کودک خود را به هوا پرتاب نکنید

«چرا این کار رو کردی من که می دونم کار خودته مگه نگفتم دروغ نگو » مادر در حالی که کودک خود را به شدت تکان می دهد, با این حرف ها از او بازجویی می کند غافل از آنکه کودکان و نوزادان به شدت مستعد ضربات مغزی هستند و همین تکان های ساده ممکن است ضربات جبران ناپذیری برای آنها تلقی شود

«چرا این کار رو کردی؟ من که می‌دونم کار خودته!‌ مگه نگفتم دروغ نگو؟!» مادر در حالی که کودک خود را به شدت تکان می‌دهد، با این حرف‌ها از او بازجویی می‌کند؛ غافل از آنکه کودکان و نوزادان به شدت مستعد ضربات مغزی هستند و همین تکان‌های ساده ممکن است ضربات جبران‌ناپذیری برای آنها تلقی شود...

«سندرم تکان شدید کودک» نوعی کودک‌آزاری محسوب می‌‌شود و گاهی بنا به هر دلیلی وقتی‌که مادر یا پرستار و مراقب کودک از گریه، بی‌قراری یا لجبازی کودک خشمگین و عصبی می‌‌شوند و نمی‌دانند چگونه خشم و عصبانیت خود را کنترل کنند با تکان شدید کودک و یا کتک زدن و پرت کردن او در واقع به نوعی اقدام به آزار جسمی کودک می‌‌کنند. بچه‌های زیر سه سال به‌خصوص مستعد آسیب مغزی ناشی از تکان دادن شدید هستند.

تکان شدید کودک می‌‌تواند به صدمات جبران ناپذیر به مغز کودک و سایر قسمت‌های بدن او منجر شود و معلولیت‌های غیرقابل برگشتی ایجاد کند؛ مثل خون‌ریزی شبکیه، کوری کامل، ناشنوایی، مشکلات یادگیری، عقب‌افتادگی ذهنی، فلج‌مغزی، صرع، اختلالات تکلم، شکستگی‌های استخوانی، خون‌ریزی‌های مغزی، آسیب به بافت نرم و پوست بدن کودک.

علاوه بر این، معمولا تکان کودک و بدرفتاری فیزیکی در سکوت انجام نمی‌شود و همراه با تحقیر، سرزنش، ارعاب و تهدید کودک است که این موضوع می‌‌تواند علاوه بر آسیب جسمی، به آسیب روانی کودک نیز منجر شود.

● چرا این کار خطرناک است؟

سندرم تکان شدید وقتی رخ می‌‌دهد که سر شیرخوار یا کودک به طور ناگهانی و به شدت تکان داده شود و یا سریعا به عقب و جلو پرتاب شود. حمل بد کودک روی پشت یا شانه، سوار کردن او روی اسب و چرخاندن به اطراف هم ممکن است موجب بروز این حالت شود.

از آنجایی که سر کودک نسبت به سایر قسمت‌های بدنش بزرگ‌تر است و دارای وزن بیشتری است و همچنین گردن او هم ضعیف است، وقتی کودک تکان داده شود و سر به سمت عقب و جلو پرتاب شود موجب حرکت مغز به سمت عقب و جلو درون جمجمه شده و این امر سبب خون‌مردگی و خون‌ریزی داخلی می‌‌شود که می‌‌تواند به آسیب به مغز منجر شود. در مواردی حتی توصیه‌های ۷ گانه از آنجا که این سندرم در بچه‌های زیر یک‌سال و مخصوصا در ۶ ماه اول عمر بیشتر ایجاد می‌‌شود و در این دوران، بیشتر والدین هنوز نمی‌دانند دلیل گریه کودک چه می‌‌تواند باشد، رعایت توصیه‌های ۷گانه زیر در این دوران واجب‌تر است:

۱) هر چه‌قدر هم که عصبانی هستید یادتان باشد که هرگز نباید کودک را شدید تکان بدهید.

۲) هرگز کودک خود را به هوا پرتاب نکنید.

۳) در هنگام حرکت دادن کودک مراقب سر و گردن او باشید.

۴) اگر کودکتان را برای مراقبت نزد کسی می‌‌گذارید، به او توضیح دهید که نباید کودک را به شدت تکان دهد.

۵) نحوه مواجهه با گریه کودک را بیاموزید.

۶) با مادرانی که در زمینه آرام‌سازی تجربه دارند، مشورت کنید.

۷) هرگز کودکتان را نزد افراد بدخلق و بدرفتار و خشن نگذارید.

مرگ زندگی کودک را تهدید می‌‌کند. اگر عصبی هستید، سمت کودک نروید.

● عاقبت تنبیه غلط کودک

از آنجا که بیشتر اوقات، تکان‌های شدید کودک در موارد تنبیه اتفاق می‌افتد، توجه به نکاتی درباره تنبیه‌های غلط کودک ضروری به نظر می‌رسد:

▪ والدین پس از اعمال چنین خشونت‌هایی احساس ندامت و پشیمانی کرده و در مقام جبران اشتباه خود بر می‌‌آیند و ممکن است در مقابل رفتارهای منفی بعدی کودک کوتاه آمده و عکس‌العمل مناسبی نشان ندهند و آن‌قدر تساهل را ادامه می‌‌دهند تا دوباره از رفتارهای کودک عصبانی شوند. در نتیجه روش تربیت کودک بین دو حالت تساهل و خشونت نوسان می‌‌کند و این بی ثباتی در روش تربیت موجب گیجی و سردرگمی کودک می‌شود و او نمی‌داند به خاطر این رفتار تنبیه می‌‌شود یا والدین کوتاه آمده و هیچ واکنشی را نشان نمی‌دهند.

▪ بدرفتاری فیزیکی و عاطفی، کودک را مستعد اضطراب، افسردگی، پرخاشگری و اعتماد به نفس پایین می‌‌کند. او الگوهای پرخاشگری را از والدین می‌‌آموزد و آن را در ارتباط با همسالان و اطرافیان به کار می‌‌برد.

▪ تنبیه فیزیکی فقط به کودک می‌‌گوید چه کاری نکند و به او نمی‌گوید چه باید بکند و رفتار درست چیست.

▪ تنبیه فیزیکی فقط ممکن است کنترل موقتی و انتخابی بر رفتار منفی کودک ایجاد کند. یعنی کودک فقط در حضور شخص تنبیه گر و در زمان کوتاهی رفتارش را تنظیم کند ولی در درازمدت سبب افزایش مشکلات رفتاری کودک می‌‌گردد. حال که مضرات و بی‌فایده بودن تنبیه فیزکی، هیجانی و کلامی را فهمیدیم وقت آن است که روش‌های خود را عوض کنیم و از روش‌های مدیریت صحیح برای تربیت کودک خود استفاده کنیم. عاقبت تنبیه غلط کودک

از آنجا که بیشتر اوقات، تکان‌های شدید کودک در موارد تنبیه اتفاق می‌افتد، توجه به نکاتی درباره تنبیه‌های غلط کودک ضروری به نظر می‌رسد:

دکتر فریبا عربگل