روابط انسانی در مدرسه

با توجه به آن که مدرسه یک نهاد اجتماعی محسوب می شود و از ارزش های فرهنگی جامعه ای که در آن فعالیت می کنند, تاثیر می پذیرد, موضوع روابط انسانی مدیر مدرسه در قالب روابط اجتماعی و فرهنگی اهمیت بیشتری می یابد

در زمینه مناسبات انسانی، از برقراری روابط افراد با هم صحبت می‌شود. شاید بتوان گفت که برقراری روابط انسانی مطلوب میان افراد، یکی از مهم‌ترین عواملی است که آنان را برای حصول به اهداف و مقاصدشان یاری می‌دهد. بر این اساس، همه انسانها برای رسیدن به مقاصدشان به داشتن توانایی برقراری ارتباط با سایر انسان‌ها نیاز دارند که این توانایی را در مدیریت، اصطلاحا مدیریت روابط انسانی می‌نامند.

با توجه به آن که مدرسه یک نهاد اجتماعی محسوب می‌شود و از ارزش‌های فرهنگی جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند، تاثیر می‌پذیرد، موضوع روابط انسانی مدیر مدرسه در قالب روابط اجتماعی و فرهنگی اهمیت بیشتری می‌یابد.

توجه به کارکنان، بزرگترین و مهم‌ترین پدیده‌ای است که در دهه اخیر، رشد فراوانی داشته است. این جنبش نیز مانند شماری دیگر از جنبش‌های کارآمد مدیریت، سودمندی و کاربرد زیادی دارد و در تمام کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان، به آن به طور جدی توجه می‌شود و چنین رویکردی، مبانی و اصول کار با کارکنان را دچار تحولی شگرف ساخته است.

اندیشه‌های نو، دگرگونی‌های ریشه‌ای که در قلمرو مدیریت منابع انسانی پدید آورده، بی‌آنکه با مقاومتی روبه‌رو شود،‌به آرامی و آسانی پذیرفته شده و راه را برای بهره‌گیری بالاتر از توان تخصصی کارکنان هموار ساخته است. اگر مدیر آموزشگاه یا هر سازمانی، نتواند رابطه‌ای میان خود و طرف مقابل ایجاد کند، هیچ اطلاعاتی بدست نمی‌آورد. ارتباطات انسانی، کلید موفقیت یا بهتر بگوییم حلال بخش اعظمی از مشکلات روابط انسانی است.

● تعریف روابط انسانی‌

فالت، که یک فیلسوف اجتماعی است، روابط انسانی در مدیریت را اینگونه تعریف کرده است: روابط انسانی عبارت است از توان برقراری ارتباط انسانی با معلمان، دانش‌آموزان، اولیای دانش‌آموزان، مسئولان و... از طریق پذیرفتن وجود، شخصیت و ویژگی‌های افراد و همه تفاوت‌هایی که احتمالا با شخص مدیر دارند.

● روابط انسانی و اهمیت آن برای مدیران‌

روابط انسانی از رابطه یا روابط مثبت و هدفداری که میان دو یا چند انسان وجود دارد،‌صحبت می‌کند. روابط انسانی مظهر وجود و ارزش انسانها است و پدیده رفتاری اجتماعی گروه‌های انسانی است که شکل و نوع آن به عنوان وجه تمایز انسان و حیوانات به شمار می‌رود. در این مفهوم، روابط انسانی عامل سازنده، تشویق کننده و امید بخش است.‌

هر انسانی ناچار است در محیط زندگی خود به برقراری روابط متنوع دست بزند. هر کس در محیط خانواده، ‌مدرسه، کار،‌ تفریح، عبادت و... به برقراری روابط با دیگران نیاز دارد. از میان همه عوامل شادی و سعادت‌آفرین، شاید بدون گزافه‌گویی، برقراری روابط انسانی مطلوب، عمده‌ترین عامل خوشبختی و موفقیت هر کس در زندگی است.

