ترجیح لذات روحی بر لذات جسمی

اپیکور معتقد بود که انسان حکیم بهره‌مندی از لذتهای معنوی را بر استفاده از لذایذ و تمتعات مادی ترجیح می‌دهد زیرا
اولا: ادراک خوشی‌ها و لذتهای روحانی آسانتر از ادراک لذتهای …

اپیکور معتقد بود که انسان حکیم بهره‌مندی از لذتهای معنوی را بر استفاده از لذایذ و تمتعات مادی ترجیح می‌دهد زیرا

اولا: ادراک خوشی‌ها و لذتهای روحانی آسانتر از ادراک لذتهای جسمانی است.

و ثانیا: بهره‌مندی از لذتهای معنوی در همه وقت و همه جا ممکن است؛ چون اسباب آن در وجود آدمیان فراهم است.

به تعبیر دیگر، در لذت روحانی علاوه بر لذت حال از خاطره لذت گذشته و امید به لذت آینده نیز می‌توانیم بهره ببریم؛ در حالی که خوشی جسمانی محدود به زمان حال است؛ یعنی جسم تنها در همان لحظه‌هایی رنج می‌برد که دردی پیدا کرده باشد. بر این اساس، اپیکور بر این باور بود که لذتهای روحانی از لذایذ جسمانی شریف‌ترند. در مقابل، یادآوری رنجهای گذشته و بویژه نگرانی از رنج‌ها و دردهای آینده که همان ترس باشد هم اکنون ما را به عذاب و درد دچار می‌کند. به همین دلیل بود که از لذتی که به جای آرامش روح و تسکین خاطر، انسان را تحریک و خسته می‌کنند منع می‌کرد.‏

باید توجه داشت که از نظر اپیکور لذت روح چیزی جز تفکر درباره لذتهای جسم نیست. امتیاز و برتری لذتهای روح بر لذتهای جسم این است که ما می‌توانیم به جای اندیشه درباره رنج به تفکر درباره خوشی و لذت بپردازیم.بدین ترتیب دانسته می‌شود که از نظر اپیکور احساس جسمانی، اصالت و اهمیت فراوانی دارد، زیرا لذت و الم روحانی نهایتا عبارت است از خرسندی و ناخرسندی درباره احساس جسمانی. به عنوان مثال، بزرگترین الم روحی یعنی ترس اصولا چیزی جز انتظار الم جسمانی آینده نیست(که خود زمینه اصلی، و البته نادرست ترس از مرگ است).

و به همین دلیل بود که می‌گفت: «اگر از لذاتی که در چشیدن و مهر ورزیدن و شنیدن و دیدن وجود دارد صرف نظر کنم معنی خیر را نمی‌توانم تصور نمایم». و «سرآغاز و سرچشمه همه خوبیها لذت شکم است، حتی حکمت و فرهنگ را باید راجع به آن دانست». اما هر چند احساسات روحی نهایتا مبتنی بر احساسات جسمانی هستند، در عین حال، احساسات روحی، در مقایسه با آنها عناصر نیرومندتری در کل یک زندگی خوب به حساب می‌آیند. کسی که دارای الم جسمانی ناخواسته‌ای است، می‌تواند با یادآوری لذتهای گذشته و نگاه به لذتهای آینده آن را تسکین دهد. این توانایی و قدرت یادآوری لذتهای گذشته و انتظار لذتهای آینده است که به احساس ذهنی، قدرت بزرگتری اعطا کرده است. اما اگر از این احساس ذهنی به خوبی استفاده نکنیم و آن را نابجا به کار بگیریم، مانند کسانی که از این قدرت ذهنی خود برای ترس از عذابهای ابدی و جاودانه پس از مرگ استفاده می‌کنند در آن صورت همین توانایی به شری بزرگتر از الم‌های جسمانی تبدیل خواهد شد.

حسین راضی