سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
مجله ویستا

نقش انكارناپذیر زنان در سازندگی كشور


نقش انكارناپذیر زنان در سازندگی كشور

امروز بیش از هر زمان دیگر جامعه ما نیازمند آن است تا زنان در عرصه های مختلف اجتماعی , فرهنگی , سیاسی و حضور یابند

هرچند مشاركت‌ زنان‌ در ایران‌ پیشرفت‌ قابل‌ ملاحظه‌یی‌ داشته‌ است‌ اما هنوز در بسیاری‌ از مناطق‌ كشور زنان‌ از نظر اقتصادی‌ و اجتماعی‌ عقب‌ مانده‌اند. در خانواده‌های‌ كم‌درآمد در استان‌های‌ دورافتاده‌ و محروم‌، زنان‌ علاوه‌ بر مسوولیت‌های‌ خانه‌داری‌ و تربیت‌ فرزندان‌ در شغل‌های‌ غیرمعمول‌ همانند كارگری‌ در كارخانه‌ها، گله‌داری‌، قالی‌بافی‌، سبدبافی‌، پرورش‌ طیور وماهی‌ و... مشغول‌ به‌ كار هستند.

زمانی‌ نابرابری‌ جنسی‌ بیشتر نمایان‌ می‌شود كه‌ بدانیم‌ اغلب‌ آنها دریافتی‌ ندارند یا این‌ دریافتی‌ كم‌ بوده‌ یا به‌ همسران‌ آنها تعلق‌ می‌گیرد. در برخی‌ مواقع‌ هم‌ این‌ نابرابری‌ها، در نبود امكانات‌ برابر به‌ دختران‌ و پسران‌ برای‌ رفتن‌ به‌ مدرسه‌ نمود می‌كند. بااین‌ وجود زنان‌ از راه‌های‌ مختلف‌ در سطوح‌ گوناگون‌ اجتماعی‌، مشاركت‌ و همكاری‌ دارند و در دوران‌ ریاست‌ جمهوری‌ خاتمی‌ این‌ فرصت‌ و امكان‌ به‌ زنان‌ داده‌ شد تا پیشرفت‌ كنند.اولین‌ اتفاقی‌ كه‌ این‌ پیشرفت‌ را نمایان‌ می‌كند، تاسیس‌ مركز مشاركت‌ زنان‌ بود. همچنین‌ افزایش‌ بودجه‌ قابل‌ ملاحظه‌ برای‌ امور زنان‌ در تمامی‌ وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و ادارات‌ دولتی‌، تصویب‌ كنوانسیون‌ رفع‌ همه‌ اشكال‌ تبعیض‌ علیه‌ زنان‌، افزایش‌ سطوح‌ باسوادی‌ در بین‌ زنان‌ از جمله‌ برنامه‌هایی‌ هستند كه‌ حاصل‌ كار دولت‌ خاتمی‌ بوده‌ است‌.روچیرا گوپتا مدیربرنامه‌ ارتباطات‌ یونیسف‌ در ایران‌ معتقد است‌ كه‌ مشاركت‌ زنان‌ در ایران‌ در این‌ دوره‌ پیشرفت‌ قابل‌ ملاحظه‌یی‌ داشته‌ و از نشانه‌های‌ آن‌ افزایش‌ نرخ‌ باسوادی‌ در زنان‌ از ۷\۶۴ درصد در سال‌ ۱۹۹۶ به‌ ۷\۸۱ درصد است‌. هرچند توافقنامه‌ حذف‌ تمامی‌ اشكال‌ تبعیض‌ علیه‌ زنان‌ تصویب‌ شده‌ اما در واقع‌ به‌ اجرا گذاشته‌ نشده‌ كه‌ یونیسف‌ به‌ عنوان‌ آژانس‌ پیشرو سازمان‌ ملل‌ سعی‌ در ترویج‌ و الحاق‌ ایران‌ به‌ این‌ كنوانسیون‌ دارد.به‌ نظر می‌رسد كه‌ رابطه‌ خلل‌ناپذیری‌ بین‌ توانمندسازی‌ زنان‌ و حقوق‌ كودكان‌ وجود دارد. حقوق‌ كودكان‌ برای‌ بقا، پرورش‌، حمایت‌ و مشاركت‌ بدون‌ ارتقای‌ حقوق‌ زنان‌ میسر نخواهد شد. عموما تبعیض‌ جنسی‌ از دوران‌ طفولیت‌ آغاز شده‌ و تا دوران‌ بلوغ‌ سایه‌افكن‌ خواهد بود. از همین‌ رو یونیسف‌ به‌ منظور ارتقای‌ توانمندسازی‌ زنان‌ در ایران‌ با وزارت‌ كشور به‌ همكاری‌ می‌پردازد.

