نقش فناوری های «DEEP WATER» در رشد تولید جهانی نفت

فناوری های deep water یا فناوری هایی كه با واسطه آن, امكان حفاری, اكتشاف و تولید در اعماق زیاد آب به وجود می آید , هم اكنون در حوزه بالادستی نفت, خصوصاً در عرصه سرمایه گذاری های نفت و گاز اهمیت فراوانی پیدا كرده اند به نظر می رسد رشد تولید جهانی نفت در چند ساله اخیر تا حدود زیادی مرهون پدیداری این فناوری بوده است

به طور متوسط، بین سال های 1994 تا سال جاری، روزانه حدود چهار میلیون بشكه از نفت تولیدی در سراسر جهان، به واسطه فناوری فوق سراز بازارها درآورده اند، حال آن كه قبل از این تاریخ، عملاً امكان تولید از برخی حوزه های واقع در اعماق آب ها وجود نداشت. پیش بینی می شود تا پایان همین دهه، این رقم روبه افزایش گذاشته و تا دو برابر (حدود 5/8 میلیون بشكه در روز) برسد. مشخصاً در سال جاری، حدود پنج درصد از تقاضای جهانی، از محل نفت موجود در حوزه های عمیق برآورده شده است. این نرخ می بایستی تا پایان این دهه به حدود 10 درصد برسد.اخیراً دو موسسه Mackenzie و Robertson به تحقیقات جدیدی درخصوص نتایج اكتشاف در اعماق دریا و خشكی بین سال های 1996 تا 2003 دست زده اند. نتیجه این تحقیقات بسیارجالب بود. مثلاً ثابت شد كه متوسط اندازه حوزه های كم عمق و دریایی ساده، عموماً بیش تر است. با این اوصاف، در سال های آینده، قاعدتاً یكی از مهم ترین منابع رشد تولید در بخش بالادستی صنعت نفت، همین حوزه های مكشوفه در deep water خواهد بود. دقت داریم كه بین سال های 1996 تا 2001 میلادی، متوسط اكتشاف حوزه های نفت و گاز در اقصی نقاط جهان، حدود 15 تا 30 میلیارد بشكه در سال بوده، حال آن كه از سال 2001 به بعد، این رقم به حدود 10 میلیارد بشكه رسیده است. عمده این كاهش، مربوط به اكتشافات گازی و همچنین اكتشاف حوزه های غیرعمیق آبی بوده است. در عین حال، حجم اكتشافات ناخالص حوزه های عمیق دریایی (خصوصاً نفت)، نشان از یك روند ملایم كاهنده دارد. بنابراین نتایج كلی اكتشافات جهان، به واسطه اكتشاف در حوزه های عمیق دریایی، روبه افزایش و صعود دارد.در عرض هشت ساله گذشته، این حوزه های عمیق آبی، حدود 40 درصد از كل حوزه های غنی مكشوفه را شامل می شده اند. دردو سال گذشته، این رقم به حدود 65 درصد رسیده است.همان گونه كه گفتیم، تفاوت های عدیده ای بین نتایج اكتشاف در حوزه های deep water با حوزه های كم عمق دیده می شود كه یكی از آنها، متوسط اندازه (سایز) حوزه ها است. یكی از انگیزه های تولیدكنندگان برای اكتشاف در حوزه های عمیق دریایی هم به واقع همین اندازه حوزه هاست. به طور متوسط، این تفاوت حجم را معادل نسبت 250 (برای حوزه های deep water) و 50 (برای حوزه های كم عمق) محاسبه كرده اند.یكی دیگر از نتایج تحقیق فوق، آن بوده كه شركت های بزرگ نفتی را براساس پورتفولیوی در اختیار داشتن حوزه های عمیق دریایی رتبه بندی كرده اند كه حاصل آن به شرح ذیل می باشد:

1- شركت پتروبراس از برزیل

2- شركت BP به خاطر فعالیت درآب های عمیق خلیج مكزیك

3- شرك شل

4- شركت اكسون موبیل

5- شركت شورون، توتال و انی

در گزارش چنین ذكر شده كه در سال های اخیر، نرخ اكتشاف جهانی deep water به حدود هشت میلیارد بشكه رسیده است. در عین حال اگر بخواهیم با ارقام مطلق صحبت كنیم، آنگاه باید خلیج مكزیك را بهشت طالبان حوزه های عمیق دریایی بدانیم. طبق گزارش، این منطقه از پتانسیل فراوان و حجیمی در امر deep water برخوردار بوده و ارزش نفت و گاز تولیدی منطقه (پس از كسر مالیات)، بسیار بالا است.در عین حال، چهار منطقه از جهان هم معرفی شده اند كه ظاهراً غنی ترین حوزه های عمیق دریایی در این مكان ها جا خوش كرده اند كه به این چهار نقطه اصطلاحاً «جغرافیای deep water» می گویند.این مناطق عبارتند از: آنگولا، برزیل، نیجریه و قسمت آمریكایی خلیج مكزیك كه با این اوصاف، این چهار كشور (به همراه كشور مكزیك) می توانند محل مناسبی برای جولان شركت های نفتی هواخواه این حوزه ها تلقی گردد. بعد از این مناطق، دو كشور استرالیا و مصر هم در رده بعدی قرار دارند گفته می شود كه عمده حوزه های deep water این دو منطقه حوزه های گازی هستند. در پایان گزارش به این نكته اشاره شده كه در آینده و هنگامی كه بازارهای جهانی گاز شكل وجودی یافته و قوام لازم را پیدا كردند (مانند بازارهای فعلی نفت) آنگاه مسلماً این هفت كشور، قادر خواهند بود ابتكار عمل جهت دهی بازار گاز را (از نقطه نظر اكتشاف و تولید) در دست بگیرند.

منبع: اقتصاد پویا، سه شنبه، 28 مهر 1383