رابطه شوهر با زن و فرزندان خود، رابطه با مشتریان، رابطه راننده با مسافران، رابطه معلم با شاگردان، رابطه فرد با دوستان، رابطه کارمند با ارباب رجوع و رابطه مدیر با همکاران یا زیردستان خود در میزان موفقیت آنان امر سرنوشت سازی است. همه انسان‌ها به داشتن توانایی برقراری ارتباط با سایر انسانها نیاز دارند که این توانایی را اصطلاحا، ‌مدیریت برقراری روابط انسانی می‌نامند.

اهمیت و حساسیت ایجاد روابط انسانی، آن را به عنوان یک دانش مطرح می‌سازد اما در واقع علاوه بر اطلاق دانش و روابط انسانی باید به عنوان یک هنر و مهارت نگریست. ایجاد روابط انسانی به ظرافتها و شیوه‌های خاصی نیاز دارد که علاوه بر دانش ،‌هنر، مهارتهای ویژه‌ای در شرایط زمانی و مکانی خاص می‌طلبد.

با آن که نیاز به مدیریت روابط انسانی در همه برخوردهای انسانی مشهود است، اما نیاز به آن در سازمان‌های اداری، آن‌گونه که باید درک نشده است. روابط انسانی آنقدر اهمیت دارد که بسیاری از صاحب‌نظران علم مدیریت، مدیریت را علم، هنر و یا فن برقراری روابط با انسان‌های داخل سازمان تعریف می‌کنند.‌

در یکی - دو دهه اخیر، اصطلاح روابط انسانی، برخی اندیشمندان علم مدیریت را با مفهوم دیگری با عنوان <رفتار سازمانی> مترادف دانسته‌اند. اما حقیقت این است که رفتار سازمانی به مطالعه رفتار در حالت واقعی آن و به همان صورت که در سازمان رخ می‌دهد، می‌پردازند و دلایل به وجود آورنده آن را توضیح می‌دهد. رفتار سازمانی، در حد یک علم، از قضاوت‌های ارزشی می‌پرهیزد، ولی روابط انسانی چیزی برتر و بیشتر از رفتار سازمانی است. روابط انسانی از یک بار ارزشی و انسانی برخوردار است و درباره درستی یا نادرستی رفتارها و روابط، به ارزشیابی و انتقاد می‌پردازد.‌

روابط انسانی مفهوم وسیعی دارد هر نوع رابطه‌ای میان افراد و در همه محیطها و موفقیت‌ها را در بر می‌گیرد.‌

ارتباطات رسمی، غیررسمی، تجارتی، اجتماعی، حکومتی، فرهنگی و آموزشی میان افراد و گروهها و جوامع، روابط انسانی نام دارد. اما رفتار سازمانی واژه بسیار محدود و باریکی است که به عنوان یک رشته علمی در پی درک، توضیح و پیش‌بینی رفتار در محیط سازمان‌های رسمی است.‌

● نظریه‌های مختلف در رابطه با روابط انسانی‌

در رابطه با روابط انسانی نظریه‌های مختلفی وجود دارد که به توضیح برخی از آنها می‌پردازیم.‌

دیویس می‌گوید: <تفاوت رفتار سازمانی و روابط انسانی مانند تفاوت آسیب‌شناس و پزشک است، آسیب‌شناس در پی درک و شناخت برخی بیماری‌های انسان است. ولی پزشک از این دانش برای نتیجه‌گیری بهتر و بهبود و بهسازی استفاده می‌کند.‌

دانش روابط انسانی را باید به کار گیرنده همه علوم رفتاری دانست که آن علوم را به طور عملی و در تعامل افراد با یکدیگر به کار می‌گیرد. این علم کاربردی، در راه رسیدن به اهداف خود از روان‌شناسی جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، علم سازمان و مدیریت، علم معانی و بیان، منطق و ارزش‌شناسی بهره ‌می‌گیرد.‌

ریس و برندت در کتاب روابط انسانی اثربخش گفته‌اند:‌

روابط انسانی، در مفهوم وسیع آن، همه انواع تعاملات میان مردم و تعارضات، کوشش‌های معاضدت‌آمیز و روابط گروه‌ها را در بر می‌گیرد. روابط انسانی با اعتقادات، نگرشها و رفتارهایی که سبب کشمکش‌های میان فردی می‌شود و با زندگی مشخص ما و همه موفقیت‌های کاری، ارتباط دارد.‌