یان‌ پیتر كلایبرگ‌، نماینده‌ ویژه‌ یونیسف‌ در ایران‌ می‌گوید: دولت‌ خاتمی‌ در راستای‌ برابری‌ جنسیت‌ خوب‌ عمل‌ كرده‌ كه‌ اگر دسترسی‌ دختران‌ و پسران‌ به‌ آموزش‌ بویژه‌ در مقاطع‌ ابتدایی‌ و راهنمایی‌ را مدنظر قرار دهیم‌، به‌ جز برخی‌ از مناطق‌ كشور تقریبا به‌ تساوی‌ رسیده‌ایم‌. اگرچه‌ مشكلاتی‌ در مقطع‌ راهنمایی‌ وجود دارد كه‌ به‌ نظر می‌رسد آموزش‌ و پرورش‌ برنامه‌هایی‌ پیش‌بینی‌ كرده‌ تا دختران‌ نیز به‌ مدرسه‌ دسترسی‌ پیدا كنند.از لحاظ‌ رشد شاخاهای‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌، ایران‌ نسبت‌ به‌ كشورهای‌ دیگر روند خوبی‌ داشته‌ كه‌ سازمان‌ ملل‌ در پی‌ ترویج‌ الحاق‌ ایران‌ به‌ پیمان‌ نامه‌ رفع‌ هرگونه‌ تبعیض‌ علیه‌ زنان‌ بوده‌ كه‌ این‌ كنوانسیون‌ هم‌ با قوانین‌ ملی‌ ایران‌ سازگار است‌ و هم‌ با قوانین‌ بشریت‌. بنابراین‌ می‌توان‌ با استفاده‌ از حق‌ شرط‌ به‌ این‌ كنوانسیون‌ ملحق‌ شد.

اشرف‌ بروجردی‌، معاون‌ رییس‌ بخش‌ امور اجتماعی‌ وزارت‌ كشور، بحث‌ توانمندسازی‌ را واژه‌یی‌ بسیار وسیع‌ می‌داند. یعنی‌ دامنه‌ توانمندسازی‌ می‌تواند با نوع‌ توانمندی‌ كه‌ خود زنان‌ دارند مرتبط‌ باشد. به‌ این‌ مفهوم‌ كه‌ ممكن‌ است‌ عرصه‌ توانمندسازی‌ شخصی‌ بسیار وسیع‌ بوده‌ و دایره‌ ملی‌ را به‌ خود اختصاص‌ دهد و در دیگری‌ مختا به‌ درون‌ خانواده‌ باشد كه‌ در دوران‌ ریاست‌ جمهوری‌ خاتمی‌ در همه‌ این‌ ابعاد برنامه‌ریزی‌ شده‌ كه‌ بعضی‌ از آنها محقق‌ گردیده‌ و بعضی‌ دیگر در ابتدای‌ راه‌ است‌.

