با نعمت خدا معصیت نکنیم

عبد شاکر آن انسانی است که با نعمت خدا معصیت نکند و با تکیه بر نعمت الهی, با امر و نهی حضرت او که به مصلحت انسان تنظیم شده به مخالفت با وجود مقدس پروردگار برنخیزد

عبد شاکر آن انسانی است که با نعمت خدا معصیت نکند و با تکیه بر نعمت الهی، با امر و نهی حضرت او- که به مصلحت انسان تنظیم شده- به مخالفت با وجود مقدس پروردگار برنخیزد.

راستی چه جنایت بزرگ و سنگینی است که انسان نعمت الهی را که عبارت از تمام اعضا و جوارح انسانی و زمین و هوا و خوراک و پوشاک و تمام مواد مادی است صرف گناه و مخالفت با حضرت دوست که از باب کرم و لطف و عنایت این همه نعمت در اختیار آدمی گذارده بنماید!!

گناه‏کار برای گناه ابزاری جز نعمت‏های الهی در اختیار ندارد، کسی که می‏خواهد به نامحرم نظر کند و راه خیانت به ناموس یک مملکت را به روی خود باز کند جز این نیست که باید از نعمت چشم و قدم و مال و شهوت برای رسیدن به امیال شیطانی و جهنمی‏اش مایه بگذارد.

کسی که می‏خواهد از صدای حرام و آواز محرم و لهو و لعب و موسیقی‏های ایمان برانداز، لذّت ببرد جز این نیست که باید از گوش و مال که هر دو نعمت حق‏اند مایه بگذارد.

کسی که می‏خواهد دروغ بگوید، تهمت بزند، استهزا کند، افترا ببندد و دو به‏ هم زنی نماید، نفاق افکنی پیشه سازد، فحش بدهد، باطل بگوید، حق را ناحق کند، زورگویی کند، شهادت ناحق بدهد، جز این نیست که باید از نعمت زبان استفاده کند.

کسی که می‏خواهد کار خلاف خدا انجام دهد، مگر نباید تمام هستی خود را برای افتادن در حرام به کار بگیرد؟!

مواظب باشیم نعمت، عامل غفلت و بدبختی ما نشود، تمام این نعمت‏ها را خداوند مهربان برای خوشبختی ما قرار داده، قدرشناس نعمت باشید و راه خرج کردن نعمت را از انبیا و ائمه و قرآن بیاموزید

● معنای واقعی شکر چیست؟

داوود پیامبر از خدا پرسید: ای مولای من! اگر بخواهم شکر تو را در آن حدّی که خشنودی تو در آن است انجام دهم چه کنم؟

جواب آمد: آنچه نعمت به تو عنایت کردم در همان راهی خرج کن که به آن دستور داده‏ام که خرج نعمت در جایی که برای آن معیّن شده عین شکر من است.

پس هر گناهی برابر این روایت، عین ناسپاسی و کفران نعمت اوست و حق این است که خدای بزرگ، نعمت‏های خود را از ناسپاسان سلب کند.

بیایید در مرحله اوّل، خالق نعمت‏ها را بشناسیم، سپس به شناخت نعمت‏ها و این که تمام نعم عنایت و مرحمت اوست اقدام کنیم، آن‏گاه به شکر نعمت که خرج کردن آن در راه اوست دست زده و از این راه، هم به تثبیت نعمت برخیزیم، هم درِ خیر دنیا و آخرت را به روی خود باز کنیم.

نعمت خدا را خرج هوا و هوس و خواسته‏های غلط شیاطین درون و برون نکنیم، از نعمت‏ها برای آبادی دنیا و آخرت استفاده کنیم، وگرنه به عذابی دچار خواهیم شد که هیچ قدرتی ما را از آن عذاب نتواند نجات دهد.

مواظب باشیم نعمت، عامل غفلت و بدبختی ما نشود، تمام این نعمت‏ها را خداوند مهربان برای خوشبختی ما قرار داده، قدرشناس نعمت باشید و راه خرج کردن نعمت را از انبیا و ائمه و قرآن بیاموزید.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: قدم بنده‏ای در برابر حضرت حق حرکت نمی‏کند مگر این که از چهار چیز از او سؤال شود: عمرت و بدنت را در چه راهی صرف کردی، ثروتت را از کجا آوردی و در کجا خرج کردی و از عشق ما اهل بیت از او سؤال می‏شود، مردی به حضرت گفت: علامت حبّ شما چیست؟ حضرت فرمود: عشق به این مرد، آن‏گاه دست بر سر علی بن ابی‏طالب گذاشت

در برابر نعمت‏های معنوی بیش‏تر احساس مسؤولیت کنید، با اتصال به‏ نعمت‏های معنوی و به کارگیری صحیح آنها، خود را به رشد و کمال و خیر دنیا و آخرت برسانید.

بی‏تفاوتی در برابر قرآن، نبوّت انبیا، امامت امامان علیهم السلام، فقه فقیهان، عرفان عارفان، عین ناسپاسی و کفران است.

روز قیامت روزی است که از همه انسان‏ها نسبت به نعمت‏هایی که در اختیار داشتند سؤال خواهد شد. روایت زیر یکی از روایات مهمّی است که در این زمینه وارد شده:

قَالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

لا یَزُولُ قَدَمُ عَبْدٍ یَوْمَ الْقِیامَةِ مِنْ بَیْنَ یَدَیِ اللّهِ عَزَّ وَجَلَّ حَتّی‏ یَسْأَلَهُ عَنْ أَرْبَعَ خِصالٍ:

عُمْرُکَ فِیما أَفْنَیْتَهُ وَجَسَدُکَ فیما أَبْلَیْتَهُ وَمَالُکَ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبْتَهُ وَأَیْنَ وَضَعْتَهُ وَعَنْ حُبِّنا أَهْلَ الْبَیْتِ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ وَما عَلامَةُ حُبِّکُمْ یا رَسُولَ اللّهِ فَقالَ مَحَبَّةُ هذا وَوَضَعَ یَدَهُ عَلی‏ رَأْسِ عَلِی بْنِ أَبی‏طالِبٍ‏« بحار الأنوار: ۲۷/ ۱۰۳، باب ۴، حدیث ۷۰.».