از روابط انسانی تعاریف نسبتا زیادی شده است که نکته جالب و تقریبا مشترکی که فیفتر و شروود، دیویس، مهرآسا و پرهیزکار ارائه داده‌اند وجود دارد. مساله پذیرش فرد یعنی، پذیرش ارزش، اهمیت و حق زیستی او می‌باشد. در این تعاریف سعی شده است از طریق دادن آزادی عمل، شناسایی فرد به عنوان یک شخص با تمام تفاوتها و خصوصیات فردی، درک قابلیتها و شرکت دادن او در تصمیم‌گیری‌ها، برمیزان علاقه فردی افزوده گردد و از بی‌تفاوتی‌های احتمالی جلوگیری شود.‌

● روابط انسانی در یک سازمان آموزشی از نظر دکتر سید محمد میرکمالی‌

فرایند برقراری، حفظ و گسترش رابطه هدفدار پویا دوجانبه بین اعضای یک سیستم اجتماعی (مدرسه) است که با تامین نیازهای منطقی و اجتماعی و روانی فرد و گروه، سبب تفاهم، احساس رضایت و سودمندی متقابل و به وجود آوردن زمینه‌های انگیزش و رشد و تسهیل رسیدن به اهداف سازمان آموزشی می‌شود.‌

بنابه تعریف فوق بر مدیریت آموزشی فرض است که اگر در مدیر کار میان او و همکارانش رابطه دوجانبه زنده و با هدف سازندگی وجود ندارد، این رابطه را به وجود آورد و چنانچه تا حدودی این رابطه وجود دارد، آن را توسعه دهد. رابطه‌ای هدفدار پویا و دوجانبه، رابطه‌ای است که براساس نیازها و شرایط طرفین و سازمان از کیفیت و قوت لازم برخوردار باشد. در عین حال این رابطه باید برای دو طرف قابل استفاده و سودبخش باشد. رابطه انسانی میان دو فرد یا دو گروه، رابطه‌ای است که در آن دو طرف احساس کنند که نیازهای اجتماعی و روانی آنها تامین می‌شود.‌

هر مدیری باید در درجه نخست از خود بپرسد که آیا‌توان پذیرفتن دیگران را - آن‌چنان که هستند - دارد یا خیر؟ آیا برای دیگران حق زیستن و اظهار وجود قایل است؟ آیا می‌داند که هر انسانی یک موجود منحصر به فرد است و از تواناییها و استعدادهای متفاوتی برخوردار است و هیچ دو نفری صد درصد مانند یکدیگر نیستند؟ اگر مدیری نتواند معلمان، دانش‌آموزان و کارمندان خود را آن‌گونه که هستند، بپذیرد و خود و خواسته‌ها و خصوصیات شخصی خود را محور مقایسه و پذیرش آنان قرار دهد، هرگز نمی‌تواند با دیگران رابطه مستمر و سودمندی برقرار کند.‌

زندگی همه انسانها از یک فرایند کلی و از مراحل کوچک‌تر تشکیل می‌شود. به عنوان مثال، دوره کودکی یک مرحله از مراحل زندگی انسان است که در آن بازی و رشد جسمانی اهمیت زیادی دارد.‌

دوره نوجوانی و جوانی نیز مراحل دیگری از زندگی انسان است که ویژگی‌های خاص خود را دارد. در عین حال هر کودک، نوجوان و یا جوان، علاوه بر نیازهای مشترک هر مرحله زندگی خود، دارای ویژگی‌های خاص خود نیز هست که او را از دیگران جدا و متمایز می‌سازد. عامل اصلی این تفاوتها استعدادها یا نیروهای بالقوه ویژه هر فرد است.‌

