجسم می‌کند درحالی‌که گفتن چنین جزئیاتی خدمت خاصی به شرح داستان اصلی نکرده اما بالزاک به اقتضای حالات روانی خاصش آن جزئیات را شرح داده است.

چهره شدن باعث ابتلا به بیماری روانی نمی‌شود اما اگر شهرت موجب غفلت از بیماری شود، احتمال شدت گرفتن مشکلات فرد وجود خواهد داشت. برای مثال بسیاری از چهره‌ها سبک زندگی نامتعارفی را انتخاب می‌کنند؛ در ساعات نامتعارف کار می‌کنند و در طول روز می‌خوابند یا اینکه (از قرن نوزدهم به بعد معمولا) به سوء‌مصرف مواد و رفتارهای پرخطر دیگر روی می‌آورند که احتمال بیمار شدن‌شان را بیشتر می‌کند. گذشته از این، گرچه اغلب بیماران حاضر به پذیرش بیماری خود نیستند، اما در کشورهای دیگر بصیرت اطرافیان نسبت به این موضوع، آنها را به سمت درمان هدایت می‌کند، درحالی‌که در کشور ما انگ بودن بیماری‌های روانی و شناخت ناکافی افراد از این موضوع، درمان را به تعویق می‌اندازد و باعث عود بیماری می‌شود.