مجله ایرانشهر

مجله ایرانشهر به مدیریت حسین کاظم زاده به مدت چهار سال یعنی از ابتدای سال ۱۳۰۱ هـ .ش تا اسفند ماه ۱۳۰۵ هـ.ش مطابق ماه فوریه ۱۹۲۷ م در برلین پایتخت آلمان منتشر شده است بنابراین …

مجله ایرانشهر به مدیریت حسین کاظم زاده به مدت چهار سال یعنی از ابتدای سال ۱۳۰۱ هـ .ش تا اسفند ماه ۱۳۰۵ هـ.ش مطابق ماه فوریه ۱۹۲۷ م در برلین پایتخت آلمان منتشر شده است بنابراین شماره اول این مجله در سال ۱۳۰۱ و شماره آخر آن در اسفند ماه ۱۳۰۵هـ .ش منتشر گردیده و جمعا ۴۸ شماره انتشار یافته است.

ایرانشهر یکی از معروف ترین و موثرترین مجلاتی است که در مطبوعات فارسی زبان در گذشته انتشار پیدا کرده است. با توجه به اشتمال آن بر مقالات علمی و ادبی، اجتماعی و فلسفی و تحقیقات تاریخی با تصاویر زیبا و اشعار، که به قلم دانشمندان بزرگ و نویسندگان نامی شرق و غرب نوشته شده می توان ایرانشهر را یکی از مجلات مهم زبان فارسی دانست.

مجلدات چهار ساله ایرانشهر هر کدام کتاب بزرگی را تشکیل می دهد که علاوه بر اشتمال آنها بر مطالب علمی و تاریخی دارای یک نوع تنوعی است که کمتر در یک کتاب معین یافت می شود.

ادوارد براون در جلد چهارم کتاب تاریخ ادبیات ایران درباره مجله ایرانشهر می نویسد: "در ژوئن ۱۹۲۲ در برلن یک مجله عملی و ادبی فارسی دیگری به نام ایرانشهر به مدیریت حسین کاظم زاده انتشار یافت. این مجله اگر چه به عنوان پانزده روز یک شماره منتشر شد، اما در عمل جز ماهی یک نمره بیرون نیامد. ایرانشهر نسبت به کاوه خیلی سبک تر و عوام فهم تر است و معلوم می شود بیشتر منظورش بحث در وقایع ایران قبل از اسلام و مسائلی است که جوانان کنونی ایران با آن مواجه هستند."

برای تشریح و شناخت بهتر مجله ایرانشهر و آگاهی از نوع مندرجات این مجله در ادامه به اجمال سال سوم انتشار آن را مورد بررسی قرار می دهیم. شمارهٔ اول و دوم سال سوم مجله ایرانشهر در یک مجلد در تاریخ اول دی ماه سال ۱۳۰۳ هـ .ش در ۱۲۸ صفحه خشتی کوچک با طبعی زیبا و کاغذی مرغوب مانند دو سال قبل از آن در برلین منتشر شد. در این سال نیز مانند سال های گذشته یعنی سال اول و دوم انتشار مجله، وجه اشتراک آن همه جا

یک لیرهٔ انگلیسی بود. ایرانشهر روی هم رفته در سال سوم ۱۲ شماره در ۷۶۶ صفحه به ضمیمه فهرست مندرجات که ضمیمه شمارهٔ دوازدهم چاپ شده بود، نشر یافته و شمارهٔ ۱۲ که شمارهٔ آخر این سال بود در تاریخ اول آبان ۱۳۰۴ منتشر شد. مقاله اول این شماره تحت این عنوان به چاپ رسیده بود: "تاریخ ایران تازه شد. خاتمه سلطنت قاجار و طلوع دوره پهلوی" مندرجات این سال نیز مانند سال های قبل مطالبی بود علمی، ادبی، اخلاقی، فلسفی و تاریخی که به قلم نویسندگان مشهور نوشته شده و علاوه بر این مشتمل بر تصاویر زیبایی بود.‏

ناگفته نماند که گردانندگان مجله ایرانشهر از طرفداران سیاست رضاخان بوده و در برهه های مختلف به هواداری از وی برخاستند که به یکی از مهم ترین آنها می توان به زمان برپایی غوغای جمهوریخواهی از سوی رضاخان اشاره نمود که مجله مقالات متعددی در حمایت از جمهوریت رضاخان طبع و انتشار داد.شمارهٔ ۱۲ سال چهارم که آخرین شمارهٔ منتشر شده این سال و دوره مجله است در تاریخ اول اسفند ماه ۱۳۰۵ انتشار یافته است. مجموع صفحات این سال به استثنای صفحات ضمیمه از قبیل فهرست مندرجات سال سوم و چهارم و صفحات مخصوص اعلانات و غیره که غالبا روی اوراق رنگی چاپ شده ۷۷۸ صفحه بود.

سمیرا افراسیابی