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: قدم بنده‏ای در برابر حضرت حق حرکت نمی‏کند مگر این که از چهار چیز از او سؤال شود: عمرت و بدنت را در چه راهی صرف کردی، ثروتت را از کجا آوردی و در کجا خرج کردی و از عشق ما اهل بیت از او سؤال می‏شود، مردی به حضرت گفت: علامت حبّ شما چیست؟ حضرت فرمود: عشق به این مرد، آن‏گاه دست بر سر علی بن ابی‏طالب گذاشت.

شکر نعمت عمر، به این است که این گوهر گرانبها خرج طاعت حق گردد و شکر بدن، عبادت حق و خدمت به خلق و شکر مال، از حلال به‏دست آوردن و در حلال و خیر خرج کردن و شکر نعمت امامت، فرمان بردن از امر و نهی امام علیه السلام و عشق به اوست.

امیرالمؤمنین علیه السلام در سفارشی به فرزند عزیزش حضرت مجتبی علیه السلام می‏فرماید:

أُوصیکَ بِتَقْوَی اللّهِ وَإقامَ الصَّلاةِ لِوَقْتِها وَایتاءَ الزَّکاةِ عِنْدَ مَحَلِّها وَأُوصیکَ بِمَغْفِرَةِ الذَّنْبِ وکَظْمِ الْغَیْظِ وَصِلَةِ الرَّحِمِ وَالْحِلْمِ عِنْد الجاهِلِ وَالتَّفَقُّهِ فِی الدّینِ وَالتَّثَبُّتِ فِی الأَمْرِ وَالتَّعَهُّدِ لِلْقُرآنِ وَحُسْنِ الْجَوارِ وَالأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ وَاجْتِنابِ الْفَواحِشِ کُلِّها فی کُلِّ ما عُصِیَ اللّهُ فیهِ‏ « تحف العقول: ۲۲۲؛ بحار الأنوار: ۷۵/ ۶۲، باب ۱۶، حدیث ۱۴۲.»؛

فرزندم تو را به خویشتن داری از گناه و نماز به وقت و پرداخت زکات در محل خودش سفارش می‏کنم از تو می‏خواهم از گناه دیگران چشم بپوشی و خشم را فرو ببری و صله رحم به جا آوری و در برابر جاهل بردبار باشی و در دین راه فهم پیش بگیری و در امر خود پا برجا باشی و نسبت به قرآن متعهّد بوده و با همسایه نیک رفتاری پیشه کنی، امر به معروف و نهی از منکر کن، از تمام فواحش، در آنچه خدا در آن معصیت می‏شود بپرهیز.

حضرت صادق علیه السلام می‏فرماید: وَأَنْ لا یَعْصِیَهُ بِنِعْمَتِهِ أَوْ یُخَالِفَهُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ أَمْرِهِ وَنَهْیِهِ بِسَبَبِ نِعْمَتِهِ‏ شکر به این است که با نعمتش معصیت نکنی و از قدرت و قوّتِ نعمت در امر و نهی او به مخالفت برنخیزی

اگر عمر بر طبق این روایات صرف شود، به حقیقت، شکر عمر به جا آورده شده و وقت و نعمت در گناه حق مصرف نشده.

● اقسام انسانها در برابر نعمت‏ها

در این‏جا لازم است تذکر داده شود که انسان‏ها در برابر نعمت‏های حق به‏خصوص نعمت‏های معنوی بر چهار دسته‏اند:

اوّل: گروهی که از ابتدا از قبول نعمت حق روی گردانده و از ریشه، نعمت مادّی یا معنوی را قبول نکرده‏اند، تن به کار نداده و تنبلی پیشه کرده و سربار مردم و دچار فساد شده‏اند یا دین خدا را نپذیرفته و راه ضلالت و گمراهی و جنایت و خیانت پیشه کردند.

دوّم: گروهی که نعمت مادّی یا معنوی را پذیرفته ولی از خرج آن بخل ورزیده و نعمت خدا را معطّل گذاردند در مال قرار گرفتند و انفاق نکردند، عالم شدند و به خاطر عافیت‏طلبی به گوشه‏ای خزیده و از خرج نعمت دانش دریغ ورزیدند!

سوّم: گروهی که نعمت را قبول کردند، ولی در راه غیر دوست مصرف کردند، مانند ثروتمندان طاغی و عالمان درباری.

چهارم: گروهی که نعمت مادی و معنوی را پذیرفتند و خویش را نسبت به مال و علم یا نعمت دیگر، امین خدا دانستند و برابر با خواسته حضرت حق به مصرف کردن نعمت اقدام کردند، اینان همان دسته‏ای هستند که قرآن مجید از آنها تحت عنوان بندگان شاکر یاد کرده است، در هر صورت حضرت صادق علیه السلام می‏فرماید:

وَأَنْ لا یَعْصِیَهُ بِنِعْمَتِهِ أَوْ یُخَالِفَهُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ أَمْرِهِ وَنَهْیِهِ بِسَبَبِ نِعْمَتِهِ‏

شکر به این است که با نعمتش معصیت نکنی و از قدرت و قوّتِ نعمت در امر و نهی او به مخالفت برنخیزی.

منبع :

کتاب عرفان اسلامی جلد سه ؛ آیت الله استاد حسین انصاریان