پیشرفت‌ در توانمندسازی‌ زنان‌ روستایی‌ در طول‌ ۸ سال‌ از جمله‌ این‌ موفقیت‌هاست‌.شكل‌گیری‌ تشكل‌های‌ غیردولتی‌ روستایی‌، تاسیس‌ تعاونی‌ زنان‌ روستایی‌، ورود آنها به‌ عرصه‌های‌ علمی‌، رشد تحصیلی‌ وكاهش‌ سطح‌ بیسوادی‌ از نمونه‌های‌ ارتقای‌ توانمندسازی‌ زنان‌ در روستاها به‌ شمار می‌رود.همچنین‌ در توانمندسازی‌ دختران‌ و زنان‌ جوان‌ كه‌ قصد ورود به‌ بازار كار دارند همچنان‌ باید مسیرمان‌ را ادامه‌ دهیم‌ كه‌ نیازمند اصلاح‌ قوانین‌، تغییر نگرش‌ و ایجاد فرصت‌های‌ مناسب‌ شغلی‌ برای‌ زنان‌ است‌.در عرصه‌های‌ سیاسی‌ نیز زنان‌ توانستند توانمندی‌های‌ خود را اؤبات‌ كنند. چرا كه‌ همواره‌ این‌ نگرش‌ منفی‌ نسبت‌ به‌ زنان‌ وجود داشت‌ كه‌ وزیران‌ خوبی‌ نخواهند شد چون‌ سوابق‌ سیاسی‌ را در نوردیده‌اند تا بتوانند در این‌ عرصه‌ به‌ نحو مطلوبی‌ عمل‌ كنند. ولی‌ خاتمی‌ این‌ ظرفیت‌ و فرصت‌ را ایجاد كرد كه‌ امروز زنان‌ در پذیرش‌ مسوولیت‌های‌ بالای‌ نظام‌، آمادگی‌ بیشتری‌ داشته‌ باشند.فریده‌ ماشینی‌، عضو هیات‌ مدیره‌ مركز مطالعات‌ زنان‌، یكی‌ از مهمترین‌ دستاوردهای‌ دولت‌ خاتمی‌ در بحث‌ توانمندسازی‌ زنان‌ را گنجاندن‌ و ارایه‌ نگاه‌ ویژه‌یی‌ به‌ موضوع‌ زن‌ در جامعه‌ می‌داندأ ترویج‌ آن‌ باورهایی‌ كه‌ قایل‌ به‌ تبعیض‌ و نابرابری‌ بین‌ زن‌ و مرد نیست‌.بعضی‌ معتقدند كه‌ اگر در مواردی‌ هم‌ اینچنین‌ بحث‌هایی‌ مطرح‌ نشده‌، شاید به‌ دلیل‌ این‌ بوده‌ كه‌ برابری‌ در آن‌ حوزه‌ها وجود داشته‌ و فقط‌ زمینه‌ را باید برای‌ رشد برابری‌ فراهم‌ كرد. هرچند برای‌ رفع‌ نابرابری‌های‌ تاریخی‌ كه‌ در مورد زنان‌ اتفاق‌ افتاده‌، انجام‌ یكسری‌ اقدامات‌ مثبت‌ برای‌ رفع‌ این‌ نابرابری‌ها و قرارگرفتن‌ زن‌ و مرد در یك‌ موقعیت‌ برابر لازم‌ و ضروری‌ است‌.واقعیت‌ این‌ است‌ كه‌ نگاه‌ خاتمی‌ به‌ توانمندسازی‌ زنان‌ در ایجاد زمینه‌های‌ حركت‌ اجتماعی‌ آنها نقش‌ مهمی‌ ایفا كرد. یكی‌ از اساسی‌ترین‌ برنامه‌هایی‌ كه‌ در این‌ دوره‌ انجام‌ گرفته‌، ارتقای‌ مكانیزم‌های‌ نهادین‌ پیشرفت‌ زنان‌ در ایران‌ همچون‌ تبدیل‌ دفتر امور زنان‌ به‌ مركز امور مشاركت‌ زنان‌ خود اقدامی‌ مثبت‌ به‌ شمار می‌رود.در طول‌ این‌ سالها زنان‌ احساس‌ كردند كه‌ توانایی‌ و قدرت‌ كافی‌ برای‌ حضور در عرصه‌های‌ مختلف‌ اجتماعی‌، فرهنگی‌ و اقتصادی‌ را دارند. رشد قابل‌ توجه‌ دختران‌ برای‌ حضور در دانشگاه‌ها دلیل‌ بر این‌ مدعاست‌.ناگفته‌ نماند كه‌ یكی‌ از دلایل‌ این‌ پیشرفت‌ها، خود زنان‌ بوده‌اند كه‌ احساس‌ نیاز كردند برای‌ اینكه‌ حركت‌ كنند تا حقوق‌ خود را بازپس‌ گیرند.هرچند در طول‌ این‌ دوره‌ نیز با مشكلاتی‌ مواجه‌ بوده‌ایم‌. تعدادی‌ از قوانین‌ به‌ تصویب‌ رسیده‌ اما نتوانسته‌ از فیلترها عبور كند یا به‌ اجرا در آید.همچنین‌ حركت‌هایی‌ كه‌ در كشور صورت‌ گرفته‌ متناسب‌ با پیشرفت‌ و رشدی‌ كه‌ زنان‌ داشته‌اند، نبوده‌ و ما نیاز به‌ گام‌های‌ سریعتری‌ در این‌ زمینه‌ داریم‌. مثلا از مهمترین‌ كارهایی‌ كه‌ در كشور باید توجه‌ جدی‌تری‌ به‌ آن‌ داشت‌ بحث‌ اشتغال‌ زنان‌ است‌. چرا كه‌ با رشد قابل‌ توجه‌ دختران‌ در دانشگاه‌ها، مطمئنا می‌بایست‌ شغل‌های‌ مناسبی‌ برای‌ آنها در نظر گرفت‌.با اعتقاد به‌ كلیشه‌های‌ جنسیتی‌ همچون‌ اولویت‌ اشتغال‌ مردان‌ نسبت‌ به‌ زنان‌ مسلما نمی‌توان‌ مشكلات‌ مربوط‌ به‌ زنان‌ را برطرف‌ كرد.به‌ هر حال‌ اقدامات‌ مثبتی‌ شروع‌ شده‌ كه‌ باید ادامه‌ پیدا كند و توقع‌ ما از آیندگان‌ همین‌ است‌ كه‌ در واقع‌ مسائل‌ و مشكلات‌ زنان‌ را جدی‌ بگیرند و این‌ كه‌ توسعه‌، فقرزدایی‌ و ارتقا و پیشرفت‌ در جامعه‌ صورت‌ نمی‌گیرد مگر اینكه‌ به‌ برابری‌ آحاد جامعه‌ در بهره‌مندی‌ از امكانات‌ موجود توجه‌ داشت‌ و رفع‌ نابرابری‌ها و از آن‌ جمله‌ رفع‌ نابرابری‌های‌ جنسیتی‌ از مهمترین‌ كارهایی‌ است‌ كه‌ باید در اولویت‌ برنامه‌ریزی‌ دولت‌ قرار گیرد.

سارا قاسمی‌