هیچ مدیر آموزشی نمی‌تواند ادعا کند که مدیر آموزشی خوبی است، مگر آن که نیازهای مشترک مراحل مختلف زندگی انسان و مخصوصا مرحله مقطع تحصیلی تحت مدیریت خود و استعدادهای خاص افراد را بشناسد. از طرف دیگر وسایل، امکانات و لوازم تامین، شکل‌گیری و شکوفایی آنها را فراهم سازد.‌

یکی از صاحبنظران، وظیفه مدیر را فراهم ساختن و به وجود آوردن محیط کار سازمان یافته می‌داند.‌

در چنین محیطی، نیازهای همه انسانها شناسایی می‌شود و سرانجام به درجه تحقق و تامین می‌رسد. وی معتقد است، محیط باید از جوی آرامش‌بخش و نسبتا آزاد و قابل آزمایش و استفاده برخوردار باشد تا فرد بتواند بدون احساس موانع سخت و درهم شکننده به طور طبیعی رشد کند.‌

یک اجتماع سالم به شاعر نیاز دارد، به سرباز نیاز دارد، به بانکدار نیاز دارد، به ورزشکار و معدنچی نیاز دارد، یک اجتماع کاملا همگن که افراد آن واقعا شبیه به یکدیگر باشند، جامعه‌ای نفرت‌انگیز، بی‌ثبات، کم دوام و وحشتناک خواهد بود. بیایید به خاطر گونه گونیمان شکر گزار باشیم.‌

بزرگترین وظیفه مدیریت آموزشی، تشخیص این تفاوتها و احترام به آنها و زمینه‌سازی برای شکوفایی و رشد آنها است. رفتار و روابط انسانی در مدرسه همین تشخیص، احترام و زمینه‌سازیها است. سازمان عبارت است از مجموعه گروه‌های انسانی که اهداف مشترکی دارند.‌

با توجه به این که موضوع پژوهش روابط انسانی است در میان مهارت‌های سه‌گانه مدیریتی به توضیح مهارت انسانی می‌پردازیم این مهارت‌ها عبارتند از:

۱) مهارت فنی

۲) مهارت انسانی

۳) مهارت ادراکی‌

● مهارت انسانی‌

توانایی و قدرت تشخیص در زمینه ایجاد محیط تفاهم و همکاری و اجرای کار توسط دیگران فعالیت موثر به عنوان عضو گروه، درک انگیزه‌های افراد و تاثیر گزاری بر رفتار آنان را مهارت انسانی گویند.‌

مهارت انسانی در نقطه مقابل مهارت فنی است. یعنی کار کردن با مردم در برابر کار کردن با اشیاء و چیزها، داشتن مهارت‌های انسانی مستلزم آن است که شخص پیش از هر چیز خود را بشناسد، به نقاط ضعف و قوت خود آگاه باشد، عقاید و افکارش برخود او روشن باشد. اعتماد به نفس داشته باشد، به دیگران اعتماد کند. به عقاید، ارزشها، احساسات آنان احترام بگذارد، آنان را درک کند، از تاثیر گفتار و کردار خویش بر دیگران آگاه باشد و بتواند محیط‌امن و قابل قبولی برای جلب همکاری دیگران فراهم سازد.‌

مهارت‌های انسانی به آسانی قابل حصول نیستند و فنون و روش‌های مشخصی ندارند، امروزه دانش‌علمی در قلمرو روان‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی، مردم‌شناسی و تجربه و کارورزی در شرایط گروهی و اجتماعی، به طور غیرمستقیم زمینه دستیابی به مهارت‌های انسانی را فراهم می‌سازد.‌

● فرآیند ارتباط‌

برای آن که روابط انسان‌ها به نحو مطلوب برقرار شود و افرادی که در تماس با هم قرار دارند، منظور یکدیگر را بفهمند، لازم است اجزایی را، که در فرآیند ارتباط دخیل‌اند، مورد توجه قرار دهند.‌

این اجزا عبارتند از:

۱) عقیده یا فکری که باید منتقل شود (پیام)‌

۲‌) وسیله ارتباطی که از طریق آن عقیده یا فکر (پیام) منتقل می‌شود.‌

مانند زبان گفتاری یا نوشتاری، نشانه‌ها، تصاویر، اعداد و ارقام، ایماء و اشاره، حرکات رفتاری و... که برای مخاطب قابل تشخیص و درک باشند.‌

