گاهی به پاهایت نگاه کن

ضرورت توجه به بهداشت پا در فصل تابستان

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که معمولا با شروع روزهای گرم سال برای افراد پیش می‌آید، ناراحتی‌های پوستی ناشی از تماس مداوم با نور آفتاب یا تعریق بیش از اندازه، به‌خصوص در ناحیه پاهاست. به‌همین دلیل در «پرونده زیبایی» این هفته،‌ با چگونگی حفظ سلامت و زیبایی پاها در تابستان آشنا می‌شویم...

ضرورت توجه به بهداشت پا در فصل تابستان

دکتر محمد شهیدی دادرس

متخصص پوست، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

بسیاری از خانم‌ها و آقایان عادت دارند در فصل تابستان، کفش یا صندل خود را بدون جوراب بپوشند، در حالی که به این ۸ دلیل، پوشیدن کفش و صندل بدون جوراب توصیه نمی‌شود:

۱. جنس پوست پا به‌گونه‌ای نیست که برخورد سطحی نور آفتاب با آن چندان نگران‌کننده باشد اما اگر تماس نور آفتاب با پوست روی پا زیاد و مداوم باشد، جذب اشعه‌های مضر نور خورشید می‌تواند برای پوست دردسرساز شود.

۲. قرار گرفتن پوست روی پا و کناره‌های آن در معرض آفتاب می‌تواند باعث تیره و خشک شدن تدریجی پوست این قسمت‌های بدن شود.

۳. وقتی کفش یا صندل خود را بدون جوراب پا می‌کنید، تماس انواع آلاینده‌ها، آلودگی‌های محیطی و گرد و خاک با پوست پا بیشتر می‌شود و در نتیجه، پاها نیاز بیشتری به شستشو در طول روز پیدا می‌کنند. شستن مکرر و بیش از اندازه پاها، به‌خصوص در افرادی که پوست خشکی دارند هم باعث خشک و زشت شدن پوست آن می‌شود.

۴. نپوشیدن جوراب باعث افزایش تماس پوست کف پا با مواد مصنوعی کف کفش می‌شود. این مساله می‌تواند زبری و ترک پوست کف پا و پاشنه‌ها را در افرادی که مستعد ترک و خشکی هستند، به دنبال داشته باشد.

۵. ابتلا به آلرژی‌های تماسی در اثر تماس مستقیم پوست پا با رنگ و مواد مصنوعی کفش‌ها هم می‌تواند از دیگر عوارض نپوشیدن جوراب باشد.

۶. استفاده از جوراب‌های نخی بدون رنگ، می‌تواند هم باعث جذب عرق پا و پیشگیری از خیس شدن پاها و کفش‌ها شود، هم جلوی تماس مستقیم پوست با مواد و رنگ‌های موجود در کفش‌ها و آلرژی تماسی ناشی از آن را بگیرد و هم از تابش مستقیم نور آفتاب به سطح پاها پیشگیری کند.

۷. رسیدگی به پوست پاها در فصل تابستان با شستن و نرم کردن آنها با کرم‌های نرم‌کننده هم می‌تواند کمک زیادی به حفظ سلامت و زیبایی پاها کند.

۸. افرادی که در فصل تابستان کمتر جوراب می‌پوشند و عادت به دوزانو یا چهارزانو نشستن دارند، بیشتر در معرض پینه و ضخیم‌شدن پوست قوزک پا قرارمی‌گیرند. برای پیشگیری از ایجاد این مشکل، پوشیدن جوراب،

چرب کردن پوست قوزک پا با کرم‌های نرم‌کننده و پرهیز از ایجاد تماس و اصطکاک مداوم بین پوست قوزک پا با فرش و موکت توصیه می‌شود. البته ضخیم شدن پوست آرنج و زانوها در اثر پوشیدن شلوارهای کوتاه یا بلوزهای آستین‌کوتاه در فصل تابستان هم بیشتر می‌شود. به‌همین دلیل در منزل، لباس‌های نخی و سبک که زانوها و آرنج‌هایتان را هم پوشش بدهد، بپوشید. چرب نگه داشتن پوست آرنج و زانوها و گاهی استفاده از کرم‌های لایه‌بردار بسیار سبک هم می‌تواند جلوی ضخیم شدن پوست را بگیرد.

