تفنگ

در اواخر قرن چهاردهم میلادی نخستین اسلحه گرم که یک نوع تفنگ دستی با یک لوله آهنی یا مسی بود که از یک طرف بسته می‌شد. در نزدیکی انتهای لوله (قنداق) سوراخ کوچکی قرار داشت که از این سوراخ باروت درون تفنگ را آتش می‌زدند. این سوراخ به محفظه‌ای توخالی می‌رسید و در آن تکه چوبیراست وصل شده بود. مکانیزمی که تنفگ را آتش می‌زد، وسیله آتش‌رسانی یا لاک نام داشت یک تکه فلز دو شاخه که به یک طرف قنداق تفنگ پرچ گردیده بود در حدود ۱۴۲۵ افزوده شد که محل فتیله آتش زنه بود. این تکه فلز دو شاخه به سوی جلو و عقب حرکت کرده و آتش را به محل باروت می‌رسانید و با آتش گرفتن باروت گلوله از تفنگ به سوی هدف در نظر گرفته شده پرتاب می‌شد. میان سال‌های ۱۴۷۵ ـ ۱۵۰۰ تفنگ تکامل دیگری یافت و در حدود ۱۵۱۵ وسیله آتش‌رسانی چراغ‌دار اختراع گردید و در سال‌های بعد یعنی ۱۸۰۷ و ۱۸۴۰ بر تکامل و کارائی تفنگ افزوده شد و تفنگ‌های امروزی بسیار پیشرفته و کارآمد است.

تفنگ‌های نخستین از دهانه پر می‌شد (تفنگ دهان‌پر) تا اینکه فشنگ اختراع و تفنگ ته‌پر ساخته و مورد استفاده واقع شد. در جریان جنگ جهانی دوم تفنگ‌های نیمه خودکار به میدان آمد که در آنجا نیروی گاز باروت کار پر کردن و آشت نمودن و پراندن یوکه را انجام می‌داد. در تفنگ‌های شکاری به‌جای گلوله از ساچمه استفاده می‌شود.

تفنگ الکترونی لامپ Electrongun

دنباله برآمده لامپ تصویر از پشت که به شکل لوله‌ای در پشت دستگاه تلویزیون ادامه می‌یابد. در انتهای لوله پیش‌بینی پایه‌هائی به شکل سوکت برای هدایت به مدارات راه‌انداز دیگر شده است که پرتوهای پدید آمده را بر روی صفحه فسفر سانس آن هدایت می‌کنند.

به دنباله برآمده تفنگ الکترونیکی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین بخش‌های لامپ تصویر درگیرنده و دوربینظهای تلویزیونی است.

تفنگ بادی

تفنگ بادی ساخت مصر، که با قرار دادن یک تیر در داخل نی و جلوگیری از فرار هوا و استفاده از فوت کردن بادهان، تیر که به سم آغشته بود بسوی هدف پرتاپ می‌شد (۱۹۰۰ ق.م).

تقطیر نفت سیاه

رازی آورده است. (نفت سیاه را بگیر و با گل سفید بیامیز تا اینکه مانند آتش شود و آن را به بالا. این کار را چندان بکن تا مانند آب فرو چکد و در آتش افزوخته نشود. در اینجا مخلوط کردن نفت سیاه با گل سفید از دو لحاظ اهمیت دارد نخست اینکه باین وسیله حرارت بهتر منتقل می‌شود و به همه جای نفت می‌رسد و دیگر آنکه مانع از جوشیدن شدید نفت سیاه می‌گردد.

تفنگ‌ام ـ یک

تفنگ‌ام ـ یک در سال ۱۹۰۳ با ایجاد تغییراتی در تفنگ ماوزر مدل ۹۸ ساخته شد. رفته‌رفته تکامل تدریجی آن بر قدرت و کارآئیش افزود در نتیجه مورد استفاده و توجه فراوانی قرار گرفت.

مشخصات:

وزن بدون سر نیزه ۳۴/۴ کیلوگرم ـ طول بدن سرنیزه ۱۰/۱ را متر، طول با سرنیزه ۳۵/۱ متر حداقل فشار روی ماشه ۰۳۸/۲ کیلوگرم، طول لوله ۶۰ سانتی‌متر ـ تعداد خان ۴ عدد، چرخش خان از چپ براست.