۳‌) انتقال پیام به وسیله گیرنده‌

۴‌) دریافت پیام به وسیله گیرنده‌

۵‌) درک پیام به وسیله گیرنده‌

۶) اطلاع از تاثیرگذاری که پیام در گیرنده داشته است.‌

● شاخص‌های روابط انسانی مطلوب‌

۱‌) درک نیازها و استعدادها و مشکلات دیگران و کوشش برای تامین، شکوفایی و حل آن‌

همه معلمان، دانش‌آموزان و حتی اولیاء به عنوان انسان‌دارای نیازهایی هستند که بهنجاری و سلامت آنها به تامین این نیازها بستگی دارد. انگیزه و میل به کار و مسئولیت‌پذیری انسانها، با نیازهای آنها رابطه مستقیم دارد. هر قدر که میان کار و نیازهایش همخوانی و سازگاری بیشتری احساس کند، تحرک بیشتری از خود نشان خواهد داد کوشش برای شناخت نیازها و تامین آنها از وظایف اساسی مدیر آموزشی است. از آنجا که کودکان، نوجوانان و جوانان به نسبت تجربه کمتری دارند و کمتر آینده‌نگر هستند، باید مسائل درسی، امر مدرسه و تکالیف چنان مطرح شود که در زمان حال نیز فواید هر موضوع برای آنها قابل درک باشد و بتوانند آن را با نیازهای خود تطبیق دهند.‌

از سوی دیگر، معلمان و دانش‌آموزان و حتی اولیاء، در زندگی فردی و اجتماعی خود با مسائل و مشکلاتی روبه‌رو می‌‌شوند که ممکن است تا حدودی زندگی شغلی و تحصیلی آنها را تحت‌الشعاع قرار دهد و یا آن را مختل سازد. گذر از موانع و مشکلات زندگی، گهگاه به صبر و بردباری و کمک دیگران نیاز دارد. گاهی اوقات، با اندکی ملاحظه، توجه و کمک می‌‌توان مشکل کارمند یا دانش آموزان را حل کرد.‌

یک مدیر آموزشی مسئول کسی است که از طریق معلمان و اولیاء و یا سایر کارکنان، به نحو مقتضی از مشکلات دانش‌آموزان آگاه شوند و چنانچه علائم و یا رفتارهای ناخواسته و یا نابهنجاری از دانش‌آموزی مشاهد کرد، پیش از هر اقدام و یا تصمیمی، نسبت به بررسی جوانب امر و دلایل احتمالی مشکل به بررسی و تجزیه و تحلیل بپردازد.‌

۲‌) دوست داشتن دیگران‌

یکی از موضوعات بسیار حساس در همه مدیریتها و به ویژه در مدیریت آموزشی که تاحدودی بحث کمتری در مورد آنها شده و توانسته است توجه و حساسیت مدیران را برانگیزد. مساله توان و مهارت دوست داشتن معلمان و دانش‌آموزان است. اصولا تا کسی نگرش مثبتی نسبت به انسانها در کل و نیروهایی که با آن کار می‌‌کند نداشته باشد، مدیر خوبی نخواهد شد. همان‌گونه که رمز موفقیت در مدیریت، موفق شدن در کار کردن با انسانها نیز دوست داشتن همکاران و انسانهایی است که با آنها کار می‌‌کنیم. مدیر باید نسبت به همکاران خود نوعی علاقه و خیرخواهی داشته باشد و آنها را از صمیم دل دوست بدارد. تا زمانی که کسی را به دلایلی دوست نداشته باشیم نمی‌توانیم با او ارتباط برقرار کنیم.‌

علی(ع) در فرمان بزرگ خود به مالک اشتر، به او توصیه فرمود: ای مالک قلب خود را از مهربانی و گذشت نسبت به زیر دستان یا رعایا پرکن و به آنها دوستی و محبت کن و به آنها لطف و عنایت داشته باش، معنی دیگر این سخن آن است که اگر شخصی در موضع موقعیت مدیریت قرار گیرد، باید دوست داشتن مردم را تمرین کند وگرنه لایق مدیریت نیست و در کار خود موفق نخواهد شد.‌

