رضایت شغلی, سلامت روانی می آورد

دیدن جلوه های مثبت یک شغل, بهترین روش برای سازگار شدن با محیط کار است

یکی مدام آه می‌کشد، یکی دست را زیر چانه می‌زند و روی کاغذهای چیده‌شده روی میز خط‌های کج و معوج می‌کشد و وقت می‌کُشد، یکی مرتب از پشت میز کار بلند می‌شود و با همکاران بخش‌های مختلف درِگوشی حرف می‌زند و از هر دری گلایه می‌کند، یکی رفتن به جهنم از آمدن به محل کار برایش خوشایند‌تر است، دیگری تا مشغول کار است، مدام خودخوری می‌کند و به امید تمام‌شدن زمان کار، ساعت را نگاه می‌کند، آن دیگری زیاد از حد غرغر می‌کند و آن دیگری تا فرصتی بیابد از محل کار جیم می‌شود و اگر دستش برسد هفته‌ای چند بار با دیگران بگومگو می‌کند.

همه این آدم‌ها یک درد مشترک دارند؛ دکتر پروین ناظمی، روان‌شناس و مشاور در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید درد اینها نارضایتی از شغل و لذت‌نبردن از محیط کار است. اگر آدم‌ها کارشان را با علاقه انتخاب کرده باشند و از روی اجبار به سمت شغلی نرفته باشند حتی اگر محیط کار، ناملایماتی هم برایشان داشته باشد آنها به جای ابراز نارضایتی با شرایط سازگار می‌شوند.

● استعدادهای ناشناخته

ضرورت کشف استعداد‌ها و توانایی‌هایی که هر فرد با آنها زاییده می‌شود، فقط تبلیغ شرکت‌های کشف استعداد و متخصصان استعدادیاب نیست، بلکه شناخت هر فرد از توانایی‌هایش نیازی جدی است که اگر به آن اهمیت داده نشود، می‌تواند به نارضایتی شغلی منجر شود.

دکتر ناظمی با اشاره به این مطلب توضیح می‌دهد: نارضایتی شغلی بدون علت به وجود نمی‌آید، گاهی ممکن است این نارضایتی به خاطر انتخاب شغلی باشد که تناسبی با توانایی‌های فرد ندارد، مثلا کسی برای انجام کارهای هنری خلق‌شده، اما به اجبار خانواده یا شرایط اجتماعی در رشته حسابداری تحصیل می‌کند یا برعکس کسی به حسابداری علاقه دارد و این رشته را با عشق ادامه داده، اما وقتی نوبت انتخاب شغل می‌شود به علت محدودیت‌های بازار کار در شغلی غیر‌مرتبط مشغول می‌شود. پس طبیعی است که این دو گروه ـ هر دو بویژه اگر آدم‌های حساسی باشند ـ‌ در محیط کار احساس نارضایتی می‌کنند و هر روز با فشارهای روانی ناشی از این نارضایتی روبه‌رو می‌شوند.

● مدیران ناکارآمد، همکاران معترض

برخی مدیران، مدیریت را با ریاست و تدبیر را با داد و فریاد و تنبیه اشتباه می‌گیرند؛ اینها در هر محیط کاری که باشند حس نارضایتی را به نیروی انسانی تزریق می‌کنند. ناظمی می‌گوید: این دسته از مدیران سلامت روانی کارمندانشان را به خطر می‌اندازند، چون شاغلان در یک محیط کار نیاز به حس احترام و به دست آوردن جایگاه متناسب با شأن خود دارند و باید مطمئن باشند بیشتر کار‌کردن آنها مترادف با رسیدن به مراتب بالاتر است.

این روان‌شناس، داشتن همکاران معترض و ناراضی را نیز منشأ اختلال در سلامت روان افراد می‌داند و همنشینی‌با آنها را ابزار تولید استرس و سرمنشأ دچار‌شدن به بیماری‌های جسمی تلقی می‌کند.

او می‌گوید: در تمام محیط‌های کاری کسانی هستند که تیپ شخصیتی‌شان معترض است. آنها نسبت به همه چیز اعتراض دارند و حتی اگر همه‌چیز روبه‌راه باشد، بازهم موضوعی برای اعتراض و گله پیدا می‌کنند. طبیعی است اگر افراد در محیط کار با چنین کسانی همکاری نزدیک داشته باشند، منفی‌گرا و برخوردهای نادرست‌شان بر آنها نیز تاثیر می‌گذارد و حس نارضایتی را به آنها منتقل می‌کند. بی‌شک، ایجاد استرس در افراد و داشتن تنش‌های درونی و اضطراب پیامد حتمی همنشینی با چنین آدم‌هایی است.

● برخی اختلال شخصیت دارند

برخی آدم‌های منفی‌گرا که همه‌چیز را با عینک بدبینی می‌بینند، اختلال شخصیت دارند. ناظمی، این افراد را در زمره شخصیت‌های ضداجتماعی ـ که افرادی همواره ناراضی‌اند ـ‌ جا می‌دهد و تاکید می‌کند: برخی معترضان نیز بیماران پارانوییدی هستند که ذهنشان مملو از افکار بدبینانه و منفی است و منفی نشان‌دادن محیط کار و حتی بد جلوه‌دادن اتفاقات خوب از ویژگی‌های آنهاست.

به گفته این روان‌شناس، دوری‌کردن از چنین اشخاصی بهترین راه برای نجات روان و حرکت به سمت سلامت جسمی و روانی است.

● به خاطر سلامت روان، سازگار شو

«یا زنگی زنگ یا رومی روم»؛ شاید بشود این نسخه باستانی را برای افراد شاغل که در معرض نارضایتی شغلی قرار دارند، پیچید.

ناظمی می‌گوید: روان‌شناسان عقیده دارند آدم‌های باهوش و بادرایت کسانی هستند که شرایط موجود را می‌سنجند و بر اساس واقعیت‌ها تصمیم می‌گیرند. مثلا کسانی که می‌بینند اگر شغلشان چند ایراد دارد، اما در عوض منبعی برای درآمد است یا این شغل باعث ایجاد وجهه و جایگاه اجتماعی برایشان می‌شود پس با ایرادات آن کنار می‌آیند تا با استفاده از محسنات شغل به درجات بالاتر برسند. به بیان دیگر، دیدن جلوه‌های مثبت یک شغل بهترین روش برای سازگارشدن با محیط کار است، همان‌طور که تعریف‌کردن یک هدف برای خود و تلاش برای رسیدن به آن نیز بهترین انگیزه برای پذیرش ادامه شغل در محیط مورد نظر است.

با این حال، این روان‌شناس این نسخه را برای همه افراد تجویز نمی‌کند، چون می‌داند برخی شرایط کاری از حد تحمل برخی افراد خارج است و می‌تواند به تشدید استرس و درنهایت افسردگی و بیماری‌های جسمی ناشی از آن منتهی شود. به همین علت او به چنین افرادی که حاضرند به خاطر استرس‌های شغلی عطای آن را به لقایش ببخشند، توصیه می‌کند در صورت امکان هر چه سریع‌تر آن محیط را ترک کنند و به متعادل‌کردن کفه سلامت روانشان بیندیشند.

مریم خباز