خون برای نفت

در پایان جنگ جهانی دوم, فرانكلین روزولت رییس جمهور آمریكا در اجلاسی حضور یافت كه مسیر تاریخ جهان را تغییر داد این اجلاس در یالتا میان استالین, چرچیل و روزولت برگزار شد وروزولت بلافاصله پس از پایان اجلاس یالتا به صورت مخفیانه به ناو جنگی كوئینزی كه در نزدیكی كانال سوئز لنگر انداخته بود سفر كرد مردی كه در ناو انتظار روزولت را می كشید, پادشاه عربستان بود

در سال های پیش از جنگ، عربستان از یك كشور بیابانی و خاموش به یكی از بزرگترین كشورهای تولیدكننده نفت در جهان تبدیل شده بود. از قضا در همان زمان، كارشناسان آمریكایی خطر كاهش ذخایر نفتی كشورشان را احساس كرده و دولت را از این موضوع مطلع ساخته بودند.

همین موضوع باعث شد تا آمریكا در ازای دسترسی به منابع عظیم نفت عربستان، این كشور را از لحاظ نظامی مورد حمایت همه جانبه قرار بدهد. از آن زمان تاكنون، این قول و قرار حفظ شده و البته مشخص نیست تا چه زمانی ادامه داشته باشد.

ارتباط نظامی بسیار نزدیك آمریكا و عربستان باعث تقویت بخشیدن تئوری «خون برای نفت» شده است.

به عبارتی دیگر افرادی كه این تئوری را مطرح كرده اند معتقدند درحال حاضر خون سربازان آمریكایی به خاطر حفظ منافع نفتی این كشور در عراق ریخته می شود.

تئوری دیگری می گوید ذخایر نفتی جهان درحال اتمام است.

به هرحال هم دمكرات ها و هم جمهوری خواهان با هردو تئوری مطرح شده موافق هستند، به همین دلیل معتقدند تنها راه گریز از این دو تئوری استقلال انرژی آمریكا و به عبارتی دیگر وابسته نبودن به نفت است.

برخی از كارشناسان معتقدند كه ذخایر نفت و گاز جهان در آینده ای نزدیك به پایان خواهد رسید و بحران های دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ در ابعادگسترده تر تكرار خواهد شد. درواقع آنها عبور قیمت نفت از مرز ۵۰ دلار را پیش زمینه ای برای این بحران می دانند.

اما برخی دیگر از كارشناسان ضمن رد تئوری به پایان رسیدن ذخایر نفتی جهان می گویند، روند تولید نفت در جهان پس از یك دوره ركود به تدریج به اوج خواهد رسید.

تجربه نشان داده تكنولوژی اكتشاف و تولید نفت هر روز درحال پیشرفت است. با توسل به همین تكنولوژی این روزها از مناطقی در جهان نفت استخراج می شود كه در دهه ۱۹۷۰ حتی احتمال اكتشاف و استخراج نفت از این مناطق وجود نداشت.

در نتیجه حجم ذخایر نفتی اثبات شده در جهان نسبت به سه دهه پیش بسیار بیشتر شده است.

درحال حاضر مشكل موجود در بازارهای نفتی، كمبود این محصول در جهان نیست بلكه نوع تمركز ذخایر نفتی است.

مایكل كلر یكی از مورخان برجسته در حوزه نفت و ژئوپلتیك در كتاب خود با عنوان خون و نفت از سیاست های دولت آمریكا به شدت انتقاد كرده است. وی معتقد است كه دولت آمریكا حاضر است با بدترین رژیم هایی كه صاحب ذخایر عظیم نفتی هستند كنار بیاید. وی همچنین معتقد است كه تنها علت اشغال عراق، نفت بود. به اعتقاد این مورخ، آمریكا درحال حاضر دكترین جیمی كارتر را اجرا می كند. كارتر معتقد بود كه باید به هر قیمتی دسترسی آمریكا به ذخایر نفتی خلیج فارس را تضمین كرد.

در یك كلام، مایكل كلر، نظامی كردن سیاست انرژی آمریكا را اشتباه بزرگ جورج بوش می داند و پیش بینی می كند كه در آینده این اقدام بوش برایش دردسرساز شود. به گفته این محقق، دوسوم ذخایر نفتی اثبات شده جهان دراختیار ۵ كشور در خلیج فارس است كه عربستان به تنهایی صاحب یك چهارم ذخایر نفتی جهان می باشد، باتوجه به اینكه ذخایر نفتی سایر كشورهای جهان رو به اتمام است. كشورهای غربی مجبور هستند بیشتر به این ۳ كشور نزدیك بشوند.

در چنین شرایطی، برخی از نمایندگان كنگره آمریكا شعار استقلال انرژی آمریكا را سر می دهند و به همین دلیل است كه در مناطق بكر آلاسكا، حفاری برای استخراج نفت آغاز شده است. البته شاید آنها فراموش كرده اند كه كشورشان یك چهارم نفت تولیدشده در جهان را مصرف می كند درحالی كه تنها سه درصد از منابع نفتی به اثبات رسیده در جهان متعلق به آمریكا است. به این ترتیب استقلال انرژی آمریكا زمانی تحقق خواهد یافت كه این كشور حتی یك قطره نفت نیز مصرف نكند.

اما آمریكا چگونه می تواند به استقلال انرژی دست یابد؟

این كشور ابتدا باید میزان بهره وری از نفت را افزایش بدهد و به عنوان مثال از خودروهای سبك تر و كم مصرف تر استفاده بكند. راه حل دیگر استفاده از سوخت های دیگر برای جایگزینی بنزین است. اقدام بهتر می باید استفاده از سوخت های هیدروژنی باشد.

باتوجه به اینكه هیدروژن را در همه شرایط می توان تولید كرد، به همین دلیل دیگر نیازی به كارهایی چون اوپك و یا جنگ هایی با هدف «خون برای هیدروژن» نخواهد بود.

منبع: اكونومیست