قدرت آتش

وقتی ماشه کشیده شود یک فشنگ شلیک می‌شود، پوکه خالی به بیرون پرتاب می‌گردد. چخماق مسلح می‌شود فشنگ جدید داخل خزانه لوله می‌شود و تفنگ برای تیر اندازی بعدی آماده خواهد بود همه اینکارها در مدتی معادل یک‌هشتصدم دقیقه انجام می‌گیرد و این عمل مکانیکی سریع اجازه می‌دهد که در یک مدت کوتاه تعداد زیادی تیر نشانه روی شده در روی هدفی که برد مؤثر قرار گرفته تیراندازی نماید.

تفنگ چخماقی

در حدود سال ۱۵۱۷ آلمانی‌ها نوعی تفنگ چخماقی اختراع کردند که از دو قطعه تشکیل شده بود. سگکی که فنری به آن فاشر می‌آورد و بین فک‌های خود یک سنگ چخماق را گرفته بود. این سنگ به یک چرخ دندانه‌دار تکیه داشت زماین که این چرخ به‌وسیله فنر به شدت می‌گردید. جرقه‌های ایجاد شده، باروت طشتک را محترق می‌کرد.

اسپانیائی‌ها در این تفنگ اصلاحاتی به عمل آوردند که تا قرن نوزدهم مورد استفاده بود. تفنگ چخماقی اسپانیائی‌ها یک فنر خارجی داشت که روی بازوی سگک قرار گرفته است.

تفنگ سرپر

تفنگ‌های سر پر تفنگ‌هائی بود که بیتشر با باروت دودی (باروت نامرغوب) کار می‌کرد. باروت این تفنگ‌ها از سر دهانهٔ لوله ریخته شده و با سمبه در ته لوله کوبیده می‌شد. پس از کوبیدن مقداری نمد یا پارچه بر روی آن قرار داده و ساچمه یا گلوله را بر روی آن گذاشته و دوباره مقداری کهنه یا نمد روی آن قرار می‌دادند تا از حرکت ولق خوردن خرج و ساچمه جلوگیری کند. پس ازین مراحل چاشنی را از قسمت خارجی و عقبی لوله بر روی پستانک یا سندان می‌گذاردند (پستانک مجرائی لوله مانند بوده که بیش از چند میلیمتر طول نداشته و قطر داخلی آن حداکثر حدود ۲ میلی‌متر بود و از آنجا که به درون لوله اسلحه راه داشت چون باروت را در ته لوله سنبه می‌کردند تا فشرده شود مقداری از آن باروت بدرون پستانک وارد شده و حالت فتیله‌ای بسیار کوتاه را پیدا می‌کرد. همچنین از آنرو که چاشنی اسلحه سرپر معمولاً به‌شکل قابلمه و فاقد سندان بود از اینرو وظیفه دیگر پستانک عمل کردن به‌جای سندان و ثابت نگاهداشتن چاشنی بود.

تفنگ‌های سرپر کوسه

این تفنگ‌ها که عموماً از ظرافت خاصی برخوردار بودند، سوزن داشتند ولی فاقد چخماق بودند و سطح خارجی قسمت چکاننده آنها صاف و بدون زائده بود و قطعاً نام کوسه نیز از آنرو بآنها در ایران داده شد.

تفنگ‌ها

در جنگ جهانی دوم و جنگ کره و ویتنام، تفنگ‌هائی که استفاده می‌شد دارای بردهای خیلی کمی بودند. درصد درگیری با هدف در فواصل مختلف می‌باشد، همان‌طور که دیده می‌شود:

%۳۰ کل درگیری‌ها در فاصله ۱۰۰ متری یا کمتر اتفاق می‌افتد.

%۷۰ کل درگیری‌ها در فاصله ۲۰۰ متری یا کمتر اتفاق می‌افتد.

%۹۰ کل درگیری‌ها در فاصله ۳۰۰ متری یا کمتر اتفاق می‌افتد.