کفش‌های ممنوعه از منظر پزشکی

دکتر احمد باقری‌مقدم

متخصص پزشکی ورزشی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

معمولا بیشتر خانم‌ها در فصل تابستان، تمایل دارند کفش‌های کاملا تخت و عروسکی یا صندل‌های پاشنه‌دار بپوشند اما نوع کفش‌ها می‌توانند باعث به خطر افتادن سلامت پاها شوند. در ادامه به برخی از رایج‌ترین این مشکل‌ها اشاره می‌کنیم:

کفش عروسکی و ۵ نکته

۱. کف پای بیشتر خانم‌ها بافت نرم و شلی دارد و برخی هم از صافی کف پا رنج می‌برند. پوشیدن کفش‌های تخت در آنهایی که بافت کف پایشان نرم یا صاف است، باعث می‌شود حمایت مناسبی از کف پا با تخت کفش صورت نگیرد و در نتیجه، درد و مشکلات کف پا برای فرد به وجود بیاید.

۲. چرخش مچ پا به سمت داخل و ایجاد دردهای مزمن در این ناحیه می‌تواند از عوارض پوشیدن کفش‌های تخت و عروسکی باشد.

۳. به هم خوردن راستا و انحنای اندام تحتانی مانند زانوها و حتی لگن از دیگر عوارض پوشیدن مدام کفش‌های تخت است.

۴. ابتلا به هالوکس والگوس (بیرون‌زدگی استخوان شست پا که دردناک هم است) یا برجستگی و برآمده شدن استخوان داخل مچ پا هم جزو عوارض استفاده مستمر از کفش‌های عروسکی تخت با پنجه‌های کوتاه و باریک است.

۵. خارپاشنه از دیگر مشکلاتی است که با پوشیدن مداوم کفش‌های تخت ایجاد و در صورت بروز، علایم آن تشدید می‌شوند.

صندل‌های پاشنه‌دار و ۳ نکته

۱. صندل‌های نامناسب و پاشنه‌دار می‌توانند باعث آسیب و تحریک تاندون آشیل ناحیه انگشت‌های جلوی پا شوند و درد کف پا، چرخش مچ پا و ابتلا به هالوکس والگوس را به دنبال داشته باشد.

۲. صندل‌های پاشنه‌دار می‌توانند باعث ایجاد تغییرات آرتروزی در ناحیه استخوان‌های کف پا در ناحیه جلو شوند و آسیب آشیل پشت پا را هم به دنبال داشته باشند.

۳. ایجاد تغییر زاویه در زانوها، دردهای جلوی زانو و ایجاد بیماری‌های غضروفی کشکک زانو در ناحیه جلویی آن هم از دیگر مشکلات ناشی از پوشیدن صندل‌های پاشنه‌دار است.

چاره چیست؟

بهتر است به‌جای خرید کفش‌های عروسکی یا صندل‌های نامناسب و پاشنه‌دار برای تابستان،‌ کفشی که حداقل ۲ سانتی‌متر پاشنه به‌صورت لژ از پنجه تا پاشنه داشته باشد، خریداری کنید. بد نیست بدانید که پا، محل انتقال نیرو است. زمانی که می‌دویم، ۶ برابر وزنمان نیرو از زمین به کف پاهایمان وارد می‌شود. این نیرو در حالت راه رفتن، ۱ تا ۲ برابر وزن بدن است. به‌همین دلیل استمرار پوشیدن کفش‌های نامناسب می‌تواند باعث وارد شدن نیروهای نامتعادل به پا و آسیب کف پا شود.