دوست داشتن در مدیریت آموزشی و آموزش، مفهوم ژرفی دارد. تا، کسی نتواند کودکان یا نوجوانان را دوست داشته باشد، در آنها نفود نخواهد کرد. بچه‌ها از افراد بیگانه و غریبه فرار می‌‌کنند و به آن چه خوش‌آیند و خوش‌منظر باشد، روی می‌‌آورند. کودکان به کسی می‌‌گرایند که آنها را دوست داشته باشد. این دوستی هم جنبه ظاهری و جنبه باطنی دارد. رسول گرامی اسلام(ص) تاکید فراوانی برمهرورزیدن به کودکان و دوست داشتن آنها داشت و می‌‌فرمود: کودکان را دوست بدارید و با آنها رحیم و مهربان باشید.‌

۳‌) خوب گوش دادن و پذیرش افراد‌

خوب گوش دادن و خوب شنیدن از اساسی‌ترین عوامل ارتباط در برقراری روابط انسانی است بسیاری از مشکلات سازمانی و عصبانیت‌ها باخوب گوش دادن به درد دلها و مشکلات افراد حل می‌‌شود. مدیری که توانایی تحمل دیگران را نداشته باشد و نتواند با بردباری به حرفهای همکاران و یا دانش‌آموزان خود گوش دهد، در برقرار کردن ارتباط موفق نخواهد شد. شاید بسیاری از عقده‌های حقارت و خودنمائیها با خوب گوش دادن کاهش یا بهبود یابد. منظور از خوب گوش دادن، توجه به گفته‌های معلمان و دانش‌آموزان و شنیدن با گوش دل است.‌

در این حالت مدیر سعی می‌‌کند با تمام وجود به تمام معانی و مفاهیم که در کلمات و جملات طرف مقابل است توجه کند. در شنیدن از درون، با تمام احساسات، هیجانات و حالات جسمی و روانی فرد توجه می‌‌شود. با گوش دل شنیدن، کوششی برای درک نیازها و خواسته‌های افراد برای پیدا کردن راه حل مناسب برای مشکلات مراجع است.‌

خوب گوش دادن آن قدر اهمیت دارد که به عنوان یکی از روشهای روان درمانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد، کارل راجرز به این روش اعتقاد داشت و از روان درمان‌گران و مشاوران می‌خواست که از این روش استفاده کنند.‌

اگرچه مدیران، به طور معمول روان درمان‌گر نیستند، ولی درحقیقت با موارد زیادی از مشکلات عاطفی و روانی کودکان، نوجوانان و جوانان روبه‌رو می‌‌شوند که باتوجه به عظمت و حساسیت مطلب لازم است که یک روان درمان‌گر ماهر باشند.‌

برای رسیدن به نتیجه مطلوب، یعنی برقراری ارتباط و حل مشکلات طرف مقابل، از روش غیر مستقیم استفاده می‌‌شود. در این روش مدیر زیاد صحبت نمی‌کند بلکه به فرد فرصت می‌‌دهد تا حرفهای خود را بزند و سرانجام با کمک خود او سعی می‌‌کند راه‌حل‌هایی برای مشکلاتش ارائه دهد.‌

۴‌) برقراری بهداشت روانی در محیط آموزشی‌

هر محیط آموزشی دارای جوی است که ممکن است آن محیط را سرد، خشک، غیرقابل اعتماد، ترس‌آور و یا گرم، صمیمی، قابل انعطاف و حمایت کننده سازد.‌

هرچه جو سازمان مثبت‌تر باشد، برقراری ارتباط و روابط انسانی آسان‌تر خواهد بود.‌

بالعکس جوهای بسته، ترس‌آور و یا منفی سبب بی‌اعتمادی، جدایی و نفرت افراد از هم می‌‌شود.‌