%۹۵ کل درگیری‌ها در فاصله ۴۰۰ متری یا کمتر اتفاق می‌افتد.

باید تذکر داده شود که این ارقام میانگین برد کوتاه اسلحه در شب و برد زیاد اسلح در روز (نسبت به دید تیرانداز) می‌باشد.

مسئله‌ای که می‌تواند مورد نیاز یک سلاح باشد این است که تفنگ در فواصل بیش از ۴۰۰ بتواند علیه چند هدف، مخرب و مرگ‌آور باشد. این مشکل در سلاح‌های کالیبر کوچک ناتو که می‌توانست در فواصل بیش از ۴۰۰ متر یک اثر خوب روی هدف بگذارد حل شد. این گلوله‌ەا توسط سلاح‌های سبک که دارای عقب‌نشینی کوچکی هستند شلیک می‌شود. همچنین گلوله‌ها به‌گونه‌ای ساخته می‌شود که مسیر پروازشان به‌طور ثابت و یکنواخت بوده و بدین وسیله احتمال برخورد به هدف نیز افزایش یابد.

مسلسل‌ها

برد مورد نیاز برای مسلسل‌ها به آسانی تعیین نمی‌شود. مسلسل‌های متوسط اغلب جهت پوشش آتش و موقعیت‌های تدافعی برای فواصل بیش از ۲۰۰۰ متر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اینجا هدف ممکن است انسان‌هائی باشند که در یک محیط باز قرار گرفته‌اند حتی اگر دارای کلاه خود نیز باشند. هدف قسمتی از بدن آنهاست که فاقد حفاظ است و به آسانی می‌توان آن را منهدم کرد. بنابراین گلوله‌ای که دارای انرژی بیش از ۸۰ ژول است، احتمال اثرگذاری آن زیاد خواهد بود. برای اینکه گلوله در فاصله ۲۰۰۰ متری بتواند اثر مخرب داشته باشد باید سنگین‌تر ساخته شود. این موضع باعث بزرگتر شدن کالیبر سلاح تا mm ۱۲/۷ می‌گردد.

در قسمت مسلسل‌ها، بیشتر بحث روی مسلسل‌های سبک می‌باشد. از مسلسل‌های سبک این انتظار می‌رود که دارای حجم زیاد آتش بریا بردهای نسبتاً کوتاه باشند، و اهداف آنها ممکن است یک نظام مهاجم یا سگ دشمن باشد.

کالیبر مسلسل‌های جهت اهداف کلی بستگی به برد طولانی یک مسلسل متوسط دارد. در مسلسل‌های متوسط بیشتر از فشنگ‌های رسام جهت مشخص شدن افت گلوله استفاده می‌گردد سوختن آهسته ماده رسام فشنگ به علت بزرگی کالیبر سلاح، روی مسیر گلوله تأثیری ندارد، به همین علت کالیبر این مسلسل‌ها حدود ۷ الی ۸ میلیمتر است. بیتشر گلوله‌ها، از ترکیب مواد مختلف ساخته می‌شوند. چگالی بعضی مواد که ممکن است در ساختمان یک گلوله شرکت داشته باشند.

اگرچه فشنگ‌های رسام از فشنگ‌های معمولی بزرگتر هستند ولی از نظر وزن سبکتر می‌باشند. دانسیته و طول فشنگ mm ۵۱* ۷/۶۲ و فشنگ رسام با یکدیگر فرق بزرگی دارند. فقط قطر و شکل نوک دو گلوله یکسان است.

همان‌وطر که ماده رسام در طول حرکت می‌سوزد، وزن گلوله تغییر می‌یابد بنابراین توان انتقال دادن و ضریب پایداری گلوله رسام در طول پرواز پیوسته تغییر می‌کند. اما با گلوله رسام و مشاهده افتادن گلوله می‌توان بردها را نسبت به هدف تنظیم کرد.

در طرح یک سلاح این مسئله مهم است که اثر مورد نیاز در هدف چگونه باشد. این مسئله منجر می‌شود به این که هدف و درجه پوشش و حمایت آ در میدان جنگ مشخص شود. این تجزیه و تحلیل به سطح انرژی برخورد مورد نیاز توسط گلوله برمی‌گردد.