شلوارهای ممنوعه از منظر پزشکی

دکتر بهروز باریک‌بین

متخصص پوست، قائم مقام مرکز تحقیقات لیزر

شلوار چسبان و تیرگی کشاله ران

در فصل تابستان از پوشیدن شلوارهای پلاستیکی،‌ تنگ و چسبان خودداری کنید. پوشیدن این نوع شلوارها باعث تعریق بیشتر و مرطوب ماندن پوست پا، به‌خصوص در ناحیه کشاله ران می‌شود. این محیط گرم و تاریک و مرطوب می‌تواند به‌سادگی زمینه بروز برخی مشکلات پوستی مانند ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا قارچ‌های پوستی را فراهم کند. به‌همین دلیل خیلی از افراد، در فصل تابستان با تیرگی کشاله ران مواجه می‌شوند و نمی‌دانند که مشکل آنها، از پوشیدن شلوارهای نامناسب است.

شلوار رنگی و آلرژی تماسی

پوشیدن شلوارهای رنگی تنگ که باعث تماس بیشتر و مستقیم پوست عرق‌کرده با رنگ و مواد مصنوعی موجود در این محصولات می‌شود، می‌تواند باعث بروز واکنش‌های آلرژیک تماسی شود و علایمی مانند خارش، التهاب و قرمزی پوست پا را به دنبال داشته باشد. شلوارهای نخی که چسبان نباشند (لزومی به گشاد بودن آنها نیست) و رنگ و مواد پلاستیکی زیادی هم در آنها به‌کار نرفته باشد، بهترین گزینه برای تابستان هستند.

دامن و عرق‌سوز

عرق‌سوز شدن کشاله ران، یکی دیگر از مشکلات ناشی از تعریق بیش از حد در تابستان است. این مشکل در افراد چاق و آنهایی که اندام تحتانی درشت‌تری دارند، بیشتر دیده می‌شود. افرادی که مستعد عرق‌سوز شدن ران‌هایشان هستند، باید برای به‌حداقل رساندن مشکل خود، دور پوشیدن دامن را خط بکشند تا ایجاد تماس بین پوست ران‌های آنها کمتر شود. شلوارهای نخی و سبک می‌تواند انتخاب خوبی برای چنین افرادی باشند. همیشه در فصل تابستان و بعد از استحمام یا شستن پاهایتان، آنها را خوب خشک کنید و سپس شلوار خود را بپوشید. هرچه سطح پاها خشک‌تر بمانند، امکان عرق‌سوز شدن، ایجاد لک‌های پوستی یا حتی قارچ‌های پوستی کمتر خواهد شد.

لباس زیر و عفونت

همیشه در فصل تابستان مانند سایر فصل‌های سال، از لباس زیر نخی و سفید استفاده کنید تا میزان تعریق و خطر عفونت با قارچ‌های تناسلی را به حداقل ممکن برسانید. لباس زیر در تابستان باید حداقل روزی ۲ مرتبه عوض شود. اگر در فصل تابستان اصرار یا اجباری به پپوشیدن شلوارهای رنگی با الیاف مصنوعی و تحریک‌کننده پوست دارید، حتما زیر آن شلوارک نخی سفید بپوشید تا عرق پوستتان جذب آن شود و خطر ابتلا به ناراحتی‌های پوستی در پاهایتان کاهش بیابد.

۷ راه مبارزه با بوی بد پا در تابستان

تعریق بیش از اندازه کف پا در تابستان و مرطوب شدن فضای داخلی کفش‌ها باعث رشد و تکثیر باکتری‌های مولد بو می‌شود. از آنجا که پاها در تابستان بیشتر از فصل‌های دیگر سال عرق می‌کنند، زودتر و بیشتر هم بو می‌گیرند، اما چاره چیست؟ اینکه به دستورالعمل زیر عمل کنید:

۱. اگر می‌توانید، کفش‌های خود را در محیط کار دربیاورید و صندل‌های مناسب بپوشید.

۲. اگر برایتان مقدور است، لااقل یک‌بار در محل کار خود، کفش و جوراب‌هایتان را دربیاورید و پاهایتان را بشویید. بعد از خشک کردن کف و بین انگشت‌های پا، جوراب تمیزی بپوشید و کفش‌هایتان را پا کنید.

