درس هایی از حکمرانی در عراق

«پل برمر» حاکم غیرنظامی سابق آمریکا در عراق, پس از اشغال این کشور توسط نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در سال ۲۰۰۳ به این مقام منصوب شد

وی حدود یک سال دراین سمت فعالیت کرد و سپس امور کشور را به رئیس جمهور و نخست وزیر منتخب شورای حکومت انتقالی عراق واگذار کرد. او بلافاصله پس از انتقال قدرت، با بدرقه «برهم صالح» معاون کرد رئیس جمهوری عراق، این کشور را به مقصد «واشنگتن» ترک کرد.

برمر اخیراً کتابی تحت عنوان «یک سال حکومت من در عراق: تلاش برای ساختن آینده ای پر امید» منتشر کرده است. آنچه در زیر می آید، مطلبی است به قلم او که درباره این کتاب و پاره ای مسائل دیگر نگاشته و روزنامه «نیویورک تایمز» آن را به چاپ رسانده است.

انتشار کتابم درباره روزهای حضورم در عراق بحث و جدل های فراوانی را برانگیخته است. در اینجا به برخی از درسهایی که از تجربه آمریکا در عراق آموختم، اشاره می کنم.

نخست آنکه، جبران خسارت های وارد شده بر عراق بر اثر چندین دهه حکومت استبدادی هرگز آسان نخواهد بود و من در این مورد اشتباهاتی مرتکب شدم.

برای نمونه، تلاش های ما برای اخراج مقامات حزب بعث از فعالیت های عمومی را در نظر آورید. این تصمیم درستی بود، چرا که این حزب ابزار کلیدی دیکتاتوری صدام حسین بود. سیاست ما در این مورد تنها یک درصد بالایی از اعضای حزب را شامل می شد.

اشتباه من در این بود که اجرای این سیاست را به یک هیأت سیاسی در درون دولت نوپای عراق محول کردم و برخی از سیاستمداران این سیاست را در سطح وسیع تری از آنچه که مورد نظر ما بود، اعمال کردند.بعثی زدایی می بایستی توسط یک هیأت قضایی مستقل به اجرا در می آمد.

ما همچنین تأکید زیادی روی پروژه های کلان بازسازی داشتیم. نیاز مبرم به بزرگراههای مدرن، نیروگاههای برق فعال و مواردی مشابه آنها، آشکار بود، اما باید پیش بینی می کردیم که احداث آنها به زمان طولانی نیاز دارد. تلاش های اولیه ما باید در جهت تأمین نیازهای روزمره عراقی ها هدایت می شد.

برای تسریع در انجام پروژه های بزرگتر باید معافیت از قوانین بوروکراتیک ودست و پاگیر را اعمال می کردم. چند هفته پس از بازگشتم به آمریکا، دراین باره به طرز ناخوشایندی، درس آموختم.

یکی از موارد مثبت هم این بود که ۶ بیمارستان بزرگ بغداد نیاز فوری به ژنراتورهای جدید دارند که اتاق های عمل و سیستم های تهویه هوای خود را به کار اندازند.مدیر بودجه ما به من گفت که می توانم ازمنابع مالی آمریکایی - که مشمول قوانین سخت دولت فدرال بود - استفاده کنم یااز منابع مالی دولت عراق بهره ببرم. او به من گفت که در صورت استفاده از سرمایه آمریکایی باید ۶ تا ۸ ماه منتظرآمدن ژنراتورها باشیم. ما از منابع مالی عراق استفاده کردیم و ظرف ۸ روز ، تجهیزات لازم رسید.

درس گویای دیگر آنکه، ایالات متحده آمریکا در شرایط نظامی مشابه درآینده باید به خوبی خود را برای مرحله پس از جنگ آماده کند.دولت آمریکا با ایجاد دفاتر بازسازی در وزارتخانه های دفاع و خارجه، این کار را شروع کرده است.اما این تلاش ها باید گسترش یابد وبخش خصوصی را هم دربرگیرد.

نکته دیگر اینکه، دغدغه من درباره لزوم حفظ نیروهای کافی برای غلبه بر تروریست ها و شورشیان توجه بسیاری را به خود معطوف کرده است. رهبران نظامی ما می گفتند که نیروهای کافی برای برقراری نظم و اجرای قانون در اختیار دارند و افزایش نیروها ممکن است به خصومت عراقی ها دامن بزند.استدلال آنها قابل پذیرش بود.اما من با آن موافق نبودم. دو سال پیش، نسبت به کیفیت نیروهای عراقی نگرانی هایی داشتم، اما آموزش آنان تاکنون تأثیرات بسیاری در پی داشته است. آنها امروز، نقش مهمی را در دفاع از عراق ایفا می کنند.به رغم اشتباهات و ناکامی های گذشته، امروز به سختی می توان درباره پیشرفت های عظیم اقتصادی و سیاسی در عراق تردید روا داشت.

دوسال پیش، «ابومصعب زرقاوی» رهبر القاعده در عراق به پیروان خود گفت که در عراق دموکراتیک جایی برای آنان وجود ندارد. یک سال بعد، عراقی ها دراولین انتخابات سالم کشورشان شرکت کردند. سپس قانون اساسی جدیدی تدوین کردند وبه تصویب رساندند. در ماه دسامبر ۲۰۰۵ نیز ۷۰ درصد از واجدین شرایط برای انتخاب پارلمانی جدید رأی دادند. اکنون این هیأت جدید باید برای رفع دغدغه های مشروع سنی ها، تعدیل هایی در قانون اساسی بوجود آورد.

در مورد اقتصاد عراق نیز باید گفت که در جریان آزادسازی کشور، اقتصاد عراق تا اندازه زیادی فلج شده بود. بانک جهانی اعلام کرد که اقتصاد عراق در سال ۲۰۰۳ حدود ۴۱ درصد ضعیف شده بود. اما اکنون عراق دارای یک بانک مرکزی مستقل و واحد پول جدید است. اقتصاد آن به روی سرمایه گذاری خارجی گشوده و قوانین تجاری نیز مدرن شده است. صندوق بین المللی پول گزارش می دهد که درآمدسرانه عراق طی ۲ سال اخیر دو برابر شده است و پیش بینی می کند که اقتصاد عراق در سال جاری ۱۷ درصد رشد خواهد داشت.

البته هنوز کارهای بسیاری پیش رو است. نیروهای آمریکایی و عراقی ها در مبارزه با عناصر رژیم صدام حسین و تروریست های القاعده کشته می شوند. «اسامه بن لادن» رهبر القاعده پیش از این اقرار کرده بود که «جنگ جهانی سوم در عراق شروع شده است و این جنگ یا با پیروزی و شکوه به پایان می رسد یا با فلاکت و حقارت». بنابراین شاید انتخاب عراق به عنوان جبهه مرکزی جنگ علیه تروریسم توجیه پذیر باشد.

ترجمه هرمز برادران