این سطح انرژی با تغییر کالیبر و نوع پوشش و حفاظ، تغییر می‌کند. عامل مهم بعدی، برد مورد نیاز اسلحه جهت اثر گذاشتن روی هدف است این امر با سرعت دهانه لازم برای طرح معینی از یک گلوله، حل می‌شود. سرعت دهانه لوله به عوامل نظامی زیر بستگی دارد:

یکنواختی مسیر پرواز گلوله، عقب نشینی سلاح، انحراف بخشی قابل قبول باد و طول سلاح.

برای اینکه نیازهائی ایده‌آل یک سرباز در مورد یک سلاح برآورده شود، حل تمام مشکلات باالا امری مشکل خواهد بود، مخصوصاً برای اسلحه‌های کالیبر بزرگ.

تفنگ‌ها

به علت دقت در تک تیر زدن به‌طور معمول از تفنگ‌ها استفاده می‌شود. برای بدست آوردن دقت مورد نیاز، ضروری است که تفنگ‌ها از سیستم (گلنگدن بسته) استفاده کنند.

برد مورد نیاز تفنگ‌ها از حدود ۸۰۰ متر، در شروع جنگ جهانی اول، به حدود ۴۰۰ متر، درحال حاضر کاهش یافته است. برد مورد نیاز طولانی‌تر در حال حاضر توسط سلاح‌های دیگر بدست می‌آید. نوات تیر مورد قبول برا یتک تیر زدن تقریبا ۴۰ تیر در دقیقه است. بنابراین در حالت نبرد، سرباز باید آمادگی شلیک ۴۰ تیر در دقیقه را داشته باشد.

در تفنگ‌های هجومی جدید، مشکل COOK OFF پیش از شلیک حدود ۲۰۰ فشنگ، به‌وجود نمی‌آید در این صورت با اینکه سلاح همچنان گرم است، نگهداری آن به آسانی صورت می‌گیرد. اگر پس از این تعداد، شلیک استمرار پیدا کنند، COOK OFF اتفاق نخواهد افتاد.

مسلسل‌ها

از مسلسل‌ها این انتظار می‌رود که بتوانند یک حجم آتش دقق جهت پشتیبانی تهیه کنند. چون خارج از بردهای ۸۰۰ الی ۱۰۰۰ متر شلیک به سمت هدف با دقت صورت نمی‌گیرد، از دو پایه خاصی جهت نگهداری لوله استفاده می‌گردد. در مسلسل‌ها این احتمال وجود دارد که دمای محفظه احتراق متجاوز از حدود COOK OFF شود (حتی در مسلسل‌های جدید). بنابراین، سیستم گلنگدن باز در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای جبران دقت کم، به علت استفاده از سستم گلنگدن باز، از دو پایه جهت پشتیبانی لوله استفاده می‌شود. ضمناً وجود آتش از نادرستی دقت تیر می‌کاهد. از مسلسل‌ها بیشتر جهت اهدافی که موقعیت دقیق آنها مشخص نیست، استفاده می‌شود.

مسلسل‌های متوسط

از سملسل‌های متوسط جهت پشتیبانی با حجم آتش زیاد برای بردهای خیلی زیاد استفاده می‌شود. یک مثال کلاسیک از این نوع، مسلسل ویکرز (VICKERS) می‌باشد. که با مهارت (MK V III Z) بردش به ۴۰۰ متر می‌رسد. امروزه از مسلسل‌های متوسط جهت شلیک کردن به اهدافی که حدود ۲۰۰۰ متر فاصله دارند استفاده می‌شود. برای بدست آوردن یک گستردگی آتش، منطقی است که سلاح روی یک سه پایه نصب شود. به علت جثه و وزن زیاد، مشکل حمل آن نیز وجود دارد. بعضی از مسلسل‌های جدید دارای مأموریت‌های دوگانه (مسلسل‌های سبک و متوسط) می‌باشند. این مسلسل‌ها بنام مسلسل‌های جهت اهداف کلی مشهورند. وسایلی که جهت تبدیل یک مسلسل سبک به مسلسل متوسط لازم است، در پادگان یا در سطح گردان نگهداری می‌شود.