۳. همراه داشتن یکی - دو جوراب نخی اضافه در فصل تابستان‌ ضروری است.

۴. همیشه جوراب‌های نخی و رنگ روشن بپوشید.

۵. برای تابستان کفش‌هایی بخرید که منفذی برای ورود و خروج هوا داشته باشند.

۶. کفش‌ها را در فصل‌های گرم سال ماهی یک مرتبه بشویید.

۷. اگر پاهایتان بیش از اندازه عرق می‌کند یا بو می‌دهد، از محلول‌ها و اسپری‌های حاوی آلومینیوم کلراید یا آنتی‌باکتریال موجود در بازار که باعث کاهش تعریق و کاهش رشد باکتری‌های مولد بو در ناحیه پا می‌شوند، استفاده کنید.

نگاه متخصص پوست

دکتر پژمان مباشر

عضو مرکز تحقیقات پوست و سلول‏های بنیادی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

دلیل و درمان پینه پا

«دختری جوان هستم. به دلیل پوشیدن صندل، قسمت خارجی قوزک پایم دچار خشکی و پینه شده است. از کرم‏های چرب‏کننده یا نرم‏کننده استفاده کردم اما فایده‌ای نداشت. به پزشک مراجعه کردم و کرمی دست‏ساز برایم تجویز کرد. مدتی است این کرم را روی محل آسیب‌دیده می‌زنم ولی پوستم به‌قدری نازک شده که حتی مویرگ‏های زیر آن کاملا نمایان است. آیا باید درمان را ادامه بدهم؟» در پاسخ به این پرسش خواننده «سلامت» باید بگویم که پینه پا به علت تماس مکرر پوست با جسم سخت که در مورد شما کفش است، به‌ وجود می‏آید. هر نوع فشاری روی ناحیه پوست پا می‏تواند باعث ایجاد پینه شود مثل نشستن روی زمین و تماس مستقیم پوست با فرش یا موکت، تماس مکرر پوست بدون جوراب با وسایل ورزشی و توپ در ورزشکاران، ایستادن یا پیاده‏روی‏های طولانی و...

در بعضی موارد اشکال‌های آناتومیک پا هم می‏توانند باعث ایجاد پینه شوند که در این موارد مشاوره با متخصص ارتوپد برای برطرف کردن این مشکل‌ها مثل هالوکس‌والگوس یا بیرون‏زدگی استخوان شست پا و وجود استخوان‏های زائد روی انگشتان پا و فشار کفش روی آنها، لازم است. تا زمانی که مشکل ارتوپدی فرد اصلاح نشود، درمان پینه به‌تنهایی بی‏فایده خواهدبود.

علت نازک شدن پوست شما ممکن است استفاده زیاد از داروهای موضعی کورتون‏دار و لایه‏بردار باشد بنابراین باید برای ادامه درمان به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

یکی از کارهایی که اغلب افراد برای بهبود پینه‏ها انجام می‏دهند، خیس کردن ناحیه پینه‌بسته و کشیدن سنگ‌پا روی آن است که این کار نیز به هیچ‌وجه توصیه نمی‏شود. فقط زمانی استفاده از سنگ‌پا توصیه می‌شود که ضایعه مشاهده و برای درمان آن کرم لایه‏بردار تجویز شده باشد. در این صورت اگر بیمار برای مدتی از کرم استفاده کند، با کشیدن سنگ‌پا کار لایه‏برداری بهتر انجام خواهدشد. درمان پینه در افراد با پوست روشن یا تیره تفاوتی ندارد.

بهترین کار برای پیشگیری از ایجاد پینه، پوشیدن کفش‏های راحت و به‌خصوص در مورد شما پوشیدن جوراب است. هر شب پاهایتان را با آب و صابون بشویید و قسمت‌های تحت‌فشار را با کرم‌های چرب‏کننده چرب کنید. از گذاشتن قوزک روی زمین و فشار آوردن روی آن نیز خودداری کنید.

ندا احمدلو