محیط زندگی انسان نقشی اساسی در احساس خوشبختی و یا تیره بختی او دارد. اگر محیطی بتواند به فرد اعتماد به نفس بدهد و بروز استعدادها و احساسات او را ممکن سازد و در نهایت بتواند زمینه‌های دستیابی به نیازهای فرد را امکان‌پذیر سازد، افراد احساس شادی و خوشبختی خواهند کرد.‌

بالعکس اگر محیطی مانع رشد اعتماد به نفس فرد شود و استعدادهای او را در نطفه خفه کند و یا در او موجی از کینه، عداوت و احساس گناه به وجود آورد، در افراد احساس افسردگی، درماندگی و تیره‌روزی پدید می‌‌آید.‌

وجود چنین ویژگی‌های مثبت یا منفی در یک سازمان آموزشی، نشان دهنده وضع بهداشت روانی در آن سازمان است. بهداشت روانی، حالت ویژه‌ای از روان است که سبب رشد و کمال شخصیت افراد در سازمان می‌‌شود. در حقیقت، بهداشت روانی حاصل مساعد بودن زمینه‌ها و شرایط برای زیست و رشد فرد در سازمان یا جامعه است.‌

● نکات مورد توجه در روابط انسانی‌

برای آنکه مدیر بتواند روابط موفقیت‌آمیزی با معلمان، دانش‌آموزان، والدین آنان و... برقرار کند و منظور خود را به آنان تفهیم سازد و منظور آنان را نیز درست بفهمد باید به نکات زیر توجه کند.‌

▪ بداند که می‌‌خواهد از طریق برقراری ارتباط به چه چیزی دست یابد و هدف از ارسال پیام چیست؟

▪ پیام را بدون پیچیدگی و ابهام و از طریق ارتباط وسیله ارتباطی مناسب ارسال دارد.‌

▪ نیازهای گیرندگان پیام را تشخیص دهد و توجه به حالات روحی و روانی و عاطفی آنان و بدست آوردن اطلاعات لازم و کافی درباره مخاطبان به ارسال پیام اقدام کند. این امر سبب می‌‌شود که مدیر قابلیت و میزان پذیرش پیام را بررسی کند.‌

▪ باگیرندگان صمیمی باشد و در آنان اعتماد و اطمینان ایجاد کند.‌

▪ به صحبتها خوب گوش بدهد و قابلیت پذیرش افراد را داشته باشد. زیرا بسیاری از مشکلات موجود در مدرسه با خوب گوش دادن به درددلهای کارکنان قابل حل است.‌

▪ سطح دانش، اطلاعات و معلومات مخاطبان خود را درنظر بگیرد.‌

▪ از جملات کوتاه و واژه‌های قابل فهم استفاده کند.‌

▪ در جریان صحبت کردن برنکات اصلی و کلیدی تاکید کند و از جزئیات کم اهمیت بپرهیزد.‌

▪ رمز موفقیت در مدیریت، موفق شدن در کار کردن با انسانهاست. رمز موفقیت در کار با انسانها نیز دوست داشتن آنهاست. مدیر باید نسبت به همکاران، دانش‌آموزان و... نوعی علاقه و خیرخواهی داشته باشد و آنها را از صمیم دل دوست بدارد. تا زمانی که کسی را به دلایلی دوست نداشته باشیم، نمی‌توانیم با او ارتباط برقرار کنیم.‌

▪ هر مدیر آموزشی باید به روحیه و حالات روانی دانش‌آموزان و معلمان خود توجه داشته باشد. چنانچه علائمی از بی‌اعتمادی، ترس، ناامیدی، تنفر و احساس نکردن نشاط در محیط آموزشی دیده شود، به معنی نبود بهداشت روانی و فقدان روابط انسانی است.‌

زینب بهمدی‌

منابع و مآخذ

۱‌-‌فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش، معاونت تامین و تربیت نیروی انسانی، پاییز ۱۳۷۲‌

۲‌-‌مجله رشد آموزش ابتدایی، سال دوم، بهمن ماه ۱۳۷۷‌

۳‌-‌مجله رشد مدیریت در مدرسه، سال دوم، آبان ماه ۱